Bài 4. Sự phát triển của từ vựng

Giáo viên: Vũ Thị Thuý Bình
Trường THCS Quang Kim
Bài giảng điện tử
Các cách phát triển của từ vựng
Phát triển nghĩa của từ
Phát triển số lượng từ
Thêm nghĩa mới
Chuyển nghĩa ( ẩn dụ, hoán dụ
Tạo từ ngữ mới
Mượn từ
Thêm nghĩa mới:
Kinh tế trị nước cứu đời
toàn bộ hoạt động của con người trong sản xuất lưu thông hàng hoá)
- Chuyển nghĩa theo phương thức
+ ẩn dụ: Chơi xuân ? Ngày xuân em hãy còn dài
+ hoán dụ: Khăn hồng trao tay ? tay buôn người
Ví dụ minh hoạ
* Phát triển nghĩa của từ
Phát triển số lượng từ
Tạo từ ngữ mới: con chuột, dưa chuột, chuột máy tính
Mượn từ
+ Tiếng Hán: giang sơn, thuỷ cung, sơn lâm, tráng sĩ, âm nhạc, diễn viên...
-Tiếng Anh, Pháp, nga: Ma két tinh, in tơ nét, xà phòng, bôn sê vích...
Thảo luận nhóm (3`)
Có thể có ngôn ngữ mà từ vựng chỉ phát triển theo cách phát triển số lượng từ ngữ hay không? Vì sao?
Cặp đôi chia sẻ (2`)
Bài tập
Chọn nhận đinh đúng trong những nhận định sau:
a. Chỉ một số ngôn ngữ trên thế giới phải vay mượn từ ngữ.
b. Tiếng Việt vay mượn nhiều từ ngữ của các ngôn ngữ khác là do sự ép buộc của nước ngoài.
c. Tiếng Việt vay mượn nhiều từ ngữ của các ngôn ngữ khác là để đáp ứng nhu cầu giao tiếp của người Việt
d. Ngày nay, vốn từ tiếngViệt rất dồi dào và phong phú, vì vậy không cần vay mượn từ ngữ tiếng nước ngoài nữa
Cặp đôi chia sẻ (2`)
Bài tập:
Chọn quan niệm đúng trong những quan niệm sau:
Từ HV chiếm một tỉ lệ không đáng kể trong vốn từ tiếng Việt.
Từ HV chiếm một tỉ lệ quan trọng của lớp từ mượn gốc Hán
Từ HV không phải là một bộ phận của vốn từ tiếng Việt.
Dùng nhiều từ HV là việc làm cần phê phán.

HS: TLN- KT đắp bông tuyết (4`)
Giải thích nghĩa của các từ, cụm từ sau:
Nhóm 1,2: ý 1,2,3
Nhóm 3,4: ý 4,5,6
1. Bách khoa toàn thư:
2. Bảo hộ mậu dịch:
3. Dự thảo:
4. Hậu duệ:
5. Khẩu khí:
6. Môi sinh:
Bách khoa toàn thư: từ điển bách khoa, ghi đầy đủ tri thức của các ngành.
Bảo hộ mậu dịch: chính sách bảo vệ sản xuất trong nước chống lại sự cạnh tranh của hàng hoá nước ngoài trên thị trường nước mình.
Dự thảo: văn bản mới ở dạng dự kiến, cần phải đưa ra một hội nghị (hoặc cuộc họp) của những người có thẩm quyền để thông qua.
Hậu duệ: con cháu của người đã chết.
Khẩu khí: khí phách của con người toát ra từ lời nói.
Môi sinh: môi trường sống của sinh vật.
Bài tập: Sửa lỗi dùng từ trong các câu sau:

a. Lĩnh vực kinh doanh béo bổ này đã thu hút sự đầu tư của nhiều công ti lớn trên thế giới.

b. Ngày xưa Dương Lễ đối xử đạm bạc với Lưu Bình là để cho Lưu Bình thấy xấu hổ mà quyết chí học hành, lập thân.

c. Báo chí đã tấp nập đưa tin về sự kiện SEA Games 22 được tổ chức tại Việt Nam
a. Béo bổ ? cung cấp nhiều chất bổ dưỡng cho cơ thể.
Thay bằng "béo bở": ít người cạnh tranh, dễ thu được lợi nhuận cao.

b/ Đạm bạc ? có ít thức ăn, chỉ đủ ở mức sống tối thiểu.
Thay bằng "tệ bạc": không nhớ tới ơn nghĩa, không giữ trọn tình nghĩa trong quan hệ, đối xử.

c/ Tấp nập: quang cảnh đông vui, sôi nổi...
- Thay bằng "tới tấp": liên tiếp, dồn dập, tập trung vào một thời điểm nào đó.