Bài 40. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

PHÒNG GD & ĐT MỎ CÀY BẮC
TRƯỜNG THCS NGUYỄN VĂN TƯ
GV : Trần Thị Thanh Thảo
Vật lý lớp 9
Trong chương này sẽ giúp các em biết được những điều gì?
NHỚ LẠI KIẾN THỨC LỚP 7
1- Định luật truyền thẳng của ánh sáng: Trong môi trường trong suốt và đồng tính , ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.
2- Ta nhìn thấy một vật khi: Có ánh sáng truyền từ vật đó vào mắt ta.
3-Ta nhận biết đường truyền của tia sáng bằng cách:
+ Quan sát vết của tia sáng trên màn chắn.
+Quan sát bóng tối của một vật nhỏ đặt trên đường truyền của tia sáng.
1.Phát biểu định luật truyền thẳng ánh sáng ?
2.Khi nào ta nhìn thấy một vật ?
4.Định luật phản xạ ánh sáng :
-Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và đường pháp tuyến tại điểm tới
-Góc phản xạ bằng góc tới
Chương III. QUANG HỌC
Bài 40. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1-Đặt mắt nhìn dọc một chiếc đũa thẳng từ đầu trên (hình 40.1a), ta không nhìn thấy đầu dưới của đũa.





2-Giữ nguyên vị trí đặt mắt và đũa, đổ nước vào bát (hình 40.1b), liệu có nhìn thấy đầu dưới của đũa hay không ?
Chương III. QUANG HỌC
Bài 40. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1.Quan sát
Nhận xét về đường truyền của tia sáng
a) Từ S đến I ( trong không khí )
b) Từ I đến K ( trong nước )

c) Từ S đến mặt phân cách rồi đến K
Đường thẳng
Đường thẳng
Đường gãy khúc tại mặt phân cách
2.Kết luận
Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường, được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
3.Một vài khái niệm
-I là điểm tới, SI là tia tới
- IK là tia khúc xạ
-Đường NN’ vuông góc với mặt phân cách là pháp tuyến tại điểm tới
là góc tới, kí hiệu là i
là góc khúc xạ, kí hiệu là r
Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến NN’ là mặt phẳng tới
i
r
Bài 40. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1.Quan sát
2.Kết luận
Hiện tượng ánh sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường, được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
3.Một vài khái niệm
-I là điểm tới, SI là tia tới, IK là tia khúc xạ
-Đường NN’ vuông góc với mặt phân cách là pháp tuyến tại điểm tới
là góc tới, kí hiệu là i
là góc khúc xạ, kí hiệu là r
Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến NN’ là mặt phẳng tới
4.Thí nghiệm
C1

C2
.Thay đổi phương của tia tới, quan sát tia khúc xạ, độ lớn góc tới, góc khúc xạ.
5. Kết luận
Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới
Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ
1. Dự đoán
2. Thí nghiệm kiểm tra
.Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới
-Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới
2. Thí nghiệm kiểm tra
Bước1:
- Cắm hai đinh ghim A , B.
- Đặt miếng nhựa thẳng đứng trong bình.
- Đổ nước vào bình tới điểm B ( mặt phân cách ).
Bước2:
-Đặt mắt, đưa đinh ghim C tới vị trí sao cho nó che khuất đồng thời cả A và B.
Bước3:
-Nhấc miếng nhựa ra, dùng bút nối vị trí ba đinh ghim A, B, C.
•
C
•
C5. Chứng minh: Đường nối vị trí của ba đinh ghim A, B, C, là đường truyền của tia sáng từ đinh ghim A tới mắt.
C5.-Mắt nhìn thấy A khi ánh sáng từ A phát ra truyền qua nước ra không khí rồi đến mắt
- Khi mắt nhìn thấy B mà không thấy A có nghĩa là ánh sáng từ A phát ra đã bị B che khuất.
- Khi mắt nhìn thấy C mà không thấy A,B có nghĩa là ánh sáng từ A,B phát ra đã bị C che khuất. Bỏ B, C đi ta lại nhìn thấy A có nghĩa ánh sáng từ A phát ra truyền qua nước và không khí đến được mắt
- Vậy đường nối đinh ghim A,B,C biểu diễn đường truyền tia sáng từ đinh ghim A đến mắt.
C6. Nhận xét đường truyền của tia sáng, chỉ ra điểm tới, tia tới, tia khúc xạ, vẽ pháp tuyến tại điểm tới. So sánh độ lớn góc khúc xạ và góc tới.
+ Đường truyền của tia sáng từ nước sang không khí bị khúc xạ tại mặt phân cách.
+ B là điểm tới.
+ AB là tia tới.BC là tia khúc xạ.
+NN’là pháp tuyến.
+Góc khúc xạ r lớn hơn góc tới i.
N
N’
r
i
C6
Giống nhau:
-Đường truyền của tia sáng bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường
-Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
Khác nhau:
-Tia sáng đi từ không khí sang nước: r < i.
-Tia sáng đi từ nước sang không khí: r>i.
Vậy tia sáng đi từ không khí sang nước và tia sáng đi từ nước sang không khí có đặc điểm gì giống nhau, khác nhau ?
Nước
KK
KK
Nước
3. Kết luận:
* Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì:
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
- Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.
III. VẬN DỤNG
-Góc phản xạ bằng góc tới.
-Góc khúc xạ không bằng góc tới.
Khi chưa đổ nước vào bát:
+ Trong không khí ánh sáng truyền theo đường thẳng từ A đến mắt. Do đó những điểm trên chiếc đũa thẳng đã chắn mất đường truyền nên tia sáng từ A không đến được mắt nên ta không thấy đầu dưới của đũa
Giữ nguyên vị trí đặt mắt và đũa. Đổ nước vào bát ta lại nhìn thấy A:
+ Một tia sáng (AI) đi từ A đến mặt nước tại I, bị khúc xạ đi đựơc tới mắt nên ta nhìn thấy A

Bài 40. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1.Quan sát
2.Kết luận
Hiện tượng ánh sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường, được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
3.Một vài khái niệm
-I là điểm tới, SI là tia tới, IK là tia khúc xạ
-Đường NN’ vuông góc với mặt phân cách là pháp tuyến tại điểm tới
là góc tới, kí hiệu là i
là góc khúc xạ, kí hiệu là i’
Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến NN’ là mặt phẳng tới
4.Thí ngiệm
5. Kết luận
Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới
Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ
1. Dự đoán
2. Thí nghiệm kiểm tra
3. Kết luận:
* Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì:
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
- Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.