Bài 40. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Chào mừng các thầy cô về tham dự tiết học
Vật lý 9
Th?c hi?n: Tr?n Hung D?o - THCS Nghi Lđm
Chương III
Quang học
ÔN TẬP KIẾN THỨC CŨ
2. Có thể nhận biết đường truyền của tia sáng bằng cách nào?
- Quan sát vết chắn của tia sáng trên màn chắn.
- Quan sát bóng tối của một vật nhỏ đặt trên đường truyền của tia sáng
1. Hãy phát biểu định luật truyền thẳng của ánh sáng?
-Trong m�i tru?ng trong su?t vă d?ng t�nh ânh sâng truy?n theo du?ng th?ng.
M
M

Đặt mắt nhìn dọc theo chiếc đũa thẳng từ đầu trên ta không nhìn thấy đầu đũa. Đổ nước vào giữ nguyên vị trí đặt mắt thì liệu có nhìn thấy đầu đũa không?
Tiết 44:
Bài 40: HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I.Hiện tượng khúc xạ ánh sáng.

Thí nghiệm
Duïng cuï: Hoäp nhöïa trong suoát
Baûng nhöïa.
Nguoàn saùng

Tiến hành:
- Đổ nước vào hộp nhựa ngang vạch gi?a.
- Cho tia sáng truyền từ môi trường không khí sang môi trường nước.
- Quan sát và vẽ đường truyền tia sáng.
S
I
K
Bài 40: HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I.Hiện tượng khúc xạ ánh sáng:
1. Quan sát:
Quan sát hình và nêu nhận xét về đường truyền của tia sáng:
a) Từ S đến I (trong không khí).
-> Theo đường thẳng
b) Từ I đến K (trong nước).
->Theo đường thẳng
c) Từ S đến mặt phân cách rồi đến K.
->Theo đường gấp khúc SIK
.
Qua quan sát ta rút ra được kết luận gì?
2. Kết luận 1:
Tia sáng đi từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường. Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.

1. Quan s�t
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
3. Một vài khái niệm
K
N
N`
Tia tới : SI
- Điểm tới : I
- Tia Khúc xạ : IK
- Pháp tuyến : NN`
Góc tới : SIN (i)
Góc khúc xạ : KIN’ (r)
- Mặt phẳng tới : (P)
i
r
S
I
K
N
N`
i
r
S
I
C1: Cho biết tia khúc xạ có nằm trong mặt phẳng tới không ?
- Cho biết góc tới và góc khúc xạ góc nào lớn hơn ?
C2. Hãy đề xuất phương án thí nghiệm để kiểm tra xem những nhận xét trên còn đúng khi thay đổi góc tới hay không?
N`
I
P
Q
K
N
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
4. Kết luận 2
Qua thí nghiệm ta rút ra được kết luận gì veà tia saùng truyeàn töø moâi tröôøng khoâng khí sang moâi tröôøng nöôùc?
Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì:
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
1. Dự đoán.
Có thể cho ánh sáng truyền từ môi trường nước sang không khí
C4. Kết luận trên có còn đúng trong trường hợp tia sáng truyền từ nước sang không khí hay không? Đề xuất một phương án thí nghiệm để kiểm tra dự đoán.
1. Dự đoán
2. Thí nghiệm kiểm tra
Nhận xét đường truyền của tia sáng, chỉ ra điểm tới , tia tới, tia khúc xạ, pháp tuyến tại điểm tới?
S
A
B
C
- Nhìn đinh ghim B không nhìn thấy đinh ghim A
- Nhìn đinh ghim C không nhìn thấy đinh ghim A,B
Ch�ng minh r�ng: ��íng nỉi c�c v� tr� c�a 3 �inh ghim A, B, C l� ��íng truy�n c�a tia s�ng t� �inh ghim A t�i m�t.
A
B
Mắt:
+Nhìn thấy A khi ánh sáng từ A phát ra truyền được đến mắt.
+Nhìn thấy B không nhìn thấy A ? B che khuất A
+ Nhìn thấy C không nhìn thấy B và A
?A; B che khuất C
+ Bâ C v� B nh�n thÍy A
+ Điều đó chứng tỏ A, B, C là đường truyền của tia sáng
c
2. Thí nghiệm kiểm tra
Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí:
+ Hãy cho biết vị trí của tia khúc xạ?
+ So sánh độ lớn góc khúc xạ và góc tới?
1. Dự đoán
3. Kết luận
Khi tia sáng truyền được từ nước sang không khí thì:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
Góc khúc xạ lớn hơn góc tới
A
B
C
Điểm tới B
Tia tới AB
Tia khúc xạ BC
Pháp tuyến NN`
N
N`
i
r
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
III. VẬN DỤNG
C7. Phân biệt các hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng.
Hiện tượng phản xạ ánh sáng
- ………… gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị hắt trở lại ………………… trong suốt cũ.
- Góc phản xạ ………. góc tới.
Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
- ……….. gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị ……………. tại mặt phân cách và tiếp tục đi vào môi trường trong suốt thứ hai.
-Góc khúc xạ …………... ..góc tới.
Tia t?i
môi trường
bằng
Tia t?i
gãy khúc
không bằng
C8. Giải thích hiện tượng nêu ở phần mở bài.
Đặt mắt nhìn dọc theo một chiếc đũa thẳng từ đầu trên (H40.1a), ta không nhìn thấy đầu dưới của đũa.
M
M
BT1 Tia nào sau đây là tia khúc xạ? Vì sao?
P
Q
S
I
A
B
D
Tia IB:
Vì khi ánh sáng truyền từ không khí vào nước góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
E
2
1
BT2: Cho 2 m�i tr��ng trong su�t l� n�íc v� kh�ng kh�.
M�t tia s�ng truyỊn t� m�i tr��ng 2 sang m�i tr��ng 1 (h�nh v�).
H�i m�i tr��ng n�o l� n�íc, m�i tr��ng n�o l� kh�ng kh�?
- Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách hai môi trường gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng
- Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước, góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới
- Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí , góc khúc xạ lớn hơn góc tới
Ghi nhớ
Hướng dẫn về nhà:
- Học thuộc phần ghi nhớ.
- Xem lại phần trả lời các câu hỏi
- Làm các bài tập: 40. 1 - 40. 3
Chúc các th?y cô sức khỏe
Các em chăm ngoan và học giỏi