Bài 4. Lão Hạc

Tiết: 14-15
LÃO HẠC
-Nam Cao-
Đọc. Tìm hiểu chung
Tác giả: Nam Cao (1917-1951)
- Tên khai sinh: Trần Hữu Tri.
Quê: làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lý Nhân (nay là xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, Hà Nam).
Ông xuất thân từ một gia đình Công giáo bậc trung. Cha là Trần Hữu Huệ, làm nghề thợ mộc và thầy lang trong làng. Mẹ là Trần Thị Minh, vừa là nội trợ, làm vườn, làm ruộng và dệt vải.
- Ông là nhà văn xuất xắc với những tryện
ngắn, truyện dài viết về người nông dân
nghèo đói bị vùi dập và tri thức nghèo
trong xã hội cũ.
- Sau Cách mạng Nam Cao tận tụy sáng
tác phục vụ kháng chiến.
- Ông hi sinh trên đường công tác ở vùng
sau lưng địch.
- Ông được nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (năm 1996).
Một số tác phẩm tiêu biểu của Nam Cao.
Chí Phèo(1941)
Giăng Sáng(1942)
Đôi Mắt(1948)
Lão Hạc(1943)
Đời Thừa(1943)
2. Tác phẩm
Xuất xứ:
- Lão Hạc là một trong những truyện ngắn xuất sắc viết về người nông dân của Nam Cao, đăng báo lần đầu năm 1943.
b) Thể loại:
- Là truyện ngắn.
c) Bố cục:
- Phần 1: từ Hôm sau lão Hạc sang nhà tôi đến Thế nào rồi cũng xong: Lão Hạc kể chuyện bán chó và nhờ ông giáo hai việc.
Phần 2: từ Luôn mấy hôm đến một thêm đáng buồn: Cuộc sống của
Lão Hạc sau đó và thái độ của ông giáo, Binh Tư.
Phần 3: từ Không! đến hết: Cái chết của đau đớn của Lão Hạc.
d) Phương thức biểu đạt:
- Tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm.


II. Đọc. Tìm hiểu chi tiết
Nhân vật lão Hạc
Số phận:
Lão Hạc vợ mất sớm phải sống trong cảnh “gà trống nuôi con”.
Có một cậu con trai duy nhất nhưng không đủ tiền cho con cưới vợ khiến cậu con trai phẫn nộ bỏ đi đồn điền cao su. Điều này khiến lão Hạc rất mặc cảm và hối hận.
Lão là người ốm yếu, khi có bão mất hết hoa màu nên không có gì bán. Có chút việc trong làng những đàn bà rảnh rỗi tranh nhau cả, lão thất nghiệp. Một người, một chó hằng ngày phải ăn nhưng do thất nghiệp nên thành ra đói reo đói rắt.
Con chó là chỗ dựa tinh thần duy nhất cũng phải bán đi vì không có tiền nuôi.
Già nua, túng quẫn nghèo đói đã đẩy lão vào con đường không lối thoát: lão đã tự tử để giải thoát cho kiếp nghèo của mình.
 Lão Hạc có số phận đau thương: vừa nghèo khổ về vật chất vừa cô đơn về tinh thần. Lão Hạc là hình ảnh chân thực cảm động về số phận đáng thương của người nông dân trong xã hội cũ.
b) Tâm trạng của lão Hạc xung quanh việc bán cậu Vàng
* Tình cảm của lão Hạc đối với cậu Vàng:
Gọi con chó như một người con.
Bắt rận, đem ra ao tắm.
Cho cậu Vàng ăn vào một cái bát như nhà giàu.
Nhắm vài miếng rồi lại gắp cho vài miếng.
Chửi yêu, nói với nó như một người cháu: “À không, ông không giết ông để ông nuôi.”
 Tình yêu tha thiết với vật nuôi.
* Sau khi bán chó:
- Lão cố làm ra vui vẻ, cười như mếu.
- Đôi mắt lão ầng ậng nước.
- Mặt … co rúm, vết nhăn xô lại, ép …nước mắt.
- Cái đầu ….ngoẹo, miệng móm mém…mếu.
- Lão hu hu khóc.
 Tâm trạng đau khổ tột cùng.
 Lão Hạc là người sống tình nghĩa thủy chung, yêu thương loài vật


Lão Hạc có tình cảm như thế nào đối với cậu Vàng? Hãy tìm những chi tiết đó.
Hãy tìm những chi tiết về cử chỉ và hành động của lão Hạc khi kể co ông giáo nghe về chuyện bán chó.
c) Cái chết đau đớn của lão Hạc
* Nguyên nhân cái chết của lão Hạc:
- Cuộc sống và tình cảnh khốn khó, khổ cực.
- Xuất phất từ tình yêu thương con của lão Hạc, tự nguyện chết để con có cuộc sống tốt hơn.

 Cái chết tự nguyện xuất phát từ lòng thương con thầm kín mà lớn lao, từ lòng tự trọng đáng kính và coi trọng bổn phận làm cha, coi trọng danh giá làm người.
* Cuộc sống của lão Hạc trước khi chết:
Trước khi chết Lão Hạc đã nhờ ông giáo:
+ Giữu hộ ba sào vườn cho con trai.
+ Gửi 30 đồng để lo hộ đám tang cho mình.
- Sau khi nhờ ông giáo hai việc cuộc sống của lão Hạc rất khốn khổ:
+Duy trì cuộc sống bằng cách ăn khoai, củ chuối, sung luộc, rau má, củ cháy, bữa trai, bữa ốc.
+ Từ chối mọi sự giúp đỡ gần như là hách dịch.
Nguyên nhân dẫn tới cái chết của lão Hạc là gì?
Lão Hạc đã nhờ ông giáo những việc gì?
Sau đó cuộc sống của lão Hạc ra sau?
* Cái chết đau đớn của lão Hạc:
- Lão Hạc đã chết bằng cách ăn bả chó.
- Lão Hạc chọn cách chết bằng cách ăn bả chó là vì: muốn chuộc tội với con chó Vàng vì đã nỡ bán nó.
 Đó là lời xin lỗi chân thành và sâu sắc nhất tới cậu Vàng.
- Tác giả đã sử dụng các từ loại:
“…lão Hạc… vật vã, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc. Lão tru tréo, bọt mép sùi ra … khắp người chốc chốc lại giật mạnh… lão vật vã đến hai giờ đồng hồ rồi mới chết”
Từ láy (tượng hình, tượng thanh): cho ta thấy rõ được cái chết vật vã, dữ dội, bi thảm.
- Bộc lộ rõ số phận và nhân phẩm của người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám : nghèo khổ, bế tắc cùng đường nhưng giàu tình thương và lòng tự trọng.
- Tố cáo mạnh mẽ chế độ tàn ác bất nhân của chế độ phong kiến.



Lão Hạc chết bằng cách nào?
Tại sao lão Hạc lại phải chọn một cái chết đau đớn như vậy?
Những từ ngữ nào cho ta thấy lão Hạc chết một cách rất đau đớn?
Những từ ngữ ấy thuộc từ loại nào? Tác dụng?
d) Lão Hạc là người như thế nào?
* Lão Hạc là một người nhân đạo, trung trực:
- Lão đã khóc tự trách mình đến từng tuổi này rồi vẫn còn đi lừa một con chó bởi lão sống lương thiện chưa hề biết lừa ai bao giờ kể cả một con vật nuôi.
* Giàu lòng tự trọng:
- Dù nghèo đói nhưng vẫn không muốn làm phiền hàng xóm.
- Kể cả khi chết cũng gửi ông giáo 30 đồng để lo đám tang.
Lão thà chết để bảo toàn danh dự chứ nhất định không trở thành kẻ ăn trộm.
* Giàu tình yêu thương con:
Lão không cho con bán vườn để lấy vợ vì lo cho tương lai của con.
Lão yêu cậu Vàng như người cháu cũng bởi cậu Vàng là kỉ vật do người con trai để lại.
Lão thà tự tử chết chứ không bán đi một sào vườn của con trai.
 Lão Hạc mang những phẩm chất cao quý bằng việc khẳng định những vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân, nhà văn đã cho thấy tấm lòng nhân đạo, sâu sắc.


TẬP LÀM DIỄN VIÊN
PHƯƠNG THỨC CHƠI
Lớp sẽ phân thành 3 nhóm, mỗi nhóm là một tổ. Từng nhóm sẽ lần lượt lên và diễn lại từng phân đoạn của văn bản Lão Hạc.
Chúng tôi sẽ chia 3 phân đoạn và phân vai như sau:
Phân đoạn 1: từ đầu cho đến hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác; gồm các vai người dẫn chuyện, ông giáo, lão Hạc.
Phân đoạn 2: từ Lão không hiểu tôi đến một thêm đáng buồn; gồm các vai người dẫn chuyện, Binh Tư, ông giáo.
Phân đoạn 3: từ Không! đến hết; gồm các vai người dẫn chuyện, lão Hạc, ông giáo, 1 số người hàng xóm (nhân vật phụ).
Từng nhóm sẽ lên bốc thăm để chọn phân đoạn, các nhóm sẽ lần lượt diễn theo từng phân đoạn. Trước khi diễn, mỗi nhóm có 7 phút để chuẩn bị các vai diễn của mình.
Cảm ơn mọi người đã lắng nghe
Kính chúc cô luôn thành công trong công việc
Các bạn luôn luôn chăm ngoan học giỏi