Bài 42. Thấu kính hội tụ

Nhiệt liệt chào mừng
CÁC THẦY GIÁO, CÔ GIÁO VỀ DỰ HỘI THI GIÁO VIÊN GIỎI
NĂM HỌC 2011 - 2012
GIÁO VIÊN DẠY: NGUYỄN VĂN THẮNG
TRƯỜNG THCS HỒNG ĐỨC, NINH GIANG, HẢI DƯƠNG
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2:
Cho hỡnh v?: SI l� tia t?i, tia khỳc x? c?a tia n�y l� m?t trong s? cỏc tia IH, IE, IG; IK.








- Hóy nờu tờn tia khỳc x? v� cho bi?t nh? v�o k?t lu?n n�o m� ta xỏc d?nh du?c tia khỳc x?.
Câu 1:
Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì? Nêu kết luận về sự khúc xạ ánh sáng khi truyền từ không khí sang nước và ngược lại.



S
I
N
N’
G
E
H
K
Không khí
Nước
Tiết 45: thấu kính hội tụ
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
C1
Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó là thấu kính hội tụ ?
1.Thí nghiệm.
Bố trí thí nghiệm như hình 42.2, trong đó chiếu chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt một thấu kính hội tụ.
Quan sát chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính
+ Dụng cụ:
1 nguồn sáng phát ra các tia sáng song song, 1 thấu kính hội tụ, 2 màn chắn, 1 giá quang học.
+Mục tiêu thí nghiệm:
Tìm hiểu đặc điểm của chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính khi chiếu chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính
+ Đối tượng cần quan sát:
+ Tiến hành thí nghiệm:
+ Nhiện vụ cần hoàn thành
Trả lời câu C1.
Chiếu chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với thấu mặt thấu kính họi tụ.
Tiết 45: thấu kính hội tụ
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
Đáp án
Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính là chùm hội tụ.
C1
Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó là thấu kính hội tụ ?
C1
Mô tả kết quả thí nghiệm Hình 42.2
Thấu kính
Nguồn sáng
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính là chùm hội tụ.
?Nếu chiếu chùm sáng tới song song theo vuông góc với mặt một thấu kình mà chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính không hội tụ tại một điểm thì ta kết luận gì về thấu kính này?
Đáp án
Thấu kính trên không phải thấu kình hội tụ.
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
C2
Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm ở hình 42.2.
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính là chùm hội tụ.
Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới.
Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló.
Thấu kính
Nguồn sáng
Mô tả kết quả thí nghiệm Hình 42.2
Trả lời
C3
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tìm hiểu và so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ làm trong thí nghiệm.
Phần rìa của thấu kính hội tụ mỏng hơn phần giữa
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Hoạt động nhóm (1phút)
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
- Phần rìa của thấu kính hội tụ mỏng hơn phần giữa.
- Thấu kính được làm bằng vật liệu trong suốt (thường là thủy tinh hoặc nhựa)
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
- Phần rìa của thấu kính hội tụ mỏng hơn phần giữa
Tiết diện mặt cắt ngang của một thấu kính hội tụ được mô tả trên hình vẽ sau:
- Thấu kính được làm bằng vật liệu trong suốt (thường là thủy tinh hoặc nhựa)
Thấu kính
Nguồn sáng
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
Trả lời
C4
Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết, trong ba tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng?
Trong ba tia sáng tới thấu kính tia ở giữa truyền thẳng, không bị đổi hướng.
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Mô tả kết quả thí nghiệm hình 42.2
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Thấu kính
Nguồn sáng
Trong các tia vuông góc với mặt TKHT, có một tia ló truyền thẳng không đổi hướng. Tia này trùng với đường thẳng được gọi là trục chính () của thấu kính
() là trục chính của thấu kính
Mô tả kết quả thí nghiệm hình 42.2
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ

 là trục chính của thấu kính
2. Quang tâm
O là quang tâm của thấu kính
Trục chính của TKHT đi qua một điểm O trong thấu kính mà mọi tia sáng t?i điểm này đều truyền thẳng, không đổi hướng. ĐiểmO gọi là quang tâm của thấu kính
Mô tả kết quả thí nghiệm hình 42.2
Thấu kính
Nguồn sáng
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Thấu kính
Nguồn sáng

 là trục chính của thấu kính
2. Quang tâm
O là quang tâm của thấu kính
3. Tiêu điểm
Hình 42.4
C5
Mô tả kết quả thí nghiệm hình 42.2
Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình 42.2
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Thấu kính
Nguồn sáng

 là trục chính của thấu kính
2. Quang tâm
O là quang tâm của thấu kính
3. Tiêu điểm
Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình 42.2
C5
Điểm hội tụ F nằm trên trục chính.
Đáp án
Mô tả kết quả thí nghiệm hình 42.2
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Thấu kính
Nguồn sáng

 là trục chính của thấu kính
2. Quang tâm
O là quang tâm của thấu kính
3. Tiêu điểm
C5
Điểm hội tụ F nằm trên trục chính.
Đáp án
Mô tả kết quả thí nghiệm hình 42.2
Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình 42.2
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Thấu kính
Nguồn sáng

 là trục chính của thấu kính
2. Quang tâm
O là quang tâm của thấu kính
3. Tiêu điểm
C5
F
Mô tả kết quả thí nghiệm hình 42.2
Quan sát lại thí nghiệm ở hình 42.2 và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình 42.2
Điểm hội tụ F nằm trên trục chính.
Đáp án
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Thấu kính
Nguồn sáng

 là trục chính của thấu kính
2. Quang tâm
O là quang tâm của thấu kính
3. Tiêu điểm
F
Vẫn thí nghiệm trên nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì?
C6
Khi đó chùn tia ló cũng hội tụ tại một điểm trên trục chính (điểm F`)
Đáp án
Kết quả thí nghiệm Hình 42.2
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Thấu kính
Nguồn sáng

 là trục chính của thấu kính
2. Quang tâm
O là quang tâm của thấu kính
3. Tiêu điểm
F
Kết quả thí nghiệm Hình 42.2
Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại một điểm F nằm trên trục chính. Điểm đó gọi là tiêu điểm của thấu kính hội tụ và nằm khác phía với chùm tia tới.
F’
Mỗi thấu kính có hai tiêu điểm F và F` nằm trên trục chính ở hai phía của thấu kính và cách đều quang tâm.
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Thấu kính
Nguồn sáng

 là trục chính của thấu kính
2. Quang tâm
O là quang tâm của thấu kính
3. Tiêu điểm
F
Mỗi thấu kính có hai tiêu điểm F và F` nằm trên trục chính ở hai phía của thấu kính và cách đều quang tâm.
F`
Kết quả thí nghiệm Hình 42.2
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ

 là trục chính của thấu kính
2. Quang tâm
O là quang tâm của thấu kính
3. Tiêu điểm
F
F`
4. Tiêu cự
Ta có: OF = OF` = f gọi là tiêu cự của thấu kính
Mỗi thấu kính có hai tiêu điểm F và F` nằm trên trục chính ở hai phía của thấu kính và cách đều quang tâm.
Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF` = f gọi là tiêu cự của thấu kính

F
F`
f
f
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ

 là trục chính của thấu kính
2. Quang tâm
O là quang tâm của thấu kính
3. Tiêu điểm
F
F`
4. Tiêu cự
Ta có: OF = OF` = f gọi là tiêu cự của thấu kính
Mỗi thấu kính có hai tiêu điểm F và F` nằm trên trục chính ở hai phía của thấu kính và cách đều quang tâm.
Nếu cho tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính thì thấy tia ló song song với trục chính.
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ

 là trục chính của thấu kính
2. Quang tâm
O là quang tâm của thấu kính
3. Tiêu điểm
F
F`
4. Tiêu cự
Ta có: OF = OF` = f gọi là tiêu cự của thấu kính
Mỗi thấu kính có hai tiêu điểm F và F` nằm trên trục chính ở hai phía của thấu kính và cách đều quang tâm.
Đường đi của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính:
+ Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
+ Tia tới song song với trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm.
+ Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
Thấu kính
Nguồn sáng
2. Quang tâm
3. Tiêu điểm
4. Tiêu cự
III. Vận dụng
C7
(1)
(2)
(3)
S
O
F’
Hình 42.6
F
Trên hình 42.6 có vẽ thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính , hai tiêu điểm F và F`, các tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ tia nó của các tia tới này?
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
2. Quang tâm
3. Tiêu điểm
4. Tiêu cự
III. Vận dụng
C7
(1)
(2)
(3)
S
O
F’
Hình 42.6
F
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
2. Quang tâm
3. Tiêu điểm
4. Tiêu cự
III. Vận dụng
(1)
(2)
(3)
S
O
F’
Hình 42.6
F
C8
Hãy trả lời câu hỏi bạn Kiên nêu ra ở phân mở bài.
Đáp án
Thấu kính hội tụ là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa. Nếu chiếu một chùm tia sáng tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ thì chùm tia ló sẽ hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
C7
II. Trục chính, Quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ
1. Trục chính
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
2. Hỡnh d?ng c?a th?u kớnh h?i t?
Tiết 45: thấu kính hội tụ
2. Quang tâm
3. Tiêu điểm
4. Tiêu cự
III. Vận dụng
Qua bài này các em cần nhớ
Biết vẽ đường truyền của 3 tia sáng đặc biệt.
- Đặc điểm của thấu kính hội tụ, kí hiệu.
Thế nào là tia tới, tia ló.
Biết được đâu là truc chính, đâu là quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ.
(1)
(2)
(3)
S
O
F’
F
S`
(1)
(2)
(3)
S
O
F’
Hình 42.6
F
C7
30
Học kỹ bài và đọc phần có thể em chưa biết
Đọc trước bài 43: Ảnh của một vât tạo bởi thấu kính hội tụ.
HƯỚNG DẪN