Bài 42. Thấu kính hội tụ

Chào mừng các thầy cô giáo đến dự giờ
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Câu 1. Hãy nêu mối quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ khi tia sáng truyền từ không khí sang các môi trường trong suốt khác?
Câu 2. Chiếu một tia tới từ không khí sang nước với một góc tới bằng 50 . Góc khúc xạ là:
A. lớn hơn 50
B. 50
C. nhỏ hơn 50
0
0
0
0
C
Dùng băng ( nước đá) để lấy lửa

Trong cuốn tiểu thuyết: “Cuộc du lịch của thuyền viên trưởng Hát- tê- rát”của Giuyn Vec-nơ, khi đoàn du lịch bị mất bật lửa, cả đoàn lâm vào cảnh thiếu lửa trong những ngày cực lạnh ở -48 C. Một thành viên trong đoàn, chỉ với chiếc rìu, con dao nhỏ và đôi bàn tay, đã lấy một tảng băng nước ngọt, đường kính khoảng 30cm, chế tạo được một thấu kính hội tụ trong suốt. Dưới ánh nắng mặt trời, ông đưa thấu kính đó ra hứng các tia nắng lên bùi nhùi, chỉ vài phút sau bùi nhùi bốc cháy.
Câu chuyện này không hoàn toàn là hoang đường. Thí nghiệm đốt cháy gỗ bằng một thấu kính hội tụ làm bằng băng đã tiến hành thành công lần đầu tiên ở Anh vào năm 1763.
Vậy thấu kính hội tụ là gì?
0
TIẾT 46: THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Thí nghiệm:
Bố trí thí nghiệm như hình 42.2, trong đó chiếu một chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt một thấu kính hội tụ.
● Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi là thấu kính hội tụ?
►Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính hội tụ tại một điểm.
Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới.
Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló.
● Qua thí nghiệm hãy rút ra đặc điểm của thấu kính hội tụ?
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
-Thấu kính được làm bằng vật liệu trong suốt.
-Tiết diện của một số thấu kính hội tụ bị cắt theo một mặt phẳng vuông góc với mặt thấu kính được mô tả trên hình vẽ:
● Hãy so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ?
-Kí hiệu của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
● Hãy quan sát thí nghiệm được mô tả trên hình vẽ và cho biết, trong ba tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng? Có thể kiểm tra bằng cáh nào?
Tia tới vuông góc với mặt thấu kính cho tia ló truyền thẳng không đổi hướng. Tia này trùng với một đường thẳng được gọi là trục chính ( ) của thấu kính.
∆
2. Quang tâm:
Trục chính của thấu kính hôi tụ đi qua một điểm O trong thấu kính mà mọi tia sáng tới điểm này đều truyền thẳng, không đổi hướng. Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính.
∆
O
3. Tiêu điểm:
● Quan sát lại thí nghiệm mô tả trên hình vẽ và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào?
∆
O
► Điểm hội tụ F của chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính nằm trên trục chính.
● Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình vẽ sau:
F
3. Tiêu điểm:
∆
O
F
● Vẫn thí nghiệm trên, nhưng nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì?
∆
O
F’
3. Tiêu điểm:
∆
O
F
∆
O
F’
● Như vậy mổi thấu kính có bao nhiêu tiêu điểm?
► Mỗi thấu kính có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm.
● Tia tới song song với trục chính thì tia ló đi như thế nào?
● Nếu tia tới đi qua tiêu điểm thì tia ló đi như thế nào?
4. Tiêu cự:
Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF’= f gọi là tiêu cự của thấu kính.
III. Vận dụng:
Trên hình có vẽ thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính ∆, hai tiêu điểm F và F’, các tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ tia ló của các tia này.
1
2
3
F
O
∆
S .
F’
.
Ghi nhớ:
► Thấu kính hội tụ làm bằng vật liệu trong suốt, có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
► Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
► Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ:
- Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
- Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.
- Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
Hướng dẫn về nhà:
Học bài, nắm chắc các nội dung vừa học.
Đọc phần có thể em chưa biết.
Chuẩn bị cho tiết học sau:
+ Xem trước bài mới, tìm hiểu cách làm thí nghiệm nghiên cứu đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ.
+ Kẽ sẵn bảng 1 trang 117 (SGK).