Bài 4. Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp

NHIÊT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ TiẾT HỌC NÀY
NĂM HỌC 2009 - 2010
Kiểm tra bài cũ:
1. Sö dông tõ ng÷ x­ng h« trong tiÕng ViÖt ng­êi nãi cÇn c¨n cø vµo ®iÒu g×?
2. T×m c¸c tõ chØ nghÒ nghiÖp, chøc vô dïng ®Ó x­ng h«.

Đáp án:
1.Ng­êi nãi cÇn c¨n cø vµo ®èi t­îngvµ c¸c ®Æc ®iÓm kh¸c cña t×nh huèng giao tiÕp ®Ó x­ng h« cho thÝch hîp.
2. C¸c tõ chØ nghÒ nghiÖp, chøc vô ®Ó x­ng h«: thÇy gi¸o, c« gi¸o, b¸c sÜ, gi¸m ®èc, chñ tÞch, thñ tr­ëng, s­ tr­ëng, ®¹i ®éi tr­ëng, ®¹i t¸...
Tiết 19:
cách dẫn trực tiếp
Và cách dẫn gián tiếp
*****
Đọc đoạn trích sau:
a. Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ây thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: " Đấy, bác cũng chẳng "thèm" người là gì?"
Thảo luận nhóm
******
Đoạn (a), câu "Đấy, bác cũng chẳng "thèm" người là gì?" là lời nói hay ý nghĩ của nhân vật ? Vì sao em biết ? Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng những dấu gì ?
b. Hoạ sĩ nghĩ thầm: " Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn."
-------------------


? Bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ của nhân
vật? Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng những dấu gì?
I/Cách dẫn trực tiếp:
1. Bài tập:
a. Lời nói
b. ý nghĩ
Ví dụ:
a.Tục ngữ có câu: " Lá lành đùm lá rách"
b. Hôm sau, lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:
- Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
c. "Nói ít mà ý nghĩa nhiều, hơn là nói nhiều mà ý nghĩa ít", Hồ Chủ Tịch đã dạy chúng ta như vậy.
d. "Từ ngày đầu gặp Bác ở Côn Minh, tôi đã có một cảm tưởng mà tôi không phân tích được, - Đồng chí Võ Nguyên Giáp tâm sự - đó là cảm tưởng đứng trước một tâm hồn bình dị, trong sáng, kiên quyết, vững chắc. Trước kia và bây giờ, Bác cũng vẫn như thế"
2. Kết luận:

Dẫn trực tiếp là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật.
Đặt trong dấu ngoặc kép
Đọc các đoạn văn sau:

a. Lão tìm lời giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này, để dúi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ.
b. Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật.
II/Cách dẫn gián tiếp:

1. Bài tập:
a. Lời khuyên
b. í nghĩ
2- Kết luận:
- Dẫn gián tiếp là thuật lại lời nói hay ý nghĩa của người hoặc nhân vật có điều chỉnh thích hợp.
- Không đặt trong dấu ngoặc kép.
VÝ dô:



Trong dÞp nãi chuyÖn víi c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o d¹y v¨n ë Hµ Néi, th¸ng 3 n¨m 1963, nhµ th¬ Tè H÷u cho r»ng nghÒ d¹y v¨n thËt ®¸ng yªu, d¹y v¨n, häc v¨n thËt lµ mét niÒm vui s­íng.
Câu hỏi:
1. Có thể chuyển đổi lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp được không? Cho ví dụ.
2. Thử chuyển đổi lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp:
An nói: "Ngày mai tớ nghỉ học nhé".
Đáp án: Nam nói là ngày mai bạn ấy nghỉ học.



*Khi chuyển đổi lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp, cần chú ý:
Bỏ dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.
Thay đổi từ xưng hô cho thích hợp.
Lược bỏ các tình thái từ.
Có thể thêm "rằng" hoặc "là" trước lời dẫn.
* Khi chuyển đổi lời dẫn gián tiếp thành lời dẫn trực tiếp, cần chú ý:
Khôi phục lại nguyên văn nội dung lời được dẫn ( thay đổi ngôi xưng hô, thêm bớt các từ cần thiết.)
Đặt lời dẫn sau dấu hai chấm, trong dấu ngoặc kép.
III. Ghi nhớ:

Có hai cách dẫn lời nói hay ý nghĩ (lời nói bên trong) của một người, một nhân vật:
- Dẫn trực tiếp, tức là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật; lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép.
- Dẫn gián tiếp, tức là thuât lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.
Bài tập củng cố:

1. Chuyển lời dẫn trực tiếp sau thành lời dẫn gián tiếp:
Thầy giáo dặn cả lớp mình: "Sắp đến kỳ thi hét cấp, các em cần chăm học hơn nữa".
2. Chuyển lời dẫn gián tiếp sau thành lời dẫn trực tiếp:
Anh ấy nói rằng mai anh ấy về quê.
Đáp án:
1.Thầy giáo dặn cả lớp mình là sắp đến kỳ thi hết cấp, các em cần chăm học hơn nữa.

2. Anh ấy nói: "Mai tôi về quê".
III. Luyện tập:
Bài 1:
a. " A ! Lão già...". Lời dẫn trực tiếp. Đó là ý nghĩ mà nhân vật gán cho con chó.

b. "Cái vườn của con ..." . Lời dẫn trực tiếp. Đó là ý nghĩ của nhân vật ( lão tự bảo rằng....)
Bài 3:
Lời nhân vật Vũ Nương theo cách dẫn gián tiếp:
Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng và dặn Phan nói hộ với chàng Trương rằng nếu chàng Trương còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, Vũ Nương sẽ trở về.
Dặn dò:
1. Làm bài tập 2a trang 54
2. Học và chuẩn bị bài:
- Luyện tập tóm tắt tác phẩm tự sự.
- Sự phát triển của từ vựng.