Bài 42. Thấu kính hội tụ

MÔN VẬT LÍ 9
BÀI 42. THẤU KÍNH HỘI TỤ
GIÁO VIÊN: ĐỖ VĂN NĂM
TRƯỜNG THCS TRỰC HÙNG
CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ HỘI THI
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi:
Thế nào là hiện tượng khúc xạ ánh sáng?
So sánh góc tới và góc khúc xạ khi tia sáng truyền từ môi trường không khí sang nước và ngược lại.
Hãy chỉ ra tia tới, tia khúc xạ, góc tới, góc khúc xạ trong hình vẽ.
DÙNG BĂNG (NƯỚC ĐÁ)
ĐỂ LẤY LỬA.
Hình 42.2
Nguồn sáng
Màn hứng
Hình 42.2
Nguồn sáng
Thấu kính
Giá quang học
Màn hứng
Màn hứng
Nguồn sáng
Hộp khói
Thấu kính
Giá quang học
1. Dụng cụ thí nghiệm:
Nguồn sáng gồm 3 tia sáng song song.
Hộp khói để quan sát đường truyền của tia sáng.
1 thấu kính hội tụ tiêu cự 10cm.
1 giá quang học, một bộ đổi điện.
Hình 42.2
2. Các bước tiến hành thí nghiệm:
- Bố trí thí nghiệm như hình 42.2. Đốt hương để tạo khói trong hộp.
- Chiếu chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính.
- Quan sát chùm tia khúc xạ đi ra khỏi thấu kính.
3. Lưu ý: Tránh để tia laze chiếu vào mắt.
KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM
Chùm tia khúc xạ là chùm hội tụ.
SI là tia tới
IK là tia ló
S
I
K
Mô tả kết quả thí nghiệm hình 42.2
C2: Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong hình vẽ?
- Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
C3. So sánh độ dầy phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ.
Hình 42.3
- Tiết diện của một số thấu kính hội tụ bị cắt theo một mặt phẳng vuông góc với mặt thấu kính hình 42.3 a, b, c.
- Kí hiệu thấu kính hội tụ hình 42.3 d.
Cách 1: Dựa vào chùm tia ló (là chùm hội tụ khi chiếu chùm tia tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính).
Cách 2: Dựa vào hình dạng của thấu kính (phần rìa mỏng hơn phần giữa).
Có những cách nào để nhận biết một thấu kính hội tụ?
C4 Quan sát lại thí nghiệm hình 42.2 và cho biết, trong ba tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng không bị đổi hướng?
Hình 42.2
C4 Trong ba tia sáng tới thấu kính, tia ở giữa truyền thẳng
không bị đổi hướng.
C4: Tia ở giữa truyền thẳng và không bị đổi hướng.
Hình 42.2
2. Quang tâm.
- Mọi tia sáng tới điểm O đều truyền thẳng.
- Điểm O là quang tâm.
Hình 42.2
C5 Điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên đường thẳng chứa tia tới nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình 42.4
F
C5 Điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên trục chính.
F
Hình 42.2
Hình 42.4
Hình ảnh biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló
trong thí nghiệm hình 42.4
C6 Vẫn thí nghiệm trên, nếu chiếu chùm tia tới vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì?
C6 Chùm tia ló vẫn hội tụ tại một điểm trên trục chính.
3. Tiêu điểm.
4. Tiêu cự.
Tiêu cự là khoảng cách OF = OF’ = f
Nếu cho tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính hội tụ thì thấy tia ló song song với trục chính.
Hãy nêu đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ?
- Tia tới đến quang tâm
- Tia tới song song với trục chính
Tia tới qua tiêu điểm
F

O
F’

O
F
F’
O
F
F’

thì tia ló qua tiêu điểm.
thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo
phương của tia tới.
thì tia ló song song với trục chính.
III. Vận dụng.
C7 Trên hình 42.6 có vẽ thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính , hai tiêu điểm F và F’ các tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ tia ló của các tia này.
Hình 42.6
Bạn Kiên: Cậu dùng loại kính gì hứng ánh sáng mặt trời mà lại đốt cháy được miếng giấy trên sân như vậy?
Bạn Long: Anh tớ bảo đó là thấu kính hội tụ.
Bạn Kiên: Thấu kính hội tụ là gì nhỉ?
C8 Trả lời câu hỏi bạn Kiên nêu ra ở phần mở bài.
Hình 42.1
C8 Trả lời câu hỏi bạn Kiên nêu ra ở phần mở bài.
Hình 42.1
- Thấu kính hội tụ là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
Nếu chiếu một chùm sáng tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ thì chùm tia ló sẽ hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
THÍ NGHIỆM ĐỐT CHÁY GIẤY BẰNG CÁCH DÙNG THẤU KÍNH HỘI TỤ HỨNG CÁC TIA NẮNG MẶT TRỜI.
Bài tập 1.
Cho một thấu kính hội tụ và hai tia ló như hình bên. Hãy dựng tia tới tương ứng với mỗi tia ló.
O
F
F’
O

Bài tập 2.
Cho hai tia ló của hai tia tới song song với trục chính như hình bên. Hãy xác định tiêu điểm F và F’, vẽ trục chính , quang tâm O và 2 tia tới của hai tia ló.
ỨNG DỤNG CỦA
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Trong kính thiên văn và kính hiển vi người ta lắp ghép nhiều thấu kính hội tụ tạo thành một hệ thấu kính để nhìn rõ những vật nhỏ hoặc những vật ở xa.
ỨNG DỤNG CỦA
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Thấu kính hội tụ được dùng làm vật kính của máy ảnh.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học thuộc nội dung ghi nhớ.
- Đọc mục có thể em chưa biết.
- BTVN: 42.1 - 42.3