Bài 4. Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp

Chào Mừng
Bài học gồm 3 phần:
I. Cách dẫn trực tiếp
II. Cách dẫn gián tiếp
III. Luyện tập

CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
I.Cách dẫn trực tiếp
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Cháu ở liền trong trạm hàng tháng bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. A�y thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: "Đấy, bác cũng chẳng "thèm" người ta là gì?".
Họa sĩ nghĩ thầm: "Khách tới bất ngờ, chắc cu câu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn".

Câu hỏi:
Câu hỏi 1:
* Trong đoạn trích (a), bộ phân in đậm là lới nói hay ý nghĩ của nhân vật? Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng những dấu gì?
Đoạn văn a :
Cháu ở liền trong trạm hàng tháng bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. A�y thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: "Đấy, bác cũng chẳng "thèm" người ta là gì?".
Đáp án: Phần in đậm trong đoạn văn này là lời nói của nhân vật. Nó được ngăn cách với phần trước đó bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.
Câu hỏi 2:
Trong đoạn trích (b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ của nhân vật? Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng những câu gì?
Đoạn văn b: Họa sĩ nghĩ thầm: "Khách tới bất ngờ, chắc cu câu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳn hạn".
Đáp án: Trong đoạn trích (b), phần in đậm là ý nghĩ. Nó được ngăn cách với phần trước đó bằng dấu hai chấm và ngoặc kép
Câu hỏi 3:
Trong cả hai đoạn trích, có thể thay đổi vị trí giữa bộ phận in đậm với bộ phận đứng trước nó� không? Nếu được thì hai bộ phận ấy ngăn cách nhau bằng những dấu gì?
Đáp án: Có thể thay đổi vị trí giữa phần in đậm với phần trước đó. Khi đó, ta dùng dấu ngoặc kép và gạch ngang để ngăn cách giữa hai phần.
Ví dụ: khi thay đổi vị trí giữa hai bộ phân của câu (b):
"Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn". - Họa sĩ nghĩ thầm
II Cách dẫn gián tiếp
Đọc các đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
a) L�o t�m l�i l� gi�ng gi�i cho con trai hiĨu. L�o khuy�n n� h�y d�n l�ng b� ��m n�y, �Ĩ d�i gi�ng l�i �t l�u, xem c� ��m n�o kh� m� nhĐ tiỊn h�n s� liƯu; ch�ng l�y ��a n�y th� l�y ��a kh�c; l�ng n�y �� ch�t h�t con g�i ��u m� sỵ. (Nam Cao, L�o H�c)
b) Nh�ng chí hiĨu l�m r�ng B�c s�ng kh�c khỉ theo l�i nh� tu h�nh, thanh tao theo kiĨu nh� hiỊn tri�t �n d�t.
(Ph�m V�n ��ng, Chđ t�ch H� Ch� Minh,
tinh hoa v� kh� ph�ch cđa d�n t�c, l��ng t�m cđa th�i ��i)

Câu hỏi:
Câu hỏi 1:
Trong đoạn trích (a), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ? Nó có được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì không?


Đoạn văn a: L�o t�m l�i l� gi�ng gi�i cho con trai hiĨu. L�o khuy�n n� h�y d�n l�ng b� ��m n�y, �Ĩ d�i gi�ng l�i �t l�u, xem c� ��m n�o kh� m� nhĐ tiỊn h�n s� liƯu; ch�ng l�y ��a n�y th� l�y ��a kh�c; l�ng n�y �� ch�t h�t con g�i ��u m� sỵ. (Nam Cao, L�o H�c)
Đáp án: phần in đậm trong đoạn trích (a) là lới nói nó không cần ngăn cách với phần trước đó bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.
Câu hỏi 2:
Trong đoạn trích (b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩ? Giữa bộ phận in đậm và bộ phận đứng trước có từ gì? Có thể thay thế từ đó bằng từ gì ?
Đoạn văn b: Nh�ng chí hiĨu l�m r�ng B�c s�ng kh�c khỉ theo l�i nh� tu h�nh, thanh tao theo kiĨu nh� hiỊn tri�t �n d�t.
(Ph�m V�n ��ng, Chđ t�ch H� Ch� Minh,
tinh hoa v� kh� ph�ch cđa d�n t�c, l��ng t�m cđa th�i ��i)
Đáp án: phần in đậm trong đoạn (b) là ý nghĩ nó được ngăn cách với phần trước đó bằng từ "rằng". Có thể thay từ "rằng" thành từ "là"
Luyện tập

1. Tìm lời dẫn trong những đoạn trích sau (trích từ truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao). Cho biết đó là lời nói hay ý nghĩ được dẫn, là lời dẫn trực tiếp hay lời dẫn gián tiếp.
a)Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: "A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão đối xử với tôi như thế à?".
b) Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng: "Cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy mọi thức còn rẻ cả.".


2. Viết 1 đoạn văn nghi luận có nội dung liên quan đến một trong ba ý kiến dưới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách: dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp.
a) Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
(Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng)

b) Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được.
(Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh,
tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại)

c) Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình
(Đặng Thai Mai, Tiếng Việt, một biểu hiện
hùng hồn của sức sống dân tộc)

3. Hãy thuật lại lời nhận vật Vũ Nương trong đoạn trích sau đây theo cách dẫn gián tiếp.
Hôm nay, Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nước. Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng mà dặn:
-Nhờ nói hộ với chàng Trương, nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũm xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, tôi sẽ trở về.
(Nguyễn Dữ, Chuyện người con gái Nam Xương)