Bài 4. Lão Hạc

KIỂM TRA MIỆNG
* Hãy tóm tắt đoạn trích “Lão Hạc” trong tác phẩm cùng tên của Nam Cao?
- Lão Hạc là người cô đơn, vợ mất, con bỏ đi đồn điền cao su, lão nuôi, yêu quý con Vàng, kỷ niệm của con trai lão.
- Đói kém, bị ốm, phải tiêu vào tiền dành dụm cho con → Lão Hạc phải bán con Vàng
- Nhờ ông giáo trông hộ vườn, giữ tiền ma chay cho mình → tự tử bằng bả chó.


Câu 2: Lão Hạc có tình cảm như thế nào với con chó Vàng?

- Gọi con chó là cậu Vàng như một bà hiếm hoi gọi con cái. Bắt rận, đem ra ao tắm
- Cho ăn cơm….cái bát như một nhà giàu
- Nhắm vài miếng lại gắp cho nó một miếng
- Chửi yêu, nói với nó như nói một đứa cháu “À không, ông không giết… ông nuôi”
Tình yêu tha thiết với loài vật.
Tuần 4-Tiết 14
Văn bản:
Lão Hạc (TT)
(Nam Cao)
“ Việc thứ nhất :lão thì già, con đi vắng, vả lại nó cũng còn dại lắm, nếu không có người trông nom cho nó thì khó mà giữ được vườn đất để làm ăn ở làng này; tôi là người nhiều chữ nghĩa , nhiều lí luận, người ta kiêng nể, vậy lão muốn nhờ tôi cho lão gửi ba sào vườn của thằng con lão; lão viết văn tự nhượng cho tôi để không còn ai tơ tưởng dòm ngó đến; khi nào con lão về thì nó sẽ nhận vườn làm, nhưng văn tự cứ để tên tôi cũng được,để thế để tôi trông coi cho nó…”
“Việc thứ hai: lão già yếu lắm rồi, không biết sống chết lúc nào, con không có nhà , lỡ chết không biết ai đứng ra lo cho được; để phiền hàng xóm thì chết không nhắm mắt; lão còn được hăm nhăm đồng bạc với năm đồng bạc vừa bán chó là ba mươi đồng bạc, muốn gửi tôi để lỡ có chết thì tôi đem ra ,nói với hàng xóm giúp, gọi là của lão của lão có tí chút , còn bao nhiêu đành nhờ hàng xóm cả…”
Mảnh vườn là tài sản duy nhất mà lão có thể để dành cho con, nó gắn liền với trách nhiệm của người làm cha mà lão cảm thấy ít nhiều chưa trọn vẹn
Món tiền mà cả đời lão tích góp để lo cho ma chay . Món tiền nhỏ nhoi đó là danh dự của một con người giàu lòng tự trọng , không muốn mình trở thành gánh nặng cho hàng xóm.
- Cách duy trì cuộc sống của lão:

“ Luôn mấy hôm tôi thấy lão chỉ ăn khoai, Rồi khoai cũng hết, bắt đầu từ đấy, lão chế được món gì ăn món ấy. Hôm thì lão ăn củ chuối , hôm thì lão ăn sung luộc, hôm thì ăn rau má với thỉnh thoảng một vài củ ráy, hay bữa trai bưa ốc.”
Lão đang vật vã ở trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc. Lão tru tréo , bọt mép sùi ra, khắp người chốc chốc lại giật mạng một cái nảy lên. Hai người đàn ông lực lưỡng phải ngồi đè lên người lão. Lão vật vã đến hai giờ đồng hồ rồi mới chết…

- Bộc lộ rõ số phận, nhân phẩm tính cách của lão và cũng là của những người nông dân nghèo trước CM thángTám: nghèo khổ, bế tắc, cùng đường, giàu tình thương và lòng tự trọng. Qua đó, tố cáo mạnh mẽ sự tàn ác bất nhân của chế độ phong kiến đẩy người lương thiện đến cái chết.
- Giúp mọi người hiểu rõ lão , quý trọng và thương tiếc lão hơn “ đói cho sạch, rách cho thơm”
Ông giáo là trí thức nghèo, sống ở nông thôn, giàu tình thương, lòng tự trọng thân thiết, là người lão Hạc tâm sự để tìm nguồn an ủi; giúp đỡ lão Hạc.

- “Tôi muốn ôm choàng lấy lão mà khóc”
- “Tôi giấu giếm vợ tôi, thỉnh thoảng giúp ngấm ngầm lão”
- Giữ hộ lão Hạc mảnh vườn và ba mươi đồng bạc
 Đồng cảm, xót thương cho hoàn cảnh Lão Hạc. Luôn tìm cách giúp đỡ, an ủi và quý trọng nhân cách Lão Hạc.
- “ Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn…”.
“ Không! Cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn, hay vẫn đáng buồn nhưng lại đáng buồn theo một nghĩa khác”
Tại sao ông giáo lại có những suy nghĩ trái ngược như thế? Em hiểu những ý nghĩ đó của ông Giáo như thế nào?
Thảo Luận Nhóm
* Suy nghĩ của ông Giáo về cuộc đời
- Khi nói chuyện với Binh Tư
“Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn”
+ Buồn vì: đói nghèo có thể đổi trắng thay đen, biến người lương thiện như Lão Hạc trở thành kẻ trộm cắp như Binh Tư
+ Buồn vì: một con người như Lão Hạc đành phải biến chất vì không còn tìm đâu ra miếng ăn tối thiểu hàng ngày
- Khi chứng kiến Lão Hạc chết Cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn”
+ Vì không có gì hủy hoại được nhân phẩm của người lương thiện như Lão Hạc để ta có quyền hy vọng và tin tưởng ở con người.
“Hay vẫn đáng buồn theo một nghĩa khác”
+ Vì người tốt như Lão Hạc mà hoàn toàn vô vọng, phải tìm đến cái chết như một sự giải thoát tự nguyện và bất đắc dĩ
- Khi nói chuyện với vợ:
“ Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ…không bao giờ ta thương”
+ Đây là lời triết lý lẫn cảm xúc trữ tình xót xa.
+ Khẳng định một thái độ sống, một cách ứng xử mang tinh thần nhân đạo : Cần phải quan sát, suy nghĩ, nhìn nhận con người sống quanh mình bằng lòng đồng cảm, bằng đôi mắt của tình thương.
+ Nêu một phương pháp đúng đắn, sâu sắc khi đánh giá con người: phải biết đặt mình vào cảnh ngộ cụ thể của người khác thì mới hiểu và cảm thông đúng.
Ông Giáo là người hiểu đời, hiểu người, chan chứa tình yêu thương và lòng nhân ái sâu sắc. Người trọng nhân cách không mất niềm tin vào những điều tốt đẹp của con người.

III.Tổng kết:
1. Nghệ thuật
2. Nội dung:
- Sử dụng ngôi kể thứ nhất (người kể là nhân vật hiểu, chứng kiến toàn bộ câu chuyện và cảm thông với Lão Hạc.)
- Tự sự kết hợp nghị luận (diễn tả được chiều sâu tâm lý nhân vật.)
- Xây dựng được nhân vật có tính cá thể hóa cao
- Phẩm giá của người nông dân không thể bị hoen ố cho dù phải sống trong cảnh khốn cùng.
Cảm thông, trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp tiềm ẩn của người nông dân trong cảnh khốn cùng vẫn giàu lòng tự trọng.
* Ghi nhớ: SGK/48

Luyện tập
1. Trong tác phẩm “Lão Hạc”, đâu là chi tiết nghệ thuật quan trọng nhất:
a. Chi tiết lão Hạc bán chó
b. Chi tiết lão Hạc xin bả chó
c. Chi tiết lão Hạc tự tử bằng bả chó
d. Tất cả đáp án trên đều đúng
b
2. Điều gì lớn nhất ở người nông dân đã khiến NC bày tỏ thái độ trân trọng sâu sắc, qua nhân vật lão Hạc?
a. Tình cảnh khốn cùng của họ
b. Lòng yêu thương đối với con cái và với cả con vật nuôi.
c. Ý thức tự trọng và nhân cách cao đẹp
c
3. Nam Cao là nhà văn hiện thực xuất sắc viết về đề tài:
a. Người nông dân nghèo bị áp bức
b. Người trí thức nghèo sống mòn mỏi trong xã hội cũ.
c. Cả hai đề tài trên.
c

Hướng dẫn học tập:


+Nắm vững nội dung bài học.
+Làm bài tập sau :Qua truyện Lão Hạc ( NC) và đoạn trích tức nước vỡ (NTT)bờ em hiểu như thế nào về cuộc đời và tính cách người nông dân trong xã hội cũ.
- Đối với bài học ở tiết học sau:
Soạn bài cô bé bán diêm
+ Trả lời câu hỏi SGK
+ Kể các lần em bé quẹt diêm và nêu những ước mơ của cô bé.
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo,cùng tất cả các em!