Bài 40. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Nemo
GV thực hiện : LÊ KIM ĐỨC
Nemo
Môn vật lý lớp 9
Tuần 22
Tiết 44 Chương III QUANG HỌC
Bài 40
hiện tượng khúc xạ ánh sáng
Nemo
?
Phát biểu định luật truyền thẳng của ánh sáng.
?
Trả lời
Trả lời
Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.
Ta nhìn thấy một vật khi nào .
Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng truyền từ vật đó vào mắt ta.
Nemo
Hình.40.1
b)
M
M
Tiến hành thí nghiệm H 40.1, nêu hiện tượng .
Nemo
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
1. Quan sát
S
? Quan sát H40.2 và nêu nhận xét về đường truyền của tia sáng.
a. Ánh sáng đi từ S đến I :
truyền thẳng
c. Ánh sáng đi từ S đến mặt phân cách rồi đến K:
b. Ánh sáng đi từ I đến K :
truyền thẳng
bị gãy tại I
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
K
I
Nemo
?Qua quan sát ta rút ra được kết luận gì.
2. Kết luận
Tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
1. Quan sát
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
S
K
I
Nemo
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
1. Quan sát
2. Kết luận
3. Một vài khái niệm
S
K
I
N
N`
- Tia tới : SI
- Tia Khúc xạ : IK
- Điểm tới : I
Pháp tuyến : NN’- là đường thẳng vuông góc với mặt phân cách tại điểm tới.
Góc tới : SIN
Góc khúc xạ : KIN`
- Mặt phẳng tới : (P)
P
Nemo
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
4. Thí nghiệm
Quan sát đường truyền của một tia
sáng từkhông khí sang nước.
C1. Hãy cho biết tia khúc xạ có nằm trong mặt phẳng tới không.
Góc tới và góc khúc xạ , góc nào lớn hơn?
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
C2. Hãy đề xuất phương án thí nghiệm để kiểm tra xem những nhận xét trên có còn đúng khi thay đổi góc tới hay không .
Phương án TN: Thay đổi hướng của tia tới, quan sát tia khúc xạ, độ lớn góc tới, góc khúc xạ.
Quan sát
thí nghiệm
N
N`
S
I
P
Q
K
N

Nemo
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
5. Kết luận
? Qua thí nghiệm ta rút ra được kết luận gì.

.
Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì :
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
Nemo
i
r
p
N
N`
S
R
Q
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
C3. Hãy thể hiện kết luận trên bằng hình vẽ.
Nemo
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
1. Dự đoán.
C4 Kết luận trên có còn đúng trong trường hợp tia sáng truyền từ nước sang không khí hay không ? Đề xuất một phương án thí nghiệm để kiểm tra dự đoán.
Có thể dùng phương pháp che khuất để vẽ đường truyền của tia sáng từ nước sang không khí.
Nemo
A
B
C
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
1. Dự đoán.
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
2. Thí nghiệm kiểm tra.
Bố trí thí nghiệm như hình 40.3
- nhìn đinh ghim B không nhìn thấy đinh ghim A
- nhìn đinh ghim C không nhìn thấy đinh ghim A,B
Nemo
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
1. Dự đoán.
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
2. Thí nghiệm kiểm tra.
Ch�ng minh r�ng: ��íng nỉi c�c v� tr� c�a 3 �inh ghim A, B, C l� ��íng truy�n c�a tia s�ng t� �inh ghim A t�i m�t.
C5
Nemo
.
A
B
.
C
Mắt: +Nhìn thấy A khi A sáng
+Nhìn thấy B không nhìn thấy A
+ Nhìn thấy C không nhìn thấy B và A
+ Bâ C v� B nh�n thÍy A
+ Điều đó chứng tỏ A, B, C là đường truyền của tia sáng
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
C5
.
Nemo
NhËn xÐt ®­êng truyÒn cña tia s¸ng, chØ ra ®iÓm tíi, tia tíi, tia khóc x¹, vÏ ph¸p tuyÕn t¹i ®iÓm tíi. So s¸nh ®é lín gãc khóc x¹ vµ gãc tíi.
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
C6
Nemo
.
A
B
.
C
Điểm tới B
Tia tới AB
Tia khúc xạ BC
Pháp tuyến NN`
N
N`
Góc CBN >Góc ABN`
C6
Nemo
I. HIỆN ƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
1. Dự đoán.
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
2. Thí nghiệm kiểm tra.
3. kết luận
? Tia sáng truyền từ nước sang không khí có đặc điểm gì.

Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì :
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
- Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
Nemo
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
III. VẬN DỤNG
C7. Phân biệt các hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng.
Hiện tượng phản xạ ánh sáng
- Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị hắt trở lại môi trường trong suốt cũ.

- Góc phản xạ bằng góc tới.
Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
- Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị gãy khúc tại mặt phân cách và tiếp tục đi vào môi trường trong suốt thứ hai.
-Góc khúc xạ không bằng góc tới.
Nemo
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
III. VẬN DỤNG
C8. Giải thích hiện tượng nêu ở phần mở bài.
Đặt mắt nhìn dọc theo một chiếc đũa thẳng từ đầu trên (H40.1a) , ta không nhìn thấy đầu dưới của đũa. Giữ nguyên vị trí đặt mắt , đổ nước vào bát (H40.1b), ta có nhìn thấy đầu dưới của đũa vì có hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
Nemo
A
A`
Minh hoạ bằng hình vẽ.
Nemo
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
TÓM TẮT NỘI DUNG BÀI HỌC
Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
?Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì.
?Kết luận về sự khúc xạ khi ánh sáng truyền từ không khí vào nước và ngược lại.
Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước, góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí, góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
Nemo
Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
DẶN DÒ
- Học thuộc ghi nhớ SGK.
- Lám bài tập 40-41.1 SBT.
- Đọc phần "có thể em chưa biết."
- Đọc trước bài 41: QUAN HỆ GIỮA GÓC TỚI VÀ GÓC KHÚC XẠ.
Học sinh về nhà:
Nemo
BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC.