Bài 40. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Hãy nêu định luật truyền thẳng ánh sáng và định luật phản xạ ánh sáng?
Trả lời:
Định luật truyền thẳng ánh sáng: Trong môi trường trong suốt và đồng tính ánh sáng truyền theo đường thẳng
Định luật phản xạ ánh sáng:
Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến tại điểm tới.
Góc phản xạ luôn luôn bằng góc tới.

Kiểm tra bài cũ:

Nhìn từ đấy cốc ta thấy:
Hình nh đãu bị gẫy khúc tại mặt nước và đấy dường như được nâng lên cao.
Phần đũa ở dưới dường như to hơn phần đũa trên mặt nước.
Tại sao?
Tiết 43:
I- HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG:
1. Quan sát:
Quan sát hình vẽ bên và nêu nhận xét
về đường truyền của tia sáng:
a) Từ S đến I ( trong không khí)
- Truyền thẳng
b) Từ I đến K ( trong nước)
- Truyền thẳng
c) Từ S đến mặt phân cách rồi đến K.
- Bị gãy khúc tại mặt phân cách
Hiện tượng ánh sáng truyền từ không khí sang nước có tuân theo định luật truyền thẳng của ánh sáng không?
Không.
Vậy hiện tượng đó ta gọi là gì?
Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
Tiết 43:
I- HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG:
1. Quan sát:
2. Kết luận:
 Tia sáng truyền từ không khí sang nước (tức là truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác ) thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường. Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
3. Một vài khái niệm:
Tiết 43:
I- HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG:
1. Quan sát:
2. Kết luận:
Tia sáng truyền từ không khí sang nước (tức là truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác ) thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường. Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
3. Một vài khái niệm:
4. Thí nghiệm:
Quan sát đường truyền của một tia sáng từ không khí sáng nước và trả lời câu hỏi:
C1: Hãy cho biết tia khúc xạ có nằm trong mặt phẳng tới không?
Góc tới và góc khúc xạ, góc nào lớn hơn?
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
C2: Hãy đề xuất phương án thí nghiệm để kiểm tra xem những nhận xét trên có còn đúng khi thay đổi góc tới hay không?

Tiết 43:
I- HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG:
1. Quan sát:
2. Kết luận:
Tia sáng truyền từ không khí sang nước (tức là truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác ) thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường. Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
3. Một vài khái niệm:
4. Thí nghiệm:
5. Kết luận:
 Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
C3: Hãy thể hiện kết luận trên bằng hình vẽ:
Tiết 43:
I- HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG:
1. Quan sát:
2. Kết luận:
3. Một vài khái niệm:
4. Thí nghiệm:
5. Kết luận:
 Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
II- SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN
TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
1. Dự đoán:
C4: Kết luận trên có còn đúng trong trường hợp tia sáng truyền từ nước sang không khí hay không? Đề xuất một phương án thí nghiệm để kiểm tra dự đoán đó.

Tiết 43:
I- HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG:
II- SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN
TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
1. Dự đoán:
2.Thí nghiệm kiểm tra:
C5: Chứng minh rằng đường nối các vị trí của 3 đinh gim ABC là đường truyền của tia sáng từ đinh gim A tới nắp.
- B che khuất A chứng tỏ AB là đường truyền của tia sáng đến mắt .
- C lại che khuất B chứng tỏ CB là đường truyền của tia sáng đến mắt .
- Vậy ABC là đường truyền của tia sáng tới mắt.

C6: Nhận xét đường truyền của tia sáng, chỉ ra điểm tới, tia tới, tia khúc xạ, pháp tuyến. So sánh độ lớn góc khúc xạ và góc tới.
3. Kết kuận:
 Khi tia sáng truyền được từ nước sang không khí thì:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.


Tia tới
Tia khúc xạ
Điểm tới
Pháp tuyến
Tia sáng bị gãy khúc tại mặt phân cách.
Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
Tiết 43:
I- HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG:
II- SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN
TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
III- VẬN DỤNG:
C7 Phân biệt các hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng.
Trả lời:
Tiết 43:
Hướng dẫn về nhà:
Bài tập: 40-41.1 SBT.
Hình 40-41.1 cho biết PQ là mặt phân cách giữa không khí và nước, I là điểm tới, SI là tia tới, IN là pháp tuyến. Cách vẽ nào biễu diễn đúng hiện tượng khúc xạ của tia sáng khi đi từ không khí vào nước? Giải thích lựa chọn.
Hình 40-41.1 D biễu diễn đúng hiện tượng khúc xạ của tia sáng khi đi từ không khí vào nước vì khi đó góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
?Tia năo sau dđy lă tia kh�c x?? V� sao?
P
Q
Mặt phân cách
S
N’
N
I
A
a) Tia IA?
B
b) Tia IB?
C
c) Tia IC?
D
d) Tia ID?
Tia chọn là tia IC vì khi ánh sáng truyền từ nước sang không khí thì góc khúc xạ lớn hơn góc tới
Nước
Không khí
?Tia năo sau dđy lă tia kh�c x?? V� sao?
P
Q
Mặt phân cách
S
N’
N
I
A
a) Tia IA?
B
b) Tia IB?
C
c) Tia IC?
D
d) Tia ID?
Tia chọn là tia IB vì khi ánh sáng truyền từ không khí sang nước thì góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới

Nước
Không khí
Học thuộc phần ghi nhớ.
Xem lại các câu hỏi vận dụng đã làm trên lớp.
Làm bài tập: 40-41.1 SBT.
Đọc trước bài 41 “ QUAN HỆ GIỮA GÓC TỚI VÀ GÓC KHÚC XẠ”
Hướng dẫn về nhà:
Tiết 43:
“Việc học như con thuyền đi trên dòng nước ngược, không tiến có nghĩa là lùi”.
Danh ngôn
Tia sáng truyền từ không khí sang nước (tức là truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác ) thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường. Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
Khi tia sáng truyền được từ nước sang không khí thì:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.