Bài 42. Thấu kính hội tụ

VẬT LÍ 9
Tuần 24
Tiết 48
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi:
1.Thế nào là hiện tượng khúc xạ ánh sáng?
2.Nhận xét mối quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ khi tia sáng truyền từ môi trường không khí sang nước và ngược lại?
3.Hãy chỉ ra tia tới, tia khúc xạ, góc tới, góc khúc xạ trong hình vẽ.
1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường.
2. Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước:
góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí:
góc khúc xạ lớn hơn góc tới
3. Trong hình vẽ: SI là tia tới, IK là tia khúc xạ,IR là tia phản xạ..
Góc SIN là góc tới, góc KIN’ là góc khúc xạ.
Gợi ý trả lời:
Hình 42.2
Nguồn sáng
Màn hứng
Hình 42.2
Nguồn sáng
Thấu kính
Giá quang học
Màn hứng
Màn hứng
Hãy tiến hành thí nghiệm và quan sát hiện tượng-> Rút ra nhận xét về đường truyền của 3 tia sáng bằng cách trả lời các câu hỏi
1.Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì?
2.Dùng tay rờ trên thấu kính phân biệt sự khác nhau giữa hai loại thấu kính.
Tuần 24-Tiết 48
THẤU KÍNH HỘI TỤ -
THẤU KÍNH PHÂN KÌ

1.Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì?



2.Dùng tay rờ trên thấu kính phân biệt sự khác nhau giữa hai loại thấu kính.
1.Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính.
-trường hợp 1:hội tụ tại một điểm.(thấu kính hội tụ)
-trường hợp 2:loe rộng ra.(thấu kính phân kì)
2. –loại 1:phần rìa mỏng hơn phần giữa(thấu kính hội tụ)
–loại 2:phần rìa dày hơn phần giữa(thấu kính phân kì)
I.Đặc điểm của thấu kính hội tụ, thấu kính phân kì
1.Thí nghiệm
2.Kết luận
Thấu kính hội tụ
-Phần rìa mỏng hơn phần giữa.
-Chiếu chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính thì chùm tia khúc xạ(tia ló) ra khỏi thấu kính hội tụ tại một điểm.
Thấu kính phân kì
-Phần rìa mỏng hơn phần giữa.
-Chiếu chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính thì chùm tia khúc xạ(tia ló) ra khỏi thấu kính hội tụ tại một điểm.
Tuần 24-Tiết 48
THẤU KÍNH HỘI TỤ -
THẤU KÍNH PHÂN KÌ
Tia ở giữa truyền thẳng và không bị đổi hướng
Điểm hội tụ F của chùm tia ló(hoặc nằm trên đường kéo dài của tia ló) nằm trên trục chính
Điểm hội tụ F của chùm tia ló(hoặc nằm trên đường kéo dài của tia ló) nằm trên trục chính.
-Quang tâm là một điểm của thấu kính mà mọi tia sáng tới điểm đó đều truyền thẳng.
-Trục chính là đường thẳng đi qua quang tâm của thấu kính và vuông góc với mặt của thấu kính.
-Tiêu điểm của thấu kính hội tụ là điểm hội tụ trên trục chính của chùm tia ló,hoặc đường kéo dài của tia ló đối với thấu kính phân kì khi chùm tia tới song song với trục chính. Mỗi thấu kính có hai tiêu điểm đối xứng nhau qua quang tâm .
-Tiêu cự là khoảng cách từ tiêu điểm đến quang tâm, kí hiệu là f.
II.Quang tâm, trục chính, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ-thấu kính phân kì
Cách 1: Dựa vào chùm tia ló :là chùm hội tụ khi chiếu chùm tia tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính.
Cách 2: Dựa vào hình dạng của thấu kính: phần rìa mỏng hơn phần giữa.
Cách 3: Đưa thấu kính lại gần dòng chữ trên trang sách thấy chữ trên trang sách to hơn so với khi nhìn trực tiếp vào dòng chữ đó .
Cách 1: Dựa vào chùm tia ló: là chùm phân kì khi chiếu chùm tia tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính.
Cách 2: Dựa vào hình dạng của thấu kính: phần rìa dày hơn phần giữa.
Cách 3: Đưa thấu kính lại gần dòng chữ trên trang sách thấy chữ trên trang sách nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp vào dòng chữ đó .
Có những cách nào để nhận biết một thấu kính hội tụ- thấu kính phân kì?
Hình ảnh biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló
trong thí nghiệm hình 42.4
F’
Tiêu cự là khoảng cách
OF = OF’ = f

III.Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính

hội tụ
Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm
Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.


phân kì
Tia tới song song với trục chính cho tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm
Tia tới đến quang tâm O thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới
Tia tới kéo dài đi qua tiêu điểm cho tia ló song song với trục chính.


Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ
- Tia tới đến quang tâm
- Tia tới song song với trục chính
Tia tới qua tiêu điểm
F

O
F’

O
F
F’
O
F
F’

thì tia ló qua tiêu điểm.
thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo
phương của tia tới.
thì tia ló song song với trục chính.
Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì
- Tia tới đến quang tâm
- Tia tới song song với trục chính
Tia tới có đường kéo dài đi qua tiêu điểm chính qua tiêu điểm
F

O
F’

O
F
F’
O
F
F’

thì tia ló hướng ra xa trục chính và
có đường kéo dài đi qua tiêu điểm.
thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo
phương của tia tới.
thì tia ló song song với trục chính.
ỨNG DỤNG CỦA
THẤU KÍNH HỘI TỤ
Trong kính thiên văn và kính hiển vi người ta lắp ghép nhiều thấu kính hội tụ tạo thành một hệ thấu kính để nhìn rõ những vật nhỏ hoặc những vật ở xa.
ỨNG DỤNG CỦA
THẤU KÍNH
Thấu kính hội tụ được dùng làm vật kính của máy ảnh.
Kính cận là thấu kính phân kỳ
Nh� b�c h?c ngu?i ITALIA: Ga-Li-L� d� gh�p nhi?u th?u kính h?i t? v� ph�n kì d? quan s�t b?u tr?i v�o r?ng s�ng 7-1-1610 d? kh?ng d?nh Tr�i D?t quay quanh M?t Tr?i.
F
F’
S
S
F
F/
O
∆
∆
O
Em hãy vẽ đường truyền của ba tia sáng đặc biệt đi qua thấu kính từ điểm sáng S.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học thuộc nội dung ghi nhớ.
- Đọc mục có thể em chưa biết.
BTVN: 42.1 - 42.3; 44.1-44.5
xem tiếp nội dung bài:
Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ,
thấu kính phân kì.

Kính chúc quý thầy cô mạnh khỏe, chúc các em chăm ngoan, học giỏi.
Xin chân thành cảm ơn !