Bài 40. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
1
Kính chúc các thầy cô sức khoẻ
Chào mừng các thầy cô
về dự giờ thăm lớp
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
2




Hiện tượng khúc xạ là gì?
Thấu kính hội tụ là gì? Thấu kính phân kì là gì?
Các bộ phận chính của mắt là những gì?
Tật cận thị là gì? Khắc phục nó như thế nào?
Kính lúp dùng để làm gì?
Phân tích ánh sáng trắng thành các ánh sáng màu như thế nào?Trộn các ánh sáng màu với nhau sẽ được ánh sáng màu gì?
Tại sao các vật có màu sắc khác nhau?
Ánh sáng có những tác dụng gì?
Có những ứng dụng gì?
CHƯƠNG III:QUANG HỌC
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
3
Phát biểu định luật truyền thẳng
của ánh sáng.
Trong môi trường trong suốt và đồng tính ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
4
- Đặt mắt nhìn dọc theo một chiếc đũa thẳng từ đầu trên (H. 40.1a) ta không nhìn thấy đầu dưới của đũa.
Hình.40.1
b)
- Giữ nguyên vị trí đặt mắt,đổ nước vào bát (H.40.1b), liệu có nhìn thấy đầu đuôi của đũa hay không?
M
M
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
5
SỰ KHÚC XẠ
ÁN H S ÁN G
Tiết 44 - Bài 40
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
6
I
S
N
N’
K
1. Quan sát:
Mặt phân cách
P
Q
Tiết 44 – Bài 40: SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
Các em chú ý quan sát H.40.2 (SGK) đồng thời xem trên màn hình và nêu nhận xét về đường truyền của tia sáng:
a) Từ S đến I
(trong không khí).
b) Từ I đến K
(trong nước).
c) Từ S đến mặt phân cách rồi đến K.
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
7
I
S
N
N’
K
I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng
1. Quan sát:
Mặt phân cách
P
Q
Đổi vị trí của S và quan sát đường truyền của tia sáng
Tiết 44 – Bài 40: SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
8
I
S
N
N’
K
I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng
1. Quan sát:
Mặt phân cách
P
Q
Tiết 44 – Bài 40: SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
9
I- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
Ánh sáng truyền trong không khí và trong nước đã tuân theo định luật nào?
Tuân theo định luật truyền thẳng của ánh sáng
Hiện tượng ánh sáng truyền từ không khí sang nước có tuân theo định luật truyền thẳng của ánh sáng không?
Không tuân theo định luật truyền
thẳng của ánh sáng.
Tiết 44 – Bài 40: SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
10
Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì?

2. Kết luận: Tia sáng truyền từ không khí sang nước (tức là truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác) thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường. Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
11
3. Một số khái niệm
I
S
N
N’
K
SI: Tia tåïi
IK: Tia khuïc xaû
Góc SIN: Góc tới
kí hiệu là i
Góc KIN`: Góc khúc xạ
kí hiệu là r
Du?ng NN` vu�ng g�c v?i m?t phđn câch lă phâp tuy?n t?i di?m t?i
Mặt phân cách
I Là điểm tới
Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến NN` là mặt phẳng tới
P
Q
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
12

C1: Hãy cho biết:
? Tia khúc xạ có nằm trong mặt phă�ng tới không?
Góc tới và góc khúc xạ, góc nào lớn hơn?
4.Thí nghiệm
C2:. Hãy đề xuất phương án thí nghiệm để kiểm tra xem những nhận xét trên có còn đúng khi thay đổi góc tới hay không?
*Trả lời:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới. Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
C2: Phuong a?n thi? nghií?m: Thay d�?i huo?ng cu?a tia to?i, quan sa?t tia khu?c xa?, d�? lo?n go?c to?i, go?c khu?c xa?
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
13
Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước sẽ như thế nào ?
5.Kết luận:

Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
? Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
I- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
Tiết 44 – Bài 40: SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
14
N
N’
S
K
S`
K`
S``
K``
I
Mặt phân cách
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
15
II- Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí:
C4. Kết luận trên còn đúng trong trường hợp tia sáng truyền từ nước sang không khí hay không? Đề xuất một phương án thí nghiệm để kiểm tra dự đoán đó.
1. Dự đoán
Hãy chọn 1 trong 2 phương án TN sau:
Chiếu tia sáng từ nước sang không khí bằng cách đặt nguồn sáng ở đáy bình nước.
2. Để đáy bình lệch ra khỏi mặt bàn đặt nguồn sáng ở ngoài bình, chiếu một tia sáng qua đáy bình vào nước rồi sang không khí.
Tiết 44 – Bài 40: SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
16
II- Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí.
1. TN kiểm tra
a/ B? tr� th� nghi?m nhu h�nh 40.3, trong d� A vă B lă v? tr� c?m hai dinh ghim trín ph?n mi?ng g? nh�ng trong nu?c
b/ T�m v? tr� d?t m?t d? th?y dinh ghim B che khu?t dinh ghim A. Dua dinh ghim C t?i v? tr� sao cho n� che khu?t d?ng th?i c? A vă B(dinh ghim C kh�ng du?c v? trín h�nh 40.3)
C5
Tiết 44 – Bài 40: SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
17
.
.
A
B
.
C
Mặt phân cách
C5
II- Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí.
Trả lời C5: Mắt chỉ nhìn thấy A khi ánh sáng từ A phát ra truyền tới mắt. Khi mắt chỉ nhìn thấy B mà không thấy A có nghĩa là ánh sáng từ A phát ra đã bị B che khuất, không đến được mắt. Khi mắt chỉ nhìn thấy C mà không thấy A, B có nghĩa là ánh sáng từ A, B phát ra đã bị C che khuất không đến được mắt. Khi bỏ B, C đi thì ta lại nhìn thấy A có nghĩa là ánh sáng từ A phát ra đã truyền qua nước và không khí đến được mắt. Vậy đường nối vị trí của 3 đinh ghim A, B, C biểu diễn đường truyền của tia sáng từ A ở trong nước tới mặt phân cách giữa nước và không khí, rồi đến mắt.
2. Thí nghiệm kiểm tra:
Tiết 44 – Bài 40: SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
18
C6. Nháûn xeït âæåìng truyãön cuía tia saïng, chè ra âiãøm tåïi, tia tåïi,veî phaïp tuyãún taûi âiãøm tåïi, so saïnh âäü låïn goïc khuïc xaû vaì goïc tåïi.
II- Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí.
1. TN kiểm tra
A
B
N
N`
C
Mặt phân cách
B là điểm tới.
AB là tia tới.
Góc tới: i
i
Góc khúc xạ: r
i < r
BC laì tia khuïc xaû.
Tiết 44 – Bài 40: SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
19
?Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì:
? Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
? Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
II- Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí.
1. Kết luận
Tiết 44 – Bài 40: SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
20


Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường, được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng
Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước, góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí, góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
GHI NHỚ
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
21
III- VÁÛN DUÛNG
C7. Phân biêt các hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng.
Tiết 44 – Bài 40: SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
22
Giải thích hiện tượng nêu ra ở phần mở bài.
III- VÁÛN DUÛNG:
C8
I
I`
Thay vì thấy điểm A thì ta lại nhìn thấy điểm A`
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
23
?Tia nào sau đây là tia khúc xạ? Vì sao?
P
Q
Mặt phân cách
S
N`
N
I
A
a) Tia IA?
B
b) Tia IB?
C
c) Tia IC?
D
d) Tia ID?
? Tia chọn là : tia IB vì khi ánh sáng truyền từ không khí vào nước góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
Nu?c
Không khí
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
24
?Tia nào sau đây là tia khúc xạ? Vì sao?
P
Q
Mặt phân cách
S
N`
N
I
A
a) Tia IA?
B
b) Tia IB?
C
c) Tia IC?
D
d) Tia ID?
? Tia chọn là : tia IC vì khi ánh sáng truyền từ nước sang không khí góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
Nu?c
Không khí
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
25
Tại các đô thị lớn việc sử dụng kính xây dựng đã trở thành phổ biến, gây ảnh hưởng tới con người thể hiện qua: Bức xạ mặt trời qua kính, ánh sáng qua kính
? Khi làm việc trong phòng có nhiều cửa kính được đóng kín con người cảm thấy thế nào?
? Làm thế nào để giảm thiểu ảnh hưởng của kính xây dựng.

Cảm thấy mệt mỏi. Vì ánh sáng qua kính dư thừa sẽ gây ra chói dẫn đến sự căng thẳng mệt mỏi cho người làm việc
- Mở cửa thông thoáng khí khi làm việc để có gió thôỉ trên bề mặt kết cấu, do đó nhiệt độ bề mặt sẽ giảm, giảm được nhiệt độ trong phòng.
- Có biện pháp che chắn ánh nắng hiệu quả khi trời nắng gắt.
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
26
Định luật khúc xạ ánh sáng có ứng dụng rất lớn trong đời sống hằng ngày, nhất là trong việc tắm sông, hồ, biển..Vì các vật khi chìm trong nước dâng lên cao hơn vị trí thực của chúng. Đáy ao, hồ, sông… các vật chìm dưới đáy bể chứa nước hình như được nâng lên, do đó làm cho độ sâu của nước giảm đi khoảng 1/3 độ sâu thực của nó. Sự nhầm lẫn về độ sâu của nước có thể gây nguy hiểm cho tất cả mọi người, nhất là các trẻ em.
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
27
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Xem lại các câu vận dụng đã làm trên lớp.
Học thuộc phần ghi nhớ trong SGK
Làm các bài tập ở sách BT: 40-41.1 và các bài tập sau:
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
28
TIẾT HỌC KẾT THÚC
Kính chúc thầy cô sức khỏe và thành đạt
Chúc các em chăm ngoan học giỏi
Hồ Thị Mỹ Hòa Trần Quý Cáp
29
Chào ta?m bií?t