Bài 4. Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp

nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo và các em
nhiệt liệt chào mừng
QúY thầy cô giáo và các em
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Em có nhận xét gì về từ ngữ xưng hô và việc sử dụng từ ngữ xưng hô trong tiếng Việt?
Câu 2: Dòng nào sau đây có chứa những từ ngữ không phải là từ ngữ xưng hô trong hội thoại?
A. ễng, b�, b?, chỳ, bỏc, cụ, dỡ, du?ng,.
B. Chỳng tụi,chỳng ta, chỳng em, chỳng nú,.
C. Anh, nhõn lo?i, b?n, c?u, con ngu?i, chỳng sinh,.
D. Th?y, con, em, chỏu, tụi, ta , tớn ch?, ng�i,.
- Tiếng Việt có một hệ thống từ ngữ xưng hô rất phong phú, tinh tế và giàu sắc thái biểu cảm. Người nói cần căn cứ vào đối tượng và các đặc điểm khác của tình huống giao tiếp để xưng hô cho thích hợp.
I. Cách dẫn trực tiếp
Đọc và tìm hiểu các đoạn trích sau (trích từ truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long)
a) Cháu ở liền trong trạm hàng tháng.Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: “Đấy, bác cũng chẳng “ thèm” người là gì?”.
 Nhắc lời nói (có từ “nói”) được tách ra khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.
b) Họa sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn”.
 Nhắc ý nghĩ (có từ “nghĩ”)được tách ra khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.
* Khi chuy?n d?i v? trớ hai b? ph?n ? (b), ta cú:
"Khỏch t?i b?t ng?, ch?c cu c?u chua k?p quột tu?c d?n d?p, chua k?p g?p chan ch?ng h?n" - H?a si nghi th?m.
Ví dụ:
I. Cách dẫn trực tiếp
Ví dụ:
*Nội dung in đậm trong các ví dụ:
* Dấu hiệu hình thức:
nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật.
Nằm trong dấu ngoặc kép.
Cách dẫn trực tiếp
Ví dụ 1: Ông cha ta có câu: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.
Lưu ý: Ngoài ra lời đối thoại của các nhân vật cũng được xem là lời dẫn trực tiếp.
Ví dụ 2:
“Ông lão ôm thằng con út lên lòng, vỗ nhè nhẹ vào lưng nó khẽ hỏi:
- Húc kia! Thầy hỏi con nhé, con là con ai?
- Là con thầy mấy lị con u.
Thế nhà ta ở đâu?
- Nhà ta ở làng chợ Dầu”. (Làng – Kim Lân)

I. Cách dẫn trực tiếp
II. Cách dẫn gián tiếp
- Ví dụ:
Đọc và tìm hiểu các đoạn trích sau:
Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ. (Nam Cao, Lão Hạc)
 Thuật lại lời nói, không có dấu gì để ngăn cách với bộ phận đứng trước.
b) Nhung ch? hi?u l?m r?ng Bỏc s?ng kh?c kh? theo l?i nh� tu h�nh, thanh tao theo ki?u nh� hi?n tri?t ?n d?t. (Ph?m Van D?ng Ch? t?ch H? Chớ Minh, tinh hoa v� khớ phỏch
c?a dõn t?c, luong tõm c?a th?i d?i)
Thuật lại ý nghĩ, ngăn cách bằng từ “rằng” – có thể thay bằng từ “là”
I. Cách dẫn trực tiếp
II. Cách dẫn gián tiếp
*Nội dung in đậm trong các ví dụ:

* Dấu hiệu hình thức:
là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật có điều chỉnh cho thích hợp.
Không đặt trong dấu ngoặc kép
Cách dẫn gián tiếp
Ví dụ: Ông cha ta có câu: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.
Ông cha ta có câu là ăn quả phải nhớ kẻ trồng cây.
-Ví dụ
*Cách chuyển từ lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp:
Ví dụ :
Bấy giờ bà mẹ mới vui lòng nói : “Chỗ này là chỗ con ta ở được đây.”
1/ Bỏ dấu hai chấm. Dấu ngoặc kép.
2/ Chuyển chủ ngữ ở lời dẫn trực tiếp theo ngôi thích hợp.
=> Bấy giờ bà mẹ mới vui lòng nói rằng đây là chỗ con bà ở được.
THẢO LUẬN NHÓM
Hãy thuật lại lời của nhân vật Vũ Nương từ cách dẫn trực tiếp sang cách dẫn gián tiếp.
I. Cách dẫn trực tiếp
II. Cách dẫn gián tiếp
-Ví dụ
- Ghi nhớ: SGK/Trang 54
III. Luyện tập
Bài tập 1: Tìm lời dẫn trong những đoạn trích sau (trích từ truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao). Cho biết đó là những lời nói hay ý nghĩ được dẫn, là lời dẫn trực tiếp hay lời dẫn gián tiếp ?
Bài tập 1: Lời dẫn và cách dẫn trong những đoạn trích :
b) Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng: “Cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi thức còn rẻ cả…”.
a) Nó cứ làm in như nó trách tôi ; nó kêu ư ử, nhìn tôi như muốn bảo tôi rằng : “A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ?”
Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp
Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp
a) Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp
b) Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp
I. Cách dẫn trực tiếp
II. Cách dẫn gián tiếp
-Ví dụ
- Ghi nhớ: SGK/Trang 54
III. Luyện tập
Bài tập 2:Viết một đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến một trong ba ý kiến dưới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách: dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp.
Bài tập 1: Lời dẫn và cách dẫn trong những đoạn trích :
c) Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. ( Đặng Thai Mai, Tiếng Việt,
một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc).
a) Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
(Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng)
b) Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được. (Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh,
tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại )
a) Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp
b) Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp
Bài tập 2: Viết đoạn văn nghị luận theo hai cách.
I. Cách dẫn trực tiếp
II. Cách dẫn gián tiếp
-Ví dụ
- Ghi nhớ: SGK/Trang 54
III. Luyện tập
Bài tập2:
Bài tập 1: Lời dẫn và cách dẫn trong những đoạn trích :
Đoạn văn mẫu
a)Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
(Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng)
a) Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp
b) Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp
Bài tập 2: Viết đoạn văn nghị luận theo hai cách.
Dẫn trực tiếp: Các vị anh hùng dân tộc đã lãnh đạo nhân dân ta đánh thắng kẻ thù xâm lược viết lên những trang sử vẻ vang, chói lọi. Bởi vậy, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở mọi người: “Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng”.
Dẫn gián tiếp: Các vị anh hùng dân tộc đã lãnh đạo nhân dân ta đánh thắng kẻ thù xâm lược viết lên những trang sử vẻ vang, chói lọi. Bởi vậy, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở mọi người là chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
I. Cách dẫn trực tiếp
II. Cách dẫn gián tiếp
III. Luyện tập
Bài tập 1: Lời dẫn và cách dẫn trong những đoạn trích :
a) Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp
b) Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp
Bài tập 2: Viết đoạn văn nghị luận theo hai cách.
a) Dẫn trực tiếp: Các vị anh hùng dân tộc đã lãnh đạo nhân dân ta đánh thắng kẻ thù xâm lược viết lên những trang sử vẻ vang, chói lọi. Bởi vậy, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng,Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở mọi người: “Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng”.
Dẫn gián tiếp: Các vị anh hùng dân tộc đã lãnh đạo nhân dân ta đánh thắng kẻ thù xâm lược viết lên những trang sử vẻ vang, chói lọi. Bởi vậy, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở mọi người là chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
Bài tập 2b:- Dẫn trực tiếp: Trong tác phẩm “Chủ Tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại”đồng chí Phạm Văn Đồng đã nói: “Giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được”.
- Dẫn gián tiếp: Trong tác phẩm Chủ Tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại”đồng chí Phạm Văn Đồng cho rằng giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được.
Bài tập 2c:- Dẫn trực tiếp: Về Tiếng Việt, Đặng Thai Mai đã nhận xét: “Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình”.
- Dẫn gián tiếp:Về Tiếng Việt, Đặng Thai Mai cho rằng người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình”.
Củng cố bài học
- Thế nào là cách dẫn trực tiếp – Cách dẫn gián tiếp ?
- Có thể chuyển từ cách dẫn trực tiếp sang cách dẫn gián tiếp (hoặc ngược lại) được không – khi chuyển cần lưu ý điều gì?
Dặn dò học sinh chuẩn bị tiết học tiếp theo
- Học thuộc nội dung ghi nhớ
Tập đặt lời dẫn trực tiếp sau đó chuyển thành lời dẫn gián tiếp (ngược lại)
Bác Hồ dạy: “Không có gì quí hơn độc lập, tự do”. Hãy viết một đoạn văn không quá 10 dòng trích dẫn câu văn trên theo cách dẫn trực tiếp.
- Đọc trước và soạn bài: “Sự phát triển của từ vựng’’ – Lưu ý:
+ Đọc kĩ phần ví dụ và trả lời các câu hỏi
+ Chuẩn bị hệ thống bài tập
Xin chào
hẹn gặp lại