Bài 4. Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO MỘC HÓA
TRƯỜNG THCS BÌNH HOØA ÑOÂNG
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG THẦY CÔ
VÀ CÁC EM
Người thực hiện : NGUYEÃN QUOÁC VIEÄT
Ki?m tra b�i cu
Câu 1: Em có nhận xét gì về từ ngữ xưng hô trong tiếng Việt và khi sử dụng chúng ta cần chú ý điều gì ?
Trả lời :
-Tiếng Việt có một hệ thống từ ngữ xưng hô rất phong phú, tinh tế và giàu sắc thái biểu cảm .
-Khi sử dụng từ xưng hô thì người nói cần căn cứ vào đối tượng và các đặc điểm khác của tình huống giao tiếp để xưng hô cho thích hợp.
Câu 2 : Tìm và phân tích từ xưng hô mà cậu bé dùng để nói với mẹ mình và với sứ giả trong đoạn văn sau :
Đứa bé nghe tiếng rao, bỗng dưng cất tiếng nói : “Mẹ ra mời sứ giả vào đây”. Sứ giả vào, đứa bé bảo : “ Ông về tâu với vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này.”
(Thánh Gióng)
Trả lời
Đứa bé gọi người đẻ ra mình là mẹ, đây là cách gọi thông thường.
Khi xưng hô với sứ giả thì gọi là ông xưng ta. Gọi như vậy cho thấy Gióng là một đứa trẻ khác thường.
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
Trong vd (b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ nhân vật ?
II/ Cách dẫn gián tiếp
1. Ví dụ : sgk / 53
a)Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì ? .

b) Họa sĩ nghĩ thầm Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp , chưa kịp gấp chăn chẳng hạn .
Trong vd (a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ của nhân vật ?
Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì ?
I/ Cách dẫn trực tiếp
Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì ?
Trong cả 2 vd (a), (b) có thể thay đổi vị trí giữa các bộ phận in đậm với bộ phận đứng trước nó được không ?
Nếu được thì hai bộ phận ấy ngăn cách với nhau bằng những dấu gì ?
?
 Bộ phận in đậm là lời nói của nhân vật .
:
:
"

"
" "
 Bộ phận in đậm là ý nghĩ của nhân vật.
Được ngăn cách với nhau bằng dấu ngoặc kép và dấu gạch ngang.
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
1. Ví dụ : sgk / 53
I/ Cách dẫn trực tiếp
a) “ Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì ?” - Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu.
b) “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn.” - Họa sĩ nghĩ thầm .
a) Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói : “ Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì ?” .
b) Họa sĩ nghĩ thầm : “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn.”
 Bộ phận in đậm là lời nói của nhân vật .
 Bộ phận in đậm là ý nghĩ của nhân vật.
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
II/ Cách dẫn gián tiếp
1. Ví dụ : sgk / 53, 54
I/ Cách dẫn trực tiếp
Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dần lòng bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ.

b) Nhưng chớ hiểu lầm Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật.
Trong vd (a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ ?
Nó có được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì không ?
Trong vd (b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ ?
Giữa bộ phận in đậm và bộ phận đứng trước có từ gì ?
Có thể thay từ rằng bằng từ gì ?
(Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại)
(Nam cao, Lão Hạc)
?
 Bộ phận in đậm là lời nói.
 Bộ phận in đậm là ý nghĩ.
rằng
là
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
II/ Cách dẫn gián tiếp
1. Ví dụ : sgk / 53, 54
I/ Cách dẫn trực tiếp
2. Ghi nhớ : sgk / 54
Có hai cách dẫn lời nói hay ý nghĩ (lời nói bên trong) của một người, một nhân vật :
, tức là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật; lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép.
, tức là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.
- Dẫn trực tiếp
- Dẫn gián tiếp
Từ sự phân tích ở phần I và II, em hãy cho biết có mấy cách để dẫn lời nói hay ý nghĩ của một người, một nhân vật ?
?
Đó là những cách nào ?
Dẫn trực tiếp là cách dẫn như thế nào ?
Dẫn gián tiếp là cách dẫn như thế nào ?

Bài tập : Tìm lời dẫn trong các đoạn văn sau và cho biết đó là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp. a) Đứa bé nghe tiếng rao, bỗng dưng cất tiếng nói : “ ”. Sứ giả vào, đứa bé bảo : “ .”
b) Khi bàn về việc học của con người Lê-nin đã nói một câu bất hữu là
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
II/ Cách dẫn gián tiếp
I/ Cách dẫn trực tiếp
học là quá trình lâu dài, liên tục và học mãi mãi.
Đây là lời dẫn gián tiếp
 Đây là lời dẫn trực tiếp
Mẹ ra mời sứ giả vào đây
Ông về tâu với vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
II/ Cách dẫn gián tiếp
I/ Cách dẫn trực tiếp
III/ Luyện tập
Bài tập 1 : Tìm lời dẫn trong những đoạn trích sau (trích từ truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao). Cho biết đó là lời nói hay ý nghĩ được dẫn, là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp.
A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ?
Cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi thức còn rẻ cả …
 Đó là ý nghĩ mà nhân vật gán cho con chó. Là lời dẫn trực tiếp
a) Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng : “ ”.
b) Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng : “
"
 Đó là ý nghĩ của nhân vật. Là lời dẫn trực tiếp.
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
Bài tập 2: Viết đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến một trong ba ý kiến dưới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách : dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp.
a) Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
(Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng )
b) Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được.
(Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khích phách của dân tộc, lương tâm của thời đại)
Thảo luận trong 5 phút Nhóm 1, 2 : Viết theo cách dẫn trực tiếp. Nhóm 3, 4 : Viết theo cách dẫn gián tiếp.
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
I/ Cách dẫn trực tiếp
III/ Luyện tập
II/ Cách dẫn gián tiếp
Trả lời bài tập 2
a) - Cách dẫn trực tiếp : Trong “Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ : “ Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.”
- Cách dẫn gián tiếp : Trong “Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng”, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định rằng chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
b) - Cách dẫn trực tiếp : Trong cuốn sách Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc , lương tâm của thời đại , Phạm Văn Đồng viết : “
Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được.”
- Cách dẫn gián tiếp :Trong cuốn sách Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc , lương tâm của thời đại , Phạm Văn Đồng đã từng viết rằng
giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được.
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
II/ Cách dẫn gián tiếp
I/ Cách dẫn trực tiếp
III/ Luyện tập
Bài tập 3: Hãy thuật lại lời nhân vật Vũ Nương trong đoạn trích sau đây theo cách dẫn gián tiếp.
Hôm sau, Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nước. Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng và dặn :
Nhờ nói hộ với chàng Trương, nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, tôi sẽ trở về. (Nguyễn Dữ, Chuyện người con gái Nam Xương)
Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng và dặn Phan Rang nói hộ với chàng Trương (rằng) nếu chàng Trương còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, Vũ Nương sẽ trở về.
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
II/ Cách dẫn gián tiếp
I/ Cách dẫn trực tiếp
III/ Luyện tập
Trả lời bài tập 3 :
Củng cố
Câu 1 : Cách dẫn gián tiếp là :
Nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật và đặt lời nói hay ý nghĩ đó vào trong dấu ngoặc kép.
Thay đổi toàn bộ nội dung và hình thức diễn đạt trong lời nói của người hay nhân vật.
Thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có sự điều chỉnh cho thích hợp và được đặt trong dấu ngoặc kép.
Nhắc lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật và thay đổi các dấu câu.
Đánh dấu X vào câu trả lời đúng nhất
X
Câu 2 : Lời trao đổi của nhân vật trong các tác phẩm văn học (nhất là văn xuôi) thường được dẫn bằng cách nào ?
A. Gián tiếp B.Trực tiếp
X
Câu 3 : Nhận định nào nói đầy đủ nhất dấu hiệu để nhận ra lời nói của nhân vật được dẫn ra trong các tác phẩm văn xuôi ?
Thường viết tách ra như kiểu viết đoạn văn.
Có thêm dấu gạch ngang ở đầu lời nói.
Cả A và B đều đúng.
Cả A và B đều sai.
X
-Về nhà học bài, xem lại vd, BT và làm BT còn lại .
-Chuẩn bị : “Sự phát triền của từ vựng”
+Đọc kĩ vd và trả lời câu hỏi của vd.
+Làm luyện tập.
Dặn dò :
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN
QUÝ THẦY CÔ CÙNG CÁC EM HỌC SINH