Bài 4. Chuyện người con gái Nam Xương

Ngữ văn 9
Bài 4 - Tiết 16 + 17
Văn bản




GV : Nguyễn Trung Thắng
Trường THCS Sơn Đồng
Trích "Truyền kì mạn lục" - Nguyễn Dữ

I - Đọc và tìm hiểu chung
1, Đọc :

2, Chú thích :
* Tác giả - Tác phẩm
Nguyễn Dữ (? - ?), sống ở thế kỉ XVI.
ông là người học rộng, từng đỗ Hương cống và
ra làm quan một năm rồi cáo quan về ở ẩn.

Truyền kì mạn lục : Ghi chép tản mạn
những điều kì lạ vẫn được lưu truyền.

- Chuyện người con gái Nam Xương Là truyện thứ 16
trong số 20 truyện của tác phẩm.

* Chú thích từ khó :
2. Bố cục : 3 đoạn

* Đoạn 1 : Từ đầu . cha mẹ đẻ mình Cuộc hôn nhân
giữa Trương Sinh và Vũ Nương, sự xa cách vì chiến tranh
và phẩm hạnh của nàng .

* Đoạn 2 : Tiếp . đã qua rồi Nỗi oan khuất và
cái chết bi thảm của Vũ Nương.

* Đoạn 3 : Còn lại Cuộc gặp với Phan Lang
trong động Linh Phi, Vũ Nương được giải oan.

II. Phân tích

*Cảnh 1 : Trong cuộc sống vợ chồng bình thường :

Nhân vật Vũ Nương được miêu tả trong những
hoàn cảnh nào ? ở từng hoàn cảnh,
Vũ Nương đã bộc lộ những đức tính gì ?
1 - Những phẩm chất tốt đẹp của Vũ Nương

Giữ gìn khuôn phép không để lúc nào vợ chồng
phải đến thất hoà.

* Cảnh 2 : Khi tiễn chồng đi lính :

"Chàng đi chuyến này, thiếp chẳng dám mong đeo được ấn phong hầu, mặc áo gấm
trở về quê cũ, chỉ xin ngày về mang theo được hai chữ bình yên, thế là đủ rồi. Chỉ e việc
quân khó liệu, thế giặc khôn lường. Giặc cuồng còn lẩn lút, quân triều còn gian
lao, rồi thế chẻ tre chưa có, mà mùa dưa chín quá kì, khiến cho tiện thiếp băn khoăn, mẹ
hiền lo lắng. Nhìn trăng soi thành cũ lại sửa soạn áo rét, gửi người ải xa, trông liễu rũ bãi
hoang, lại thổn thức tâm tình thương người đất thú! Dù có thư tín ngàn hàng cũng sợ không có cánh hồng bay bổng."
Lời dặn dò đầy tình nghĩa khiến mọi người xúc động:
- Không mong vinh hiển mà chỉ cầu cho chồng trở về được bình yên
- Cảm thông nỗi vất vả gian lao mà chồng phảichịu đựng.
- Nỗi khắc khoải nhớ nhung của mình.

* Cảnh 3 : khi xa chồng
- Là người vợ thuỷ chung, yêu chồng tha thiết.
- Là người mẹ hiền, người con dâu hiếu thảo.
* Cảnh 4 : Khi bị chồng nghi oan
- Lời thoại 1 :
"Thiếp vốn con nhà khó, được nương tựa nhà giàu. Sum họp chưa thoả tình chăn
gối, chia phôi vì động việc lửa binh. Cách biệt ba năm giữ gìn một tiết. Tô son
điểm phấn từng đã nguôi lòng, ngõ liễu tường hoa chưa hề bén gót. Đâu có sự
mất nết hư thân như lời chàng nói. Dám xin bày tỏ để cởi mối nghi ngờ. Mong
chàng đừng một mực nghi oan cho thiếp."
Phân trần để chồng hiểu rõ tấm lòng thuỷ chung
son sắt của mình.

- Lời thoại 2
"Thiếp sở dĩ nương tựa vào chàng vì có cái thú vui nghi gia nghi thất.
Nay bình rơi trâm gãy, mây tạnh mưa tan, sen rũ trong ao, liễu tàn trước gió ;
khóc tuyết bông hoa rụng cuống, kêu xuân cái én lìa đàn, nước thẳm buồm
xa, đâu còn có thể lại lên núi vọng phu kia nữa."
Nỗi đau đớn, thất vọng hạnh phúc gia đình tan vỡ .

- Lời thoại 3 :
"Kẻ bạc mệnh này duyên phận hẩm hiu, chồng con rẫy bỏ, điều đâu bay buộc,
tiếng chịu nhuốc nhơ, thần sông có linh, xin ngài chứng giám. Thiếp nếu đoan
trang giữ tiết, trinh bạch gìn lòng, vào nước xin làm ngọc mị nương, xuống đất
xin làm cỏ Ngu mĩ. Nhược bằng lòng chim dạ cá, lừa chồng dối con, dưới xin
làm mồi cho cá tôm, trên xin làm cơm cho diều quạ, và xin chịu khắp mọi
người phỉ nhổ. "
Nỗi thất vọng tột cùng, nàng tìm đến cái chết để
tự minh oan cho mình.

* Vũ Nương là người phụ nữ xinh đẹp, nết na,
hiền thục, đảm đang, tháo vát, thờ kính mẹ
chồng rất mực hiếu thảo, một dạ thuỷ chung với
chồng, hết lòng vun đắp hạnh phúc gia đình.
Một con người như thế đáng ra phải được hưởng
hạnh phúc trọn vẹn, vậy mà lại phải chết một cách
oan uổng, đau đớn.
Ngữ văn 9
Bài 4 - Tiết 16 + 17
Văn bản




GV : Nguyễn Trung Thắng
Trường THCS Sơn Đồng
Trích "Truyền kì mạn lục" - Nguyễn Dữ

Kiểm tra bài cũ
Tác giả đã miêu tả Vũ Nương trong những hoàn cảnh nào, qua đó Vũ Nương đã bộc lộ những đức tính gì ? Em có thể khái quát những phẩm hạnh của của Vũ Nương?
Những phẩm hạnh của Vũ Nương

Vũ Nương là người phụ nữ xinh đẹp, nết na,
hiền thục, đảm đang, tháo vát, thờ kính mẹ
chồng rất mực hiếu thảo, một dạ thuỷ chung với
chồng, hết lòng vun đắp hạnh phúc gia đình.
Một con người như thế đáng ra phải được hưởng
hạnh phúc trọn vẹn, vậy mà lại phải chết một cách
oan uổng, đau đớn.

2 - Nỗi oan khuất của Vũ Nương.

* Nguyên nhân :

Câu hỏi thảo luận nhóm :
Nỗi oan khuất của Vũ Nương do những nguyên nhân nào ?
Cuộc hôn nhân giữa Trương Sinh và Vũ Nương
có phần không bình đẳng.

Tính cách đa nghi của Trương Sinh, thêm nữa,
tâm trạng của chàng khi trở về cũng không vui.

- Tình huống bất ngờ : Câu nói ngây thơ của bé Đản.

- Cách xử sự hồ đồ và độc đoán của Trương Sinh.

* ý nghĩa tố cáo :

Bi kịch của Vũ Nương là lời tố cáo xã hội phong kiến
xem trọng quyền uy của kẻ giàu và của người đàn ông
trong gia đình, đồng thời bày tỏ niềm cảm thương của
tác giả đối với số phận oan nghiệt của người phụ nữ.
Truyện cũng đã gián tiếp lên án những
cuộc chiến tranh phong kiến phi nghĩa.
- "Cái cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non."
(Ca dao)
- "Chàng thì đi cõi xa mưa gió
Thiếp trở về buồng cũ chiếu chăn"
(Chinh phụ ngâm)
- "Ngang lưng thì thắt bao vàng
Đầu đội nón dấu, vai mang súng dài
Một tay thì cắp hoả mai
Một tay vác giáo, quan sai xuống thuyền
Thùng thùng trống đánh ngũ liên
Bước chân xuống thuyền, nước mắt như mưa."
(Ca dao)
3 - Một kết thúc có hậu

- Trương Sinh hiểu ra sự thật và vô cùng ân hận.
Hãy tìm những chi tiết hoang đường, kì ảo trong
phần sau của truyện và cho biết cách thức đưa những
yếu tố kì ảo ấy vào câu chuyện của Nguyễn Dữ ?
Những chi tiết kì ảo : Phan Lang nằm mộng rồi thả rùa ; Phan Lang lạc vào động
Rùa của Linh Phi gặp Vũ Nương, người đã chết ; được Linh Phi rẽ nước đưa về
dương thế ; hình ảnh Vũ Nương hiện ra khi Trương Sinh lập đàn tràng
Đan xen với các yếu tố thực : Địa danh (Bến đò Hoàng Giang, ải Chi Lăng) ;
thời điểm lịchsử (cuối đời Khai Đại nhà Hồ) ; nhân vật lịch sử (Trần Thiêm Bình) ;
sự kiện lịch sử (quân Minh xâm lược nước ta) ; về tình cảnh nhà Vũ Nương
không người chăm sóc(cây cối thành rừng, cỏ gai rợp mắt)
Tác giả xây dựng thêm những chi tiết hoang đường,
kì ảo xen lẫn các yếu tố thực vừa hấp dẫn vừa làm cho
câu chuyện trở nên có hậu và đậm tính nhân văn mà
không làm giảm đi tính bi kịch của nó .

Theo em, câu chuyện có thể kết thúc ở đâu ?
III - Tổng kết
- Các tình tiết được sắp xếp một cách hợp lí, sáng tạo lôi cuốn người đọc (có tạo tình huống, cao trào, thắt nút và mở nút).
- Các lời thoại được sắp xếp đúng chỗ làm cho câu chuyện trở nên sinh động, góp phần khắc họa được tính cách của từng nhân vật.
Niềm cảm thương đối với số phận oan nghiệt của người phụ nữ Việt Nam dưới chế độ phong kiến, đồng thời khẳng định vẻ đẹp truyền thống của họ.
* Nghệ thuật
* Nội dung
Em có nhận xét gì về cách dẫn dắt tình tiết câu chuyện góp phần thể hiện nội dung ?
Những lời thoại được sắp xếp như thế nào, có góp phần bộc lộ tính cách từng nhân vật không ?
Em có thể khái quát nội dung truyện ?
Tình mẹ hay chiếc bóng oan khiên
Lại bài viếng Vũ Thị

Lê Thánh Tông
Nghi ngút đầu ghềnh toả khói hương,
Miếu ai như miếu vợ chàng Trương .
Bóng đèn dầu nhẫn đừng nghe trẻ ,
Cung nước chi cho luỵ đến nàng.
Chứng quả đã đôi vầng nhật nguyệt,
Giải oan chẳng lọ, mấy đàn tràng.
Qua đây bàn bạc mà chơi vậy,
Khá trách chàng Trương khéo phũ phàng.
Bài tập về nhà
1 - Viết đoạn văn nêu những cảm nghĩ của em về cái chết oan khuất của Vũ Nương.
2 - Hãy kể lại chuyện người con gái Nam Xương theo cách của em.
Dặn dò
Học bài và làm bài tập.
Chuẩn bị tiết 18 : Xưng hô trong hội thoại.
H1
H2
H7
H6
H5
H3
H4
Đ1
Đ2
Đ3
Đ4
Đ5
Đ6
Đ7
Trong vai trò người vợ, Vũ nương có phẩm chất tốt đẹp nào?
Vũ nương là người con dâu như thế nào?
Vũ nương có phẩm chất tốt đẹp nào của phụ nữ Việt Nam giúp nàng lo liệu mọi việc trong nhà khi chồng đi xa?
Trương Sinh có tính xấu gì?
Ghen tuông đã biến Trương sinh thành kẻ …
Là người phụ nữ đức hạnh nhưng Vũ nương chịu nhiều … ?
Có 13 chữ cái. Chuy?n ngu?i con gỏi Nam Xuong cú ngu?n g?c t? câu chuyện dân gian có tên là gì ?