Bài 42. Thấu kính hội tụ

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Trình bày khái niệm hiện tượng khúc xạ ánh sáng?
Câu 2: Hãy nêu các kết luận về hiện tượng khúc xạ ánh sáng khi tia sáng truyền từ không khí vào nước và ngược lại.
Trong cuốn tiểu thuyết “Cuộc du lịch của thuyền trưởng Haùt-teâ-raùt” của GiuynVéc- nơ, khi đoàn du lịch bị mất bật lửa, cả đoàn lâm vào cảnh thiếu lửa trong những ngày cực lạnh ở - 480 C. Một thành viên trong đoàn chỉ với chiếc rìu, một con dao nhỏ và đôi bàn tay đã lấy một tảng băng nước ngọt, đường kính khoảng 30 cm, chế tạo một thấu kính hội tụ trong suốt chẳng khác gì thấu kính pha lê. Dưới ánh nắng mặt trời, ông đưa thấu kính đó ra hứng các tia nắng lên bùi nhùi, chỉ vài phút sau bùi nhùi bốc cháy.
Năm 1763, lần đầu tiên ở Anh người ta đã tiến hành thành công thí nghiệm dùng thấu kính hội tụ làm từ băng đốt cháy gỗ.
Thấu kính hội tụ là gì? Chúng ta có thể chế tạo thấu kính hội tụ được không?
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:

Bài 42: THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tia tới
Tia ló
C1. Chùm tia kh�c x? ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó là thấu kính hội tụ?
C2. Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm.
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
Bài 42: THẤU KÍNH HỘI TỤ
Một chùm tia tới song song với trục chính thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm chính của thấu kính.
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
C3. Tìm hiểu, so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí nghiệm


I.Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
Bài 42: THẤU KÍNH HỘI TỤ
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
Thấu kính hội tụ làm bằng vật liệu trong suốt, có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
Kí hiệu của thấu kính hội tụ:

I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
Bài 42: THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:( )
C4. Quan sát lại thí nghiệm. Trong ba tia tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng?
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ:
1. Trục chính:
Trục chính
r
Trục chính là đường thẳng đi qua quang tâm của
thấu kính và vuông góc với mặt của thấu kính.

2. Quang tâm:
r
O
Quang tâm là một điểm của thấu kính mà mọi tia
sáng tới điểm đó đều truyền thẳng.

3. Tiêu điểm:
O

F’
O

F
Tiêu điểm là điểm hội tụ trên trục chính của chùm tia ló
khi chùm tia tới song song với truc chính. Mỗi thấu kính
có hai tiêu điểm đối xứng nhau qua quang tâm.

4. Tiêu cự :
OF = OF’ = f
Tiêu cự là khoảng cách từ tiêu điểm đến quang tâm, kí hiệu là f

5. Các tia sáng đặc biệt qua TKHT:
- Tia qua quang tâm O thì truyền thẳng
- Tia song song trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm của thấu kính.
- Tia qua tiêu điểm thì tia ló song song trục chính
MP
∆
F’
F
O

I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
Bài 42: THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
III. Vận dụng:
S●
S●
●S
●S
F
F’
F
F
F
F’
F’
o
o
o
o
III. VẬN DỤNG:
Một thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính ,hai tiêu điểm F và F’, các tia tới. Hãy vẽ các tia ló tương ứng với các tia tới ?
(a)
(b)
(c)
(d)
Δ
Δ
Δ
Δ
(1)
(2)
(3)
Δ
Trong kính thiên văn và kính hiển vi người ta lắp ghép nhiều thấu kính hội tụ tạo thành một hệ thấu kính để nhìn rõ những vật nhỏ hoặc những vật ở xa
KÍNH HIỂN VI
ỐNG NHÒM
Thấu kính hội tụ được dùng làm vật kính của máy ảnh (các em sẽ được tìm hiểu ở bài 47)
F
F’
S .
S’
o
Xem lại nội dung bài học
- Học phần ghi nhớ.
- Làm bài tập: 42-43.3 sách bài tập / 50.
- Ôn lại kiến thức Toán học về các trường hợp đồng dạng của tam giác đã học ở lớp 8.
- Tìm hiểu bài: " A�nh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ"
+ A�nh tạo bởi thấu kính hội tụ có đặc điểm gì?
+ Cách dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ như thế nào?

Dặn dò
Có thể em chưa biết :
Những kết luận về đường truyền của tia sáng qua thấu kính hội tụ sẽ càng đúng khi thấu kính có bề dày phần giữa càng nhỏ ( thấu kính mỏng ) và khi tia ló lệch càng ít so với trục chính .
Trục chính cắt thấu kính ở hai điểm trên hai mặt của thấu kính . Đối với thấu kính mỏng có thể có hai điểm đó trùng nhau, đó là quang tâm của thấu kính .
2
5
3
4
1
Từ khóa
TÌM TỪ KHÓA
1. Tên gọi đường thẳng vuông góc với thấu kính, cắt thấu kính tại điểm o và mọi tia sáng đi qua điểm này đều truyền thẳng.
2. Ảnh hứng được trên màn chắn gọi là ảnh gì ?
3. Trong thấu kính hội tụ, điểm mà mọi tia sáng đi qua đều truyền thẳng có tên gọi là gì ?
5. Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính hội tụ gọi là tia gì ?
6
Quà tặng
4. Thấu kính cho chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính, hội tụ tại một điểm gọi là thấu kính gì ?