Bài 42. Thấu kính hội tụ

LỚP 9/2
KÍNH CHÀO CÁC THẦY, CÔ ĐẾN DỰ GIỜ MÔN VẬT LÍ
Giáo viên: MAI BÁ HIẾU
Bạn Kiên: Cậu dùng loại kính gì mà hứng ánh sáng mặt trời mà lại đốt cháy được miếng giấy trên sân như vậy?
Bạn Long: Anh tớ bảo đó là thấu kính hội tụ
Bạn Kiên: Thấu kính hội tụ là gì nhỉ?
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Thí nghiệm
a. Chuẩn bị
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
b. Tiến hành thí nghiệm
Bước 1: Mắc mạch điện như hình 42.2
Bước 2: Chiếu một chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với mặt thấu kính hội tụ.
+ Thấu kính hội tụ.
+ Đèn laze.
+ Nguồn điện (6V)
+ Giá quang học.
+ Hộp kín.
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Thí nghiệm
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
Tia sáng đi tới thấu kính gọi là ..............
1. Thí nghiệm
C2. Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm ở hình 42.2.
Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là ..............
tia tới
tia ló
C1. Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính hội tụ tại một điểm.
C1. Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà người ta gọi nó là thấu kính hội tụ?
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
 Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính hội tụ tại một điểm.
 Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tới.
 Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló.
1. Thí nghiệm
2. Hình dạng của thấu kính hội tụ
Thấu kính hội tụ làm bằng vật liệu trong suốt (thủy tinh hoặc nhựa)
?: Tiết diện mặt cắt ngang của một thấu kính hội tụ được mô tả trên hình 42.3a, b, c
 Kí hiệu của TKHT:
C3. Tìm hiểu, so sánh độ dày phần rìa so với phần giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí nghiệm.
 TKHT có phần rìa mỏng hơn phần giữa
Thấu kính hội tụ thường được làm bằng vật liệu như thế nào?
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Trục chính:
C4. Trong thí nghiệm hình 42.2, cho biết ba tia sáng tới thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thẳng mà không bị đổi hướng?
 
r
 
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
r
O
 Mọi tia tới qua quang tâm đều truyền thẳng không đổi hướng.
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
C5. Quan sát lại thí nghiệm và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nằm trên chứa tia tới nào? Hãy biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này.
C6. Vẫn thí nghiệm trên, nếu chiếu chùm tia tới vào mặt kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì? Vẽ hình biểu diễn?
Thảo luận nhóm
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
O

F’
O

F
Mỗi thấu kính có mấy tiêu điểm? Các tiêu điểm này có đặc điểm như thế nào?
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
 Một thấu kính có hai tiêu điểm F và F’ nằm về hai phía của thấu kính, cách đều quang tâm O.
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
4. Tiêu cự:
 Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF’ = f, gọi là tiêu cự của thấu kính.
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
1. Trục chính:
2. Quang tâm:
3. Tiêu điểm:
Tiêu cự
Tiêu cự
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
 Ba đường truyền đặc biệt của tia sáng qua TKHT:
- Tia tới đến quang tâm O thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương tia tới.
- Tia tới song song với trục chính thì tia ló đi qua tiêu điểm.
- Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
III. VẬN DỤNG
 
F
F’
S
S’
O
(1)
(2)
(3)
(1’)
(2’)
(3’)
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
II. TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ
III. VẬN DỤNG
C8. Hãy trả lời câu hỏi của bạn Kiên nêu ở đầu bài ?
 Thấu kính hội tụ là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần gữa. Nếu chiếu một chùm sáng tia tới song song thì chùm tia ló sẽ hội tụ tại một tiêu điểm trên thấu kính.
Bài 42 - Tiết 47. THẤU KÍNH HỘI TỤ
2
5
3
4
1
Từ khóa
TÌM
TỪ
KHÓA
1. Tên gọi đường thẳng vuông góc với thấu kính, cắt thấu kính tại điểm O và mọi tia sáng đi qua điểm này đều truyền thẳng.
2. Ảnh hứng được trên màn chắn gọi là ảnh gì ?
3. Trong thấu kính hội tụ, điểm mà mọi tia sáng đi qua đều truyền thẳng có tên gọi là gì?
5. Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính hội tụ gọi là tia gì ?
6
Quà tặng
4. Thấu kính cho chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính, hội tụ tại một điểm gọi là thấu kính gì ?
Dùng băng lấy lửa như thế nào?
Có thể dùng băng làm thấu kính hội tụ sinh lửa.
Nếu chiếc kính băng rộng 1m và dày khoảng 30cm, thì năng lượng ánh sáng mặt trời mà nó hội tụ có thể đủ lớn để đốt cháy một đám củi khô. Nhà văn viễn tưởng Jule Verne đã viết ra cuốn truyện phiêu lưu "Cuộc du lịch của viên thuyền trưởng Hatterat" mà trong đó, các nhân vật trong truyện đã dùng thấu kính băng lấy lửa ở nhiệt độ (- 480C)!
Năm 1763, lần đầu tiên ở Anh người ta đã tiến hành thành công thí nghiệm dùng thấu kính hội tụ làm từ băng đốt cháy gỗ.
Xem lại nội dung bài học
- Học phần ghi nhớ.
- Làm bài tập: 42-43.3/SBT/trang 50.
- Ôn lại kiến thức Toán học về các trường hợp đồng dạng của tam giác đã học ở lớp 8.
- Tìm hiểu bài:
“ Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ”
+ Ảnh tạo bởi thấu kính hội tụ có đặc điểm gì?
+ Cách dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ như thế nào?
- Đọc phần “Có thể em chưa biết”
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ