Bài 4. Từ tượng hình, từ tượng thanh

Chào mừng quý thầy cô giáo
tham dự chuyên đề tích hợp
giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh
cho học sinh Hà Nội
trong môn Ngữ Văn THCS
Giáo viên: Trần Thị Hương
Trường THCS Mạc Đĩnh Chi
Câu 1. Trường từ vựng là:
a. Tập hợp những từ có chung cách phát âm.
b. Tập hợp những từ cùng từ loại (danh từ, động từ…)
c. Tập hợp các từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
d. Tập hợp các từ có chung nguồn gốc (thuần Việt, Hán Việt…)
Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra bài cũ
2- Khoanh tròn vào chữ cái trước câu trả lời đúng

Những từ : "Lanh lảnh, oang oang, ồm ồm" được xếp
vào trường từ vựng nào ?
Tiếng gió b. Tiếng mưa
c. Tiếng nước chảy d. Tiếng nói

2. Các từ gạch chân trong bài thơ sau thuộc trường từ vựng nào ?
Chàng Cóc ơi ! Chàng Cóc ơi !
Thiếp bén duyên chàng có thế thôi
Nòng nọc đứt đuôi từ đây nhé
Nghìn vàng khôn chuộc dấu bôi vôi
a. Động vật ăn cỏ b.Động vật thuộc loài ếch nhái
c. Động vật ăn thịt d. Côn trùng .







Kiểm tra bài cũ
TỪ TƯỢNG HÌNH-TỪ TƯỢNG THANH
NGỮ VĂN 8- TIẾT 15
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
Để Hà Nội xanh-sạch- đẹp, cần đến sự chung tay của các tầng lớp nhân dân Thủ đô, trong đó có vai trò quan trọng của mỗi công dân, học sinh.
Quan sát hình ảnh và cho biết họ đang làm gì?
Đây là hành động đẹp của đội thanh niên tình nguyện ở thủ đô Hà Nội. Họ đang góp phần làm cho môi trường Hà Nội xanh- sạch –đẹp hơn. Cách ứng xử với môi trường của họ thật đáng trân trọng.
Ai sẽ là người có trách nhiệm làm cho môi trường Hà Nội xanh- sạch- đẹp?
Vì môi trường xanh- sạch- đẹp
H: Để qu�t r�c h? phải trong tư thế như thế nào ?
H: D�ng t? l�y nào để diễn tả tu th? ấy ?
H: Như vậy từ "lom khom" được dùng với mục đích gì ?
-> Đặc tả hình ảnh
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
Thu gom rác




I. Đặc điểm, công dụng:
1.Từ tượng hình:









vui veû chót vót thöôùt tha
Trong những từ trên, từ nào gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái ?

thướt tha:


chót vót:


vui vẻ:




dáng vẻ
hình ảnh
trạng thái
con người,
sự
vật
TỪ
TƯỢNG
HÌNH
-Lom khom
- Chĩt vĩt
Thu?t tha
hình ảnh
dáng vẻ
trạng thái
Vậy, em hiểu thế nào là từ tượng hình ?
Vui v?
-> Là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật.

B�i t?p. X�c d?nh t? tu?ng hình :

a.mĩm m�m c.x?ng x?c

b.v?t v� d.u ?


I. Đặc điểm, công dụng:
1.Từ tượng hình:

đúng
sai
đúng
d�ng


CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
I. Đặc điểm, công dụng:
2.Từ tượng thanh:
Haõy laéng nghe nhöõng gôïi yù !
Ñeå baùo hieäu giôø vaøo lôùp, giôø ra chôi, em thöôøng nghe thaáy aâm thanh gì ?
Tieáng keâu cuûa con meøo ?
Quaû laéc ñoàng hoà khi hoaït ñoäng, taïo aâm thanh theá naøo ?
Âm thanh tiếng cười của con người ?
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
mô
phỏng
âm
thanh
tùng . tùng .
meo . meo.
reng . reng..
tích . tắc .
Kh�c khích
tự nhiên,
sự vật,
con người
TỪ
TƯỢNG THANH
Vậy, em hiểu thế nào là từ tượng thanh ?
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
I. Đặc điểm, công dụng :
2. Từ tượng thanh:
-> Töø töôïng thanh laø töø moâ phoûng aâm thanh cuûa töï nhieân, söï vaät, con ngöôøi.

*Bài tập: Xác định từ tượng thanh:
a. ư ử c. hu hu


b. ăng ẳng d. ve vẩy

sai
đúng
đúng
đúng
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
3.Cơng dụng c?a t? tu?ng hình, t? tu?ng thanh :


? Tìm từ tượng hình, từ tượng thanh trong câu trên. Sử dụng từ tượng thanh, tượng hình trong câu trên có tác dụng gì?
Đọc câu sau:
“…Khi ăn thường phải khoan thai, nhẹ nhàng, không nhai tóp tép, nhồm nhoàm, húp xuỵt xoạt, gõ bát đũa ầm ĩ…”

CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
Miêu tả cách ăn uống thô tục.
Là người Hà Nội em sẽ chọn cách ăn uống như thế nào?
Người Hà Nội ăn uống văn minh, thanh lịch.
Tránh cách ăn uống thô tục.


3. Công dụng của từ tượng hình, từ tượng thanh :

CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
3. Công dụng của từ tượng hình, từ tượng thanh :

CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
Giúp ta hình dung cách ăn uống thong thả không vội vàng rất văn minh, thanh lịch.
3. Cơng dụng c?a t? tu?ng hình, t? tu?ng thanh
Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc.
"Lão Hạc" - Nam Cao
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
? Cái miệng "móm mém" và tiếng khóc "hu hu" cịn cho ta thấy tâm trạng Lão Hạc như thế nào ?
? Như vậy, những từ tượng hình, tượng thanh còn có giá trị thế nào ?

-> Giá trị biểu cảm cao.
? S? d?ng t? "móm mém", "hu hu" trong hai c�u van có tác dụng như thế nào ?
-> Gợi tả hình ảnh, âm thanh.
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
? Từ tượng hình, từ tượng thanh thường được dùng trong các văn bản nào? Nêu tác dụng của chúng?

-> Từ tượng hình, từ tượng thanh thường dùng trong văn miêu tả, tự sự nhằm gợi hình ảnh và âm thanh cụ thể, sinh động, tăng giá trị biểu cảm .Nó giúp người đọc, người nghe như nhìn thấy được, nghe thấy được sự vật, con người được miêu tả

CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
3. Cơng dụng c?a t? tu?ng hình, t? tu?ng thanh:
Từ tượng hình, tượng thanh có giá trị gợi hình ảnh, âm thanh cụ thể, sinh động và có giá trị biểu cảm cao; thường được dùng trong văn bản tự sự, miêu tả ...


CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
Ghi nhớ
(H?c thu?c trong sỏch giỏo khoa)
Từ tượng hình là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ ,trạng thái của
sự vật. Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên,
của con người.
Từ tượng hình, từ tượng thanh gợi được hình ảnh, âm thanh
cụ thể sinh động, có giá trị biểu cảm cao; thường được dùng
trong văn miêu tả và tự sự.
N :Bài tập 1/sgk : Tìm từ tượng hình, từ tượng thanh trong những câu sau :
Thằng Dần vục đầu vừa thổi vừa húp soàn soạt. Chị Dậu rón rén bưng một bát lớn đến chỗ chồng nằm.
Vừa nói hắn vừa bịch luôn vào ngực chị Dậu mấy bịch
Cai lệ tát vào mặt chị một cái đánh bốp .
Sức lẻo khẻo của anh chàng nghiện chạy không kịp với sức xô đẩy của người đàn bà lực điền, hắn ngã chỏng quèo trên mặt đất.
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
II. Luy?n t?p:
ĐÁP ÁN
Từ tượng hình
Từ tượng thanh
soàn soạt
bịch
bốp
rón rén
lẻo khẻo
chỏng quèo
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
N- Bài tập 3/sgk :Ph�n bi?t � nghia c?a c�c t? tu?ng thanh t? ti?ng cu?i.
a. ( cười) ha hả:
b. (cười) hì hì:
c. (cười) hô hố:
d. ( cười) hơ hớ:
Cười to, s?ng khoỏi, d?c ý.
Tiếng cười v?a ph?i, thường biểu lộ sự thích thú, h?n nhiờn.
Cười to, thô lỗ, gây cảm giác khó chịu cho
người khác.
Cười to, hoi vụ duyờn.
Vận dụng tình huống:
1.Trong một số tình huống sau chúng ta có nên cười ha hả, hô hố, hơ hớ..
A. Trong lớp học
D. Trong thư viện
C. Trong công viên
B.Trong bệnh viện
không
không
không
không
Người Hà Nội giao tiếp, ứng xử thanh lịch văn minh
ngoài xã hội. Không nên có cử chỉ cười đùa cợt nhả,
la hét om sòm nơi công cộng, hoặc cơ quan trường học,
bệnh viện………
Chẳng thơm cũng thể hoa nhài
Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An.
2.Theo em, những hành vi ứng xử nào dưới đây là văn minh, thanh lịch? 
A. Cười đùa lớn tiếng ở mọi nơi, mọi chỗ làm người khác khó chịu.
B. Sống hòa đồng thân ái với mọi người.
C. Nói năng nhẹ nhàng, duyên dáng, lễ phép, tôn trọng người nghe.
D. Sống tách biệt, không cần quan tâm người khác nghĩ gì, làm gì.
E. Luôn lắng nghe và chia sẻ cảm xúc của mọi người.
đúng
đúng
đúng
N. Bài tập 4/sgk: Đặt câu với các từ tượng hình, tượng thanh sau đây: lắc rắc, lã chã, lấm tấm, khúc khuỷu, lập lòe, tích tắc, lộp bộp, lạch bạch, ồm ồm, ào ào?
- Gió thổi ào ào nhưng vẫn nghe rõ tiếng cành cây khô gãy lắc rắc.
- Cô bé khóc, nước mắt rơi lã chã.
- Đêm tối, trên con đường khúc khuỷu thấp thoáng những đốm sáng đom đóm lập lòe.
- Mưa rơi lộp bộp trên những tàu lá chuối.
- Đàn vịt lạch bạch về chuồng.
Người đàn ông cất giọng ồm ồm.


CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
Chia nhóm:
N1: lắc rắc, lã chã N3: lộp bộp, lạch bạch
N2: khúc khuỷu, lập lòe, N4: ồm ồm, ào ào
Bài tập c?ng c? : Qua 2 bài tập tr�n, hãy điền Đ (đúng) hoặc S (sai) vào ô vuông sau các ý kiến dưới đây :
Đ
S
Đ
Từ tượng hình, t? tượng thanh phần lớn là những từ láy.
B. Từ láy bao giờ cũng là các từ tượng hình, t? tượng thanh.
C. Từ tượng hình, t? tượng thanh thường có giá trị biểu cảm cao.
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
Từ tượng hình, t? tượng thanh phần lớn là những từ láy.
B. Từ láy bao giờ cũng là các từ tượng hình, t? tượng thanh.
C. Từ tượng hình, t? tượng thanh thường có giá trị biểu cảm cao.
* Củng cố- Dặn dò :
- Khaùi nieäm töø töôïng hình, töôïng thanh ?
- Taùc duïng töø töôïng hình, töôïng thanh ?
→Tõ t­îng h×nh lµ tõ gîi t¶ h×nh ¶nh, d¸ng vÎ ,tr¹ng th¸i cña
sù vËt. Tõ t­îng thanh lµ tõ m« pháng ©m thanh cña tù nhiªn,
cña con ng­êi.
→ Tõ t­îng h×nh, tõ t­îng thanh gîi ®­îc h×nh ¶nh, ©m thanh
cô thÓ sinh ®éng, cã gi¸ trÞ biÓu c¶m cao; th­êng ®­îc dïng
trong v¨n miªu t¶ vµ tù sù.
- Lắng nghe baøi haùt “Nhạc rừng”
(coù sử dụng nhiều töø töôïng hình, từ töôïng thanh làm cho bài hát trở nên sôi động, vui tươi).
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
? Viết đoạn văn ngắn (khoảng 4-6 câu) nói về ý thức bảo vệ môi trường xanh- sạch- đẹp của học sinh Hà Nội trong đó có dùng ít nhất 1 từ tượng thanh, 1 từ tượng hình.
Học sinh trường quốc tế nhặt rác ở Hồ Tây
-Về nhà làm bài tập 2,5.
Một góc công viên Thủ Lệ
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
Xin chân thành cảm ơn
Bài tập :Nối một từ ở cột A với một nội dung ở cột B để câu giải thích đúng nghĩa của các từ tượng thanh hoặc tượng hình
CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MÔN NGỮ VĂN CẤP THCS
NĂM HỌC: 2013-2014
Ví dụ: Đoạn văn miêu tả:
Mặt trăng tròn vành vạnh từ từ nhô lên sau luỹ tre. Trăng đêm nay sáng quá! Bầu trời điểm xuyết một vài ngôi sao lấp lánh như những con đom đóm nhỏ. ánh trăng vàng dịu mát toả xuống, chảy tràn lan trên mặt đất, trê các cảnh cây, ngọn cỏ? Không gian mới yên tĩnh làm sao! Chỉ còn tiếng sương đêm rơi lộp độp trên lá cây và tiếng côn trùng ra rả trong đất ẩm. Chị gió chuyên cần nhẹ nhàng bay làm rung rung mấy ngọn xà cừ trồng ven đường. Thoang thoảng đâu đây mùi hoa thiên lí dịu dàng lan toả. Đêm quê thật đẹp và êm đềm.