Bài 42. Thấu kính hội tụ

VẬT LÍ 9
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì ?
Câu 2: Nêu kết luận về sự khúc xạ ánh sáng khi truyền từ không khí sang nước và ngược lại.



Trả lời
Câu 1: Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
Câu 2: * Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước:
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
* khi tia sáng truyền được từ nước sang không khí:
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
- Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
Bạn Kiên: Cậu dùng loại kính gì hứng ánh sáng mặt trời mà lại đốt cháy miếng giấy trên sân như vậy ?
Bạn Long: Anh tớ bảo đó là thấu kính hội tụ.
Bạn Kiên: Thấu kính hội tụ là gì?
BÀI 42: THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:

Bài 42: THẤU KÍNH HỘI TỤ
C1 : Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó là thấu kính hội tụ ?
C2: Hãy chỉ ra tia tới , tia ló trong hình.
I. Đặc điểm của thấu kính hội tụ:
1. Thí nghiệm:
Bài 42: THẤU KÍNH HỘI TỤ
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ:
C3. Tìm hiểu, so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí nghiệm

- Thấu kính hội tụ làm bằng vật liệu trong suốt, có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
C4: Trong ba tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng mà không bị đổi hướng?
B�I 42: thấu kính hội tụ
Trục chính

II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
? Chiếu các tia sáng bất kỳ đi qua giao điểm giữa trục chính và thấu kính, quan sát đường truyền của các tia ló, rút ra nhận xét.
B�I 42: thấu kính hội tụ
Quang tâm
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
O

F
C5: Quan sát lai thí nghiệm và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên chứa tia tới nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này.
B�I 42: thấu kính hội tụ
Tiêu điểm
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
O

F
C6: Vẫn thí nghiệm trên, nếu chiếc chùm tia tới vào mặt kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì ?
Trả lời
Khi đó chùm tia ló vẫn hội tụ tại một điểm trên trục chính.
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
Một thấu kính có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm.
B�I 42: thấu kính hội tụ
II. Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính hội tụ:
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
O

F’
B�I 42: thấu kính hội tụ
4. Tiêu cự:
Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF’ = f, gọi là tiêu cự của thấu kính
Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ
- Tia tới đến quang tâm
- Tia tới song song với trục chính
Tia tới qua tiêu điểm
F

O
F’

O
F
F’
O
F
F’

thì tia ló qua tiêu điểm.
thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo
phương của tia tới.
thì tia ló song song với trục chính.
Tia tới đi qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
* Đặc điểm đường đi của ba tia sáng đặc biệt qua TKHT
-Tia tới song song với trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm.
- Tia tới qua quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng.
C7. Trên hình 42.6 có vẽ TKHT, quang tâm O, trục chính, hai tiêu điểm F và F/,các tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ các tia ló của các tia này.
Trả lời:
- TKHT là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa.
-Nếu chiếu một chùm sáng tới song song với trục chính của TKHT thì chùm tia ló sẽ hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
III. VẬN DỤNG
C8. Trả lời câu hỏi bạn Kiên nêu ra ở phần mở bài.
ỨNG DỤNG CỦA TKHT
-TKHT được ứng dụng rất nhiều trong đời sống và kỹ thuật
MÁY
ẢNH
KÍNH HIỂN VI
ỐNG NHÒM
KÍNH THIÊN VĂN
CỦNG CỐ
Hoàn thành các câu sau về thấu kính hội tụ:
TKHT có phần rìa……… hơn phần giữa.
Tia tới song song với trục chính thì tia ló ………
Tia tới qua quang tâm thì tia ló ……………..
Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló ………….…….
mỏng
qua tiêu điểm
tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
song song với trục chính
Thấu kính hội tụ được làm bằng vật liệu trong suốt, được giới hạn bởi hai mặt cầu (một trong hai mặt có thể là mặt phẳng).
Phần rìa mỏng hơn phần giữa.
Mỗi thấu kính đều có trục chính, quang tâm, tiêu điểm và tiêu cự.
Tia tới qua quang tâm cho tia ló tiếp tục truyền thẳng.
Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.
Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
TỔNG KẾT BÀI HỌC
Học thuộc phần ghi nhớ.
Đọc phần có thể em chưa biết SGK trang 115.
Làm bài tập 42-43.1 đến 42-43.3 SBT.
Xem bài mới: “Ảnh của một vật tạo bởi TKHT’’ và chuẩn bị bài bằng các câu hỏi C1 đến C5 SGK.
Hướng dẫn học bài ở nhà
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo
cùng toàn thể các em học sinh!