Bài 42. Thấu kính hội tụ

VẬT LÝ 9
GV: NGUYỄN VĂN HÀ
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi :
Hãy vẽ tia khúc xạ trong trường hợp : tia sáng truyền từ không khí sang thuỷ tinh .
Nêu mối quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ .
Không khí
Thủy tinh
N
N’
P
Q
I
S
Bạn Kiên: Cậu dùng loại kính gì hứng ánh sáng mặt trời mà lại đốt cháy được tờ giấy trên sân như vậy?
Bạn Long: Anh tớ bảo đó là thấu kính hội tụ.
Bạn Kiên: Thấu kính hội tụ là gì nhỉ?
Bài 42 : THẤU KÍNH HỘI TỤ
I - ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Thí nghiệm
I.D?C DI?M C?A TH?U KÍNH H?I T?
1. Thí nghiệm :
C1 : Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó là thấu kính hội tụ ?
C1: Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính là chùm hội tụ.
Hình 42.2
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ :
C3 : Em hãy tìm hiểu, so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí nghiệm ?
C3: Phần rìa của thấu kính hội tụ mỏng hơn phần giữa .
a)
b)
c)
d)
Hình 42.3
I.ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
Hình 42.2
C4: Trong ba tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng mà không bị đổi hướng?
1. Trục chính:
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIỄU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
Hình 42.2
C4: Trong các tia tới vuông góc với mặt thấu kính hội tụ, có một tia ló truyền thẳng không đổi hướng.
1. Trục chính:
Tìm cách kiểm tra tia sáng này tiếp tục truyền thẳng khi đi qua thấu kính.
Dùng thước thẳng để kiểm tra
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIỄU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Trục chính :
Trong các tia tới vuông góc với mặt thấu kính hội tụ, có một tia cho tia ló truyền thẳng không đổi hướng .
Tia này trùng với một đường thẳng được gọi là trục chính (r) của thấu kính .
Trục chính
r
(?)
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIỄU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
Hình 42.2
2. Quang tâm:
Chiếu các tia sáng bất kỳ đi qua giao điểm giữa trục chính và thấu kính, quan sát đường truyền của các tia ló, rút ra nhận xét.
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIỄU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
Trục chính của thấu kính hội tụ đi qua một điểm O trong thấu kính mà mọi tia sáng tới điểm này đều truyền thẳng, không đổi hướng .
Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính .
2. Quang tâm :
O
Trục chính
r
S
II.Tr?c chính,Quang t�m,ti�u di?m, ti�u c? c?a th?u kính h?i t?
(?)
Hình 42.2
3. Tiêu điểm:
C5: Quan sát thí nghiệm cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào?
II.Tr?c chính,Quang t�m,ti�u di?m, ti�u c? c?a th?u kính h?i t?
3.Tiêu điểm :
Ñieåm hoäi tuï F naèm treân truïc chính cuûa thaáu kính.
Trục chính
r
F
(?)
II.Tr?c chính,Quang t�m,ti�u di?m, ti�u c? c?a th?u kính h?i t?
Hình 42.2
3. Tiêu điểm:
C6: Vẫn làm thí nghiệm trên, nhưng chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm ló có đặc điểm gì?
II.Tr?c chính,Quang t�m,ti�u di?m, ti�u c? c?a th?u kính h?i t?
C6: Khi đó chùm tia ló vẫn hội tụ tại một điểm khác trên trục chính ( điểm F/ )
3. Tiêu điểm :
F
O
r
F’
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIỄU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại một điểm F nằm trên trục chính .
Điểm đó gọi là tiêu điểm của thấu kính hội tụ và nằm khác phía với chùm tia tới .
Một thấu kính có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm .
3. Tiêu điểm :
F
F’
O
r
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM. TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
4. Tiêu cự :
F
F’
O
Tiêu cự
Tiêu cự
OF = OF’ = f
Khoảng cách từ quang tâm đến một tiêu điểm gọi là tiêu cự của thấu kính .
Nếu cho tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính thì thấy tia ló song song với trục chính .
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
C7: Trên hình 42.6 có vẽ thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính Δ, hai tiêu điểm F và F’, các tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ tia ló của các tia này.
(1)
(2)
(3)
F’
s
III. VẬN DỤNG
C8: Trả lời câu hỏi bạn Kiên nêu ra ở phần mở bài.
Trả lời: Thấu kính hội tụ là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa. Nếu chiếu một chùm sáng tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ thì chùm tia ló sẽ hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
III. VẬN DỤNG
Ghi nhớ
Thấu kính hội tụ thường dùng có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ:
Tia tới quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.
Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
Hướng dẫn về nhà
Học thuộc phần ghi nhớ.
Làm bài tập SBT.
Đọc phần có thể em chưa biết.