Bài 42. Thấu kính hội tụ

Chào Mừng Quý Thầy Cô
VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP - MÔN VẬT LÝ 9
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì ?
Câu 2: Nêu kết luận về sự khúc xạ ánh sáng khi truyền từ không khí sang nước và ngược lại.



Trả lời
Câu 1: Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
Câu 2: * Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước:
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
* khi tia sáng truyền được từ nước sang không khí:
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
- Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
Bạn Kiên: Cậu dùng loại kính gì hứng ánh sáng mặt trời mà lại đốt cháy miếng giấy trên sân như vậy ?
Bạn Long: Anh tớ bảo đó là thấu kính hội tụ.
Bạn Kiên: Thấu kính hội tụ là gì?
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐÔNG HẢI
Long Điền Đông B
Trường THCS
Bài 42: Thấu Kính Hội Tụ
Giáo viên thưc hiện: Châu Trung Hiếu
B�I 42: thấu kính hội tụ
I. Đặc điểm của thấu kính HộI Tụ
1. Thí nghiệm
Bố trí thí nghiệm như hình 42.2, trong đó chiếu chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt một thấu kính hội tụ.
C1: Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó là thấu kính hội tụ ?
+ Mục tiêu thí nghiệm:
Tìm hiểu đặc điểm của chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính khi chiếu chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính
+ Dụng cụ:
1 nguồn sáng phát ra các tia sáng song song, 1 thấu kính hội tụ, 2 màn chắn, 1 giá quang học.
+ Tiến hành thí nghiệm:
Chiếu chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với thấu mặt thấu kính họi tụ.
+ Đối tượng cần quan sát:
Quan sát chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính
+ Nhiện vụ cần hoàn thành
Trả lời câu C1.
Thấu kính
Nguồn sáng
Màn chắn
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:

C1: Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó là thấu kính hội tụ ?
Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính hội tụ tại một điểm.
Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới. Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló.
B�I 42: thấu kính hội tụ
C2: Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm ở hình 42.2.
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
Thấu kính hội tụ làm bằng vật liệu trong suốt, có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
Kí hiệu của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
B�I 42: thấu kính hội tụ
?: Tiết diện mặt cắt ngang của một thấu kính hội tụ được mô tả trên hình vẽ sau:
C3: Tìm hiểu, so sánh độ dài phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ trong thí nghiệm.
Kí hiệu của thấu kính hội tụ:
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
Thấu kính hội tụ làm bằng vật liệu trong suốt, có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
C4: Trong ba tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng mà không bị đổi hướng?
B�I 42: thấu kính hội tụ
Trục chính
r
(r) gọi là trục chính của thấu kính.
Trong các tia tới vuông góc với mặt thấu kính hội tụ, có một tia cho tia ló truyền thẳng không đổi hướng.
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
Thấu kính hội tụ làm bằng vật liệu trong suốt, có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
? Chiếu các tia sáng bất kỳ đi qua giao điểm giữa trục chính và thấu kính, quan sát đường truyền của các tia ló, rút ra nhận xét.
B�I 42: thấu kính hội tụ
Quang tâm
(r) gọi là trục chính của thấu kính.
Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính.
O
Trục chính của thấu kính hội tụ đi qua một điểm trong thấu kính mà mọi tia sáng tới điểm này đều truyền thẳng, không đổi hướng.
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
Thấu kính hội tụ làm bằng vật liệu trong suốt, có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
O

F
C5: Quan sát lai thí nghiệm và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên chứa tia tới nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này.
B�I 42: thấu kính hội tụ
Tiêu điểm
Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính.
Điểm F gọi là tiêu điểm của thấu kính.
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
Thấu kính hội tụ làm bằng vật liệu trong suốt, có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
O

F
C6: Vẫn thí nghiệm trên, nếu chiếc chùm tia tới vào mặt kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì ?
B�I 42: thấu kính hội tụ
Điểm F gọi là tiêu điểm của thấu kính.
Trả lời
Khi đó chùm tia ló vẫn hội tụ tại một điểm trên trục chính.
Điểm O gọi là quang tâm của thấu kính.
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
Một thấu kính có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm.
B�I 42: thấu kính hội tụ
Điểm F gọi là tiêu điểm của thấu kính.
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
O

F’
Một thấu kính có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm .
B�I 42: thấu kính hội tụ
4. Tiêu cự:
Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF’ = f, gọi là tiêu cự của thấu kính
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
Một thấu kính có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm.
4. Tiêu cự:
Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF’ = f, gọi là tiêu cự của thấu kính
5. Các tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ:
- Tia qua quang tâm O thì truyền thẳng
- Tia song song trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm của thấu kính.
- Tia qua tiêu điểm thì tia ló song song trục chính.
∆
F’
F
O
B�I 42: thấu kính hội tụ
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
Một thấu kính có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm.
4. Tiêu cự:
Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF’ = f, gọi là tiêu cự của thấu kính
5. Các tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ:
- Tia qua quang tâm O thì truyền thẳng
- Tia song song trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm của thấu kính.
- Tia qua tiêu điểm thì tia ló // trục chính.
III. Vận dụng:
C7: Một thấu kính hội tụ, quang tâm O, trục chính, hai tiêu điểm F và F’, các tia tới. Hãy vẽ các tia ló tương ứng với các tia tới ?
S●
F
F’
o
Δ
(1)
(2)
(3)
B�I 42: thấu kính hội tụ
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
Một thấu kính có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm.
4. Tiêu cự:
Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF’ = f, gọi là tiêu cự của thấu kính
5. Các tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ:
- Tia qua quang tâm O thì truyền thẳng
- Tia song song trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm của thấu kính.
- Tia qua tiêu điểm thì tia ló // trục chính.
III. Vận dụng:
C8: Hãy trả lời câu hỏi của bạn kiên nêu ở đầu bài ?
Thấu kính hội tụ là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần gữa. Nếu chiếu một chùm sáng tới song song thì chùm tia ló sẽ hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính
B�I 42: thấu kính hội tụ
Trả lời
Thấu kính hội tụ được ứng dụng rất nhiều trong đời sống và kỷ thuật
KÍNH THIÊN VĂN
KÍNH HIỂN VI
ỐNG NHÒM
Thấu kính hội tụ được ứng dụng rất nhiều trong đời sống và kỷ thuật
Thấu kính hội tụ được ứng dụng rất nhiều trong đời sống và kỷ thuật
MÁY ẢNH
* Hình dạng của thấu kính hội tụ:
Thấu kính hội tụ làm bằng vật liệu trong suốt, có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
* Tiêu điểm:
Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại một điểm F nằm trên trục chính. Điểm đó gọi là tiêu điểm của thấu kính hội tụ.
* Các tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ:
- Tia qua quang tâm O thì truyền thẳng.
- Tia song song trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm của thấu kính.
- Tia qua tiêu điểm thì tia ló song song trục chính.
NÔI DUNG KIếN THứC CầN NHớ
1/ Những kết luận về đường truyền của tia sáng qua thấu kính hội tụ sẽ càng đúng khi thấu kính có bề dày phần giữa càng nhỏ ( thấu kính mỏng ) và khi tia ló lệch càng ít so với trục chính.
2/ Trục chính cắt thấu kính ở hai điểm trên hai mặt của thấu kính. Đối với thấu kính mỏng có thể có hai điểm đó trùng nhau, đó là quang tâm của thấu kính.
- Ôn lại nội dung kiến thức đã học.
Đọc phần “có thể em chưa biết”.
Hướng dẫn học ở nhà
- Học thuộc ghi nhớ (SGK/115)
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo
cùng toàn thể các em học sinh!