Bài 40. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

1
�N T?P KI?N TH?C H?C ? L?P 7
1. Trong moâi tröôøng trong suoát vaø ñoàng tính aùnh saùng truyeàn ñi theo ñöôøng thaúng.
2. Nhận biết đường truyền của tia sáng bằng cách:
- Hoặc quan sát bóng tối của một vật nhỏ đặt trên
đường truyền của tia sáng (phương pháp che khuất)
- Quan sát vết của tia sáng trên màn chắn.
3. Mắt nhìn thấy một vật khi có ánh sáng từ vật truyền vào mắt ta.
3
Quan sát (H.40.2) nhận xét đường truyền của tia sáng:
Từ S đến I (trong không khí)
truyền thẳng.
b) Từ I đến K (trong nước)
truyền thẳng.
c) Từ S đến mặt phân cách
rồi đến K bị gãy tại I.
I- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
1. Quan sát:
Tiết 44:
B�i 40- HiƯn t�ỵng khĩc x� �nh s�ng
4
2. Kết luận: Tia sáng truyền từ không khí sang nước( tức là truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác) thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường. Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
I- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
5
3. Một số khái niệm
SI: Tia tåïi
IK: Tia khuïc xaû
Góc SIN: Góc tới
kí hiệu la:� i
I: Là điểm tới
Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến NN` là:
mặt phẳng tới
I- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
Đường NN’ vuông góc với mặt phân cách là pháp tuyến tại điểm tới
i
Góc KIN`: Góc khúc xạ
kí hiệu là: r
r
6
4.Thí nghiệm
H�nh 40.2
I- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
C1 Hãy cho biết:
? Tia khúc xạ có nằm trong mặt phă�ng tới không?
? Góc tới và góc khúc xạ, góc nào lớn hơn?
7
Phương án TN:
Thay đổi hướng của tia tới, quan sát tia khúc xạ, độ lớn góc tới, góc khúc xạ.

C2. Hãy đề xuất phương án thí nghiệm để
kiểm tra xem những nhận xét trên có còn đúng
khi thay đổi góc tới hay không?
4.Thí nghiệm
I- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
8
I
S
N
N’
K
I- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
Mặt phân cách
P
Q
4.Thí nghiệm
9
I
S
N
N’
K
I- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
Mặt phân cách
P
Q
4.Thí nghiệm
10
I
S
N
N’
K
I- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
4.Thí nghiệm
Mặt phân cách
P
Q
11
*Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
? Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
5.Kết luận:
I- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
12
5.Kết luận:
I
S
N
N’
K
P
Q
i
r
Mặt phân cách
K’
S’
13
C4. Kết luận trên còn đúng trong trường hợp tia sáng truyền từ nước sang không khí hay không? Đề xuất một phương án thí nghiệm để kiểm tra dự đoán đó.
Hãy chọn 1 trong 2 phương án TN sau:
a. Chiếu tia sáng từ nước sang không khí bằng cách đặt nguồn sáng ở đáy bình nước.
b. Để đáy bình lệch ra khỏi mặt bàn đặt nguồn sáng ở ngoài bình, chiếu một tia sáng qua đáy bình vào nước rồi sang không khí.

II- Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí.
1. Dự đoán
14
II- Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí.
1. Dự đoán
Các nhóm tiến hành thí nghiệm để kiểm tra:
N`
K`
15
II- Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí.
2. TN kiểm tra
C6. Nháûn xeït âæåìng truyãön cuía tia saïng, chè ra âiãøm tåïi, tia tåïi,veî phaïp tuyãún taûi âiãøm tåïi, so saïnh âäü låïn goïc khuïc xaû vaì goïc tåïi.
16
II- Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí.
2. TN kiểm tra
A
B
N
N`
C
Mặt phân cách
B là điểm tới.
AB là tia tới.
Góc tới: i
i
Góc khúc xạ: r
r
r > i
17
?Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì:
? Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
? Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
II- Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí.
3. Kết luận
18
I
S
N
N’
K
P
Q
I
S
N
N’
K
P
Q
Sự truyền ánh sáng từ
nước sang không khí
Sự truyền ánh sáng
từ không khí sang nước
i
r
i
r
Mặt phân cách
19
*Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường, được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng
*Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước, góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
*Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí, góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
GHI NHỚ
20
III- VÁÛN DUÛNG
Phân biêt các hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng.
C7
21
Giải thích hiện tượng nêu ra ở phần mở bài.
III- VÁÛN DUÛNG
C8
? Đặt mắt nhìn dọc theo một chiếc đũa thẳng từ đầu trên (H. 40.1a) ta không nhìn thấy đầu dưới của đũa.
Hình.40.1
b)
? Giữ nguyên vị trí đặt mắt,đổ nước vào bát (H.40.1b), liệu có nhìn thấy đầu đuôi của đũa hay không?
M
M
22
Giải thích C8
A
Khi chưa đổ nước vào bát ta không nhìn thấy đầu dưới (điểm A) của chiếc đũa
Trong không khí, ánh sáng chỉ có thể truyền theo đường thẳng từ A đến mắt. Nhưng những điểm trên chiếc đũa thẳng đã chắn mất đường truyền đó nên tia sáng này không đến mắt.
Gĩư nguyên vị trí đặt mắt và đũa. Đổ nước vào bát tới vị trí nào đó, ta lại nhìn thấy điểm A
A`
Thực tế ta nhìn thấy như sau:
Chiếc đũa thẳng lúc này thấy gẫy khúc, đường truyền tia sáng gẫy khúc thì như thẳng, và điểm A` gọi là ảnh ảo
23
Sau đây là minh hoạ cho dễ nhận ra hơn
A
A`
Thay vì thấy điểm A thì ta lại nhìn thấy điểm A`
24
?Tia nào sau đây là tia khúc xạ? Vì sao?
P
Q
Mặt phân cách
S
N`
N
I
A
a) Tia IA?
B
b) Tia IB?
C
c) Tia IC?
D
d) Tia ID?
? Tia chọn là : tia IB vì khi ánh sáng tuyền từ không khí vào nước góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
Nu?c
Không khí
25
?Tia nào sau đây là tia khúc xạ? Vì sao?
P
Q
Mặt phân cách
S
N`
N
I
A
a) Tia IA?
B
b) Tia IB?
C
c) Tia IC?
D
d) Tia ID?
? Tia chọn là : tia IC vì khi ánh sáng tuyền từ nước sang không khí góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
Nu?c
Không khí
26
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc phần ghi nhớ trong SGK
Xem lại các câu vận dụng đã làm trên lớp.
Làm các bài tập ở sách BT: 40-41.1 vă câc băi t?p sau: