Bài 40. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Tiết học Vật Lý lớp 9A
CHƯƠNG III : QUANG HỌC
Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì?
Thấu kính hội tụ là gì? Thấu kính phân kì là gì?
Các bộ phận chính của mắt gồm những gì?
Tật cận thị là gì? Khắc phục nó như thế nào?
Kính lúp dùng để làm gì?
Phân tích ánh sáng trắng thành các ánh sáng màu như thế nào?
Trộn ánh sáng màu với nhau sẽ được ánh sáng màu gì?
Tại sao các vật lại có màu sắc khác nhau?
Ánh sáng có những tác dụng gì? Có những ứng dụng gì?
 Đặt mắt nhìn dọc theo một chiếc đũa thẳng từ đầu trên (H.40.1a) ta không nhìn thấy đầu dưới của đũa.
 Giữ nguyên vị trí đặt mắt, đổ nước vào bát (H.40.1b), liệu có nhìn thấy đầu dưới của đũa hay không?
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
1. Quan sát :
Quan sát hình 40.2 và nêu nhận xét về đường truyền của tia sáng :
a) Từ S đến I:
b) Từ I đến K:
c) Từ S đến mặt phân cách rồi đến K:
Tia sáng truyền thẳng
Tia sáng truyền thẳng
Tia sáng bị gãy khúc tại I
BÀI 40 : HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
2. Kết luận :
Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
Hình 40.2
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
1. Quan sát :
BÀI 40 : HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
2. Kết luận :
3. Một vài khái niệm :
- SI: Tia tới
I: Điểm tới
- IK: Tia khúc xạ
NN’: Pháp tuyến
SIN (i): Góc tới
KIN’ (r): Góc khúc xạ
- Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến NN’ là mặt phẳng tới.
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
1. Quan sát :
BÀI 40 : HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
2. Kết luận :
3. Một vài khái niệm :
Hình 40.2
4. Thí nghiệm :
Quan sát đường truyền của một tia sáng từ không khí sang nước:
Hãy cho biết tia khúc xạ có nằm trong mặt phẳng tới không?
Góc tới và góc khúc xạ góc nào lớn hơn?
C1:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới. Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
C2:
Em hãy đề xuất phương án làm thí nghiệm để kiểm tra xem những nhận xét trên có còn đúng khi thay đổi góc tới hay không?
Thay đổi hướng của tia tới. Quan sát tia tới, góc tới, góc khúc xạ.
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.
1. Quan sát :
BÀI 40 : HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
2. Kết luận :
3. Một vài khái niệm :
4. Thí nghiệm :
Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì:
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới. - Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
5. Kết luận :
C3:
Hãy thể hiện kết luận trên bằng hình vẽ.
BÀI 40 : HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1. Dự đoán :
C4:
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
Kết luận trên có còn đúng trong trường hợp tia sáng truyền từ nước sang không khí hay không? Đề xuất một phương án thí nghiệm để kiểm tra dự đoán đó.
2. Thí nghiệm kiểm tra :
Chứng minh rằng đường nối các vị trí của 3 đinh gim ABC là đường truyền của tia sáng từ đinh gim A tới mắt.
C5:
B che khuất A chứng tỏ AB là đường truyền của tia sáng từ đinh ghim A tới mắt.
- C lại che khuất B chứng tỏ BC là đường truyền của tia sáng từ đinh ghim B tới mắt.
- Vậy A, B, C là đường truyền của tia sáng từ đinh ghim A tới mắt.
r
i
N
N’
BÀI 40 : HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1. Dự đoán :
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ.
2. Thí nghiệm kiểm tra :
C6:
Nhận xét đường truyền của tia sáng, chỉ ra điểm tới, tia tới, tia khúc xạ và pháp tuyến. So sánh độ lớn góc khúc xạ và góc tới.
Đường truyền của tia sáng từ nước sang không khí bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa 2 môi trường.
Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
3. Kết luận :
Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì:
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới. - Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
i’
i
r
i
I
BÀI 40 : HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
III. VẬN DUNG.
C7:
Phân biệt các hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng.
A
BÀI 40 : HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
III. VẬN DUNG.
C8:
Giải thích hiện tượng nêu ra ở đầu bài.
- Khi chưa đổ nước vào bát, ta không nhìn thấy đầu A của chiếc đũa vì đầu đũa che khuất đầu A.
- Khi đổ nước vào bát ta nhìn thấy A, vì tia sáng đi từ A bị khúc xạ theo hướng AI tới mắt.
GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
Các chất khí NO, NO2, CO, CO2,… khi được tạo ra sẽ bao bọc Trái Đất, các chất khí này ngăn cản sự khúc xạ của ánh sáng và phản xạ phần lớn các tia nhiệt trở lại mặt đất. Do vậy chúng là những tác nhân làm cho Trái Đất nóng lên.
Biện pháp giảm thiểu Trái Đất nóng lên là không nên xả rác bừa bãi, đặc biệt là túi nilon, nhựa, … và những vật mà khi đốt se tạo ra các loại chất khí NO, NO2, CO, CO2,…
- Tại các đô thị lớn việc sử dụng kính trong xây dựng đã trở thành phổ biến.
Độ rọi không phải là càng nhiều càng tốt. Ánh sáng dư thừa sẽ gây ra sáng chói dẫn đến sự căng thẳng, mệt mỏi cho con người khi làm việc, đây là ô nhiễm ánh sáng.
- Biện pháp giảm thiểu ảnh hưởng của kính xây dựng là có biện pháp che chắn nắng có hiệu quả khi trời nắng gắt.
CŨNG CỐ KIẾN THỨC
- Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
- Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
- Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
+ Về nhà học thuộc bài theo vở ghi + SGK.
+ Trả lời lại các câu từ C1 đến C8 vào vở bài tập.
+ Học thuộc phần ghi nhớ trong SGK.
+ Làm bài tập trong SBT.
+ Đọc phần “Có thể em chưa biết”.
+ Đọc trước bài 42 chuẩn bị cho tiết học sau.
Thực hiện tháng 02 năm 2012
Bài học đến đây đã kết thúc
Thân Ái Chào Các Em
Xin chân thành cảm ơn quý thầy, cô giáo đã theo quan tâm theo dõi !