Bài 4. Sự phát triển của từ vựng

PGD& ĐT THANH BÌNH
TRƯỜNG THCS TÂN LONG
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
GV: Đặng Thị Nguyên
Tuần 5
Tiết 21
KIỂM TRA BÀI CŨ
Chuyển lời dẫn trực tiếp sau thành lời dẫn gián tiếp:
Sau khi vời các lạc hầu vào bàn bạc xong vua phán:
- Hai ngài đều vừa ý ta, nhưng ta chỉ có một người con gái không biết gả cho ngài nào.Thôi thì ngày mai, ai đem sính lễ đến trước ta sẽ cho cưới con ta.
( Sơn Tinh- Thủy Tinh)
Lời dẫn gián tiếp:
Sau khi vời các lạc hầu vào bàn bạc, vua Hùng bảo là hai người đều vừa ý vua, nhưng vì chỉ có một người con gái không biết gả cho ai,nên ngày mai ai đem sính lễ đến trước nhà vua sẽ cho cưới con mình.

( Sơn Tinh- Thủy Tinh)

X� H?I PH�T TRI?N KHễNG NG?NG
Di?n tho?i & Mỏy tớnh
ĐIỆN THOẠI & MÁY TÍNH
HỆ THỐNG ĐƯỜNG CAO TỐC Ở LUÂN ĐÔN
CẦU TREO ở VIỆT NAM
CẦU TRÀNG TIỀN VỀ ĐÊM
CẦU PHÚ MỸ ( TP HCM)
CẦU PHÚ MỸ
TÀU SÂN BAY CỦA TRUNG QUỐC
TÀU SÂN BAY CỦA MĨ
XÃ HỘI PHÁT TRIỂN
NGÔN NGỮ CŨNG
KHÔNG NGỪNG PHÁT TRIỂN
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG
Tiêt 1
Thứ năm, ngày 16 tháng 9 năm 2010
TUẦN 5
I .Tìm hiểu bài
Trong bài thơ “ Vào ngục Quảng Đông cảm tác”của Phan bội Châu( Ngữ văn 8, tập 1) có câu:
Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế.
Theo em từ kinh tế có nghiã là gì ?

- Kinh tế (kinh bang tế thế) : Trị nước cứu đời.
=> Nghĩa của từ không phải bất biến mà có thể thay đổi theo thời gian.
=> Có những nghĩa cũ mất đi và nghĩa mới được hình thành.



Kinh t? (ng�y nay): tồn b? nh?ng ho?t d?ng c?a con ngu?i v? lao d?ng s?n xu?t, trao d?i ph�n ph?i c?a c?i v?t ch?t, h�ng hĩa.
Ngày nay từ “kinh tế” có còn được hiểu nghĩa như vậy không?
a. - Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân( 1)
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
- Ngày xuân( 2 ) em hãy còn dài
Xót tình máu mủ thay lời nước non.
Xác định nghĩa của từ xuân trong phần a.
Cho biết từ nào là nghĩa chuyển, từ nào là nghĩa gốc?
? Nếu là nghĩa chuyển thì nó được hình thành theo
phương thức chuyển nghĩa nào?
- Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân( 1)
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.




- xuaân (1)  muøa môû ñaàu cuûa moät naêm  nghóa goác.





xuaân (2)  tuoåi treû  nghóa chuyeån
(phöông thöùc aån duï).
Ngày xuân( 2 ) em hãy còn dài Xót tình máu mủ thay lời nước non.
- Du?c l?i nhu c?i t?m lịng
Gi? kim thoa v?i khan h?ng trao tay(1)
- Cung nh� h�nh vi?n xua nay
Cung phu?ng b�n th?t cung tay(2) buơn ngu?i.
? Xaùc ñònh nghóa vaø phöông thöùc chuyeån nghóa cuûa töø tay ?
Được lời như cởi tấm lòng
Giở kim thoa với khăn hồng traotay(1)


.



Cũng nhà hành viện xưa nay
Cũng phường bán thịt cũng tay(2) buôn người.
- Tay(2) : người chuyên hoạt động hay giỏi về một nghề, một môn nào đónghĩa chuyển (theo phương thức hoán dụ).
-Tay(1) : b? ph?n c?a co th? ?nghia g?c
Từ có nhiều nghĩa cũng là một cách phát triển từ vựng
* X� h?i phát triển, từ vựng của ngôn ngữ cũng không ngừng phát triển.
* Mộ�t trong những cách phát triển từ vựng tiếng Việt là phát triển nghĩa của từ ngữ trên cơ sở nghĩa gốc của chúng.
II.Ghi nhớ
Có hai phương thức phát triển nghĩa ch? y?u:
- phương thức ẩn dụ
- phương thức hoán dụ.
III. Luyện tập:
Xác định nghĩa và phương thức chuyển nghĩa của từ chân
a) Sau chân theo một vài thằng con con .
b) Năm em học sinh có chân trong đội tuyển …

c) Thì ta vẫn vững như kiềng ba chân.

d) Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Nghĩa gốc
Nghĩa chuyển( hoán dụ)
Nghĩa chuyển ( ẩn dụ)
Nghĩa chuyển( ẩn dụ)
2. T? tr� trong: tr� a-ti-sơ, tr� h� th? ơ, tr� s�m, tr� linh chi, tr� t�m sen, tr� kh? qua .
3. Đồng hồ trong: Đồng hồ nước , Đồng hồ xăng  chæ nhöõng khí cuï ñeå ño lường coù beà ngoaøi gioáng ñoàng hoà .
Nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ
Nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ
Hội chứng
Ngân hàng, Sốt Vua
4.Tìm ví dụ : chứng minh những từ sau đây là từ nhiều nghĩa
Làm việc theo nhóm (KT: KTB)
( 3 phút)
a.Hội chứng viêm đường hô hấp cấp, hội chứng suy giảm miễn dịch.
( nghĩa gốc)
Lạm phát, thất nghiệp là hội chứng của tình trạng suy thoái kinh tế.
( nghĩa chuyển)
b.Ngân hàng đầu tư và phát triển, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam…..( nghĩa gốc)
Ngân hàng dữ liệu, Ngân hàng đề thi…. ( nghĩa chuyển)

c. Sốt xuất huyết, anh ấy bị sốt rất cao. .( nghĩa gốc)
Cơn sốt máy tính xách tay, cơn sốt vàng….. ( nghĩa chuyển)

d. Năm 1010 vua Lí Thái Tổ dời đô về Thăng Long. .( nghĩa gốc)
Vua bóng đá, vua nhạc rốc…nữ hoàng nhạc nhẹ… ( nghĩa chuyển)
Ngân hàng mô, NH máu
NH đề thi..
Hội chứng suy giảm kinh tế
Vua bóng đá,
vua nhạc rốc
Sốt vàng,
sốt dầu hỏa
Từ nhiều nghĩa
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
( Viếng lăng Bác- Viễn Phương)


. Töø maët trôøi trong caâu thô thöù 2  aån duï tu töø. ( không phải là hiện tượng phát triển nghĩa của từ)

Có thể phát triển từ vựng bằng cách nào?


* Chuyển nghĩa của từ
Có hai phương thức chuyển nghĩa :
- Phương thức ẩn dụ
Phương thức hoán dụ
IV. Dặn dò
Học thuộc ghi nhớ.
- Chuẩn bị:
+ Luy?n t?p tóm tắt tác phẩm tự sự.
+ So?n van b?n : Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh.
GV: Đặng Thị Nguyên
KÍNH CHÚC QUÍ THẦY CÔ VUI VẺ, HẠNH PHÚC
Chúc các em học tốt