Bài 39. Bài tiết nước tiểu

TRƯỜNG THCS TT MỘC HÓA
Chào mừng quý Thầy-Cô và
các em Học Sinh
GV : Trần Thị Kim Loan
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ DỰ THAO GIẢNG


Bài tiết có vai trò quan trọng như thế nào đối với cơ thể sống ? Hệ bài tiết nước tiểu gồm những cơ quan nào ? Cơ quan nào là quan trọng nhất ? Tại sao ?
KIỂM TRA BÀI CŨ
*Bài tiết giúp cơ thể thải loại các chất cặn bã và các chất độc hại khác để duy trì tính ổn định của môi trường trong, tạo điều kiện cho hoạt động trao đổi chất diễn ra bình thường.

* Hệ bài tiết nước tiểu gồm : thận , ống dẫn nước tiểu , bóng đái và ống đái .
* Cơ quan quan trọng nhất là thận vì thận có vai trò lọc máu và hình thành nước tiểu
ĐÁP ÁN
Chúng ta đã biết thận là cơ quan quan trọng nhất của hệ bài tiết nước tiểu vì có chức năng lọc máu và hình thành nước tiểu . Vậy bộ phận nào của thận lọc máu và tạo thành nước tiểu ; nước tiểu được tạo ra sẽ thải ra ngoài như
thế nào



BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
BÀI 39
I. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
II. THẢI NƯỚC TIỂU
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
BÀI 39
HS nghiên cứu thông tin phần I SGK kết hợp quan sát hình 39-1
HẤP
THỤ
LẠI
BÀI
TIẾT
TIẾP
LỌC MÁU
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
BÀI 39
Sự tạo thành nước tiểu
diễn ra ở bộ phận nào
của cơ quan bài tiết ?
Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
Cấu tạo một đơn vị chức năng của thận
Nang cầu thận và cầu thận
Ống thận
Ống góp
Vỏ
Tuỷ
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức
năng của thận.
Sự tạo thành nước tiểu gồm những quá trình nào ?
HẤP
THỤ
LẠI
BÀI
TIẾT
TIẾP
LỌC MÁU
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
- Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
HẤP
THỤ
LẠI
BÀI
TIẾT
TIẾP
LỌC MÁU
- Gồm 3 quá trình:
Lọc máu.
Hấp thụ lại.
Bài tiết tiếp.
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
- Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
- Gồm 3 quá trình:lọc máu, hấp thụ lại và bài tiết tiếp.
LỌC MÁU
LOC
HS đọc thông tin trong sơ đồ 
Thảo luận nhóm : 3 phút
1/ Lọc máu xảy ra ở bộ phận nào của cơ quan bài tiết ? Sản phẩm tạo ra là gì ?
2/ Hấp thụ lại xảy ra ở bộ phận nào của cơ quan bài tiết ? Hấp thụ lại những chất nào ở nước tiểu đầu ?
3/Bài tiết tiếp xảy ra ở bộ phận nào của cơ quan bài tiết ? Các chất nào sẽ được bài tiết tiếp ? Sản phẩm tạo ra là gì ?
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
- Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
- Gồm 3 quá trình:lọc máu, hấp thụ lại và bài tiết tiếp.
1- Quá trình lọc máu xảy ra ở bộ phận nào của cơ quan bài tiết ? Sản phẩm tạo ra là gì?
* Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận tạo nước tiểu đầu.
LỌC MÁU
Theo em thì do đâu mà xảy ra quá trình lọc máu ?
Do sự chênh lệch áp suất đã tạo ra lực đẩy các chất qua lỗ lọc.
+ Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận tạo nước tiểu đầu.
LOC
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
- Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
- Gồm 3 quá trình: lọc máu, hấp thụ lại và bài tiết tiếp.
+Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận  tạo nước tiểu đầu.
LỌC MÁU
HẤP
THỤ
LẠI
BÀI
TIẾT
TIẾP
2-Quá trình hấp thụ lại xảy ra ở bộ phận nào của cơ quan bài tiết và theo em quá trình này sẽ hấp thụ lại những chất nào ở nước tiểu đầu ?
+ Quá trình hấp thụ lại xảy ra ở ống thận. Hấp thụ lại các chất dinh dưỡng và các chất cần thiết khác.
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
- Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
- Gồm 3 quá trình: lọc máu, hấp thụ lại và bài tiết tiếp.
+Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận  tạo nước tiểu đầu.
LỌC MÁU
HẤP
THỤ
LẠI
BÀI
TIẾT
TIẾP
+Quá trình hấp thụ lại xảy ra ở ống thận. Hấp thụ lại các chất dinh dưỡng và các chất cần thiết khác.
3-Quá trình bài tiết tiếp xảy ra ở đâu ? Các chất nào sẽ được bài tiết tiếp và sản phẩm được tạo ra sau khi bài tiết là gì?
+ Quá trình bài tiết tiếp chất cặn bã, chất độc ở ống thận  tạo nước tiểu chính thức.
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
BÀI 39
- Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
- Gồm 3 quá trình: lọc máu, hấp thụ lại và bài tiết tiếp.
+ Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận  tạo nước tiểu đầu.
+ Quá trình hấp thụ lại xảy ra ở ống thận. Hấp thụ lại các chất dinh dưỡng và các chất cần thiết khác.
+Quá trình bài tiết tiếp chất cặn bã , chất độc ở ống thận  tạo nước tiểu chính thức.
Thành phần của nước tiểu đầu và máu khác nhau như thế nào ?
MÁU
NƯỚC TIỂU ĐẦU
Các tế bào máu.
Protêin.
- Các chất dinh dưỡng khác.
Các chất dinh dưỡng.
- Nước.
- Các ion cần thiết khác.
Có tế bào máu và prôtêin
Không có tế bào máu và prôtêin
Nước tiểu chính thức khác với nước tiểu đầu ở điểm nào?
Loãng
Đậm đặc
Có ít
Có nhiều
Có nhiều
Gần như không có
I/ Tạo thành nước tiểu:
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
- Có sử dụng năng lựơngATP.
- Các chất dược bài tiết tiếp:
+ Các chất cặn bã: axit uric,crêatin…
+ Các chất thuốc.
+ Các ion thừa: Hidrô,kali,…
- Có sử dụng năng lượngATP.
- Các chất dược hấp
thụ lại:
+Các chất dinh dưỡng.
+Nước.
+Các ion còn cần thiết: Natri, Clo…
NƯỚC TIỂU ĐẦU
NƯỚC TIỂU CHÍNH THỨC
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
- Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
- Gồm 3 quá trình: lọc máu, hấp thụ lại và bài tiết tiếp.
+Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận  tạo nước tiểu đầu.
+Quá trình hấp thụ lại xảy ra ở ống thận. Hấp thụ lại các chất dinh dưỡng và các chất cần thiết khác.
+ Quá trình bài tiết tiếp xảy ra ở ống thận , bài tiết tiếp chất cặn bã, chất độc  tạo nước tiểu chính thức.
Theo em quá trình tạo thành nước tiểu và bài tiết nuớc tiểu có ý nghĩa gì đối với cơ thể ?
- Ý nghĩa: giúp cơ thể lọc máu và thải loại các chất cặn bã, các chất độc hại và các chất thừa ra khỏi cơ thể để duy trì tính ổn định của môi trường trong.
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
- Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
- Gồm 3 quá trình: lọc máu, hấp thụ lại và bài tiết tiếp.
+Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận  tạo nước tiểu đầu.
+Quá trình hấp thụ lại xảy ra ở ống thận. Hấp thụ lại các chất dinh dưỡng và các chất cần thiết khác.
+ Quá trình bài tiết tiếp xảy ra ở ống thận , bài tiết tiếp chất cặn bã, chất độc  tạo nước tiểu chính thức.
- Ý nghĩa: giúp cơ thể lọc máu và thải loại các chất cặn bã, các chất độc hại và các chất thừa ra khỏi cơ thể để duy trì tính ổn định của môi trường trong.
Cơ chế hoạt động của thận nhân tạo
Em có biết
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
- Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
- Gồm 3 quá trình: lọc máu, hấp thụ lại và bài tiết tiếp.
+ Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận  tạo nước tiểu đầu.
+ Quá trình hấp thụ lại xảy ra ở ống thận. Hấp thụ lại các chất dinh dưỡng và các chất cần thiết khác.
+ Quá trình bài tiết tiếp xảy ra ở ống thận  tạo nước tiểu chính thức.
- Ý nghĩa: giúp cơ thể lọc máu và thải loại các chất cặn bã, các chất độc hại và các chất thừa ra khỏi cơ thể để duy trì tính ổn định của môi trường trong.
Tại sao nói “thận nhân tạo là vị cứu tinh của những bệnh nhân suy thận”?
Vì nếu bị suy thận, họ có thể chết vì bị nhiễm độc những chất thải của chính cơ thể mình. Song họ có thể cứu sống nếu được sự hỗ trợ của thận nhân tạo.
EM CÓ BIẾT ?
Hiện tượng gì sẽ xảy ra nếu màng lọc bị tổn thương ?
Vi khuẩn thường làm các quản cầu bị thương tổn và trở nên dễ thấm hơn làm cho prôtêin và các tế bào máu nguyên vẹn cũng vào nước tiểu gây hiện tượng đái ra máu và tiểu đường
BÀI TẬP
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau đây:
1) Nếu 1 người nào đó bị tai nạn hư mất 1 quả thận thì cơ thể bài tiết như thế nào ?
Lọc và chế tạo nước tiểu giảm đi một nửa.
b. Mỗi quả thận có tới 1triệu đơn vị chức năng tham gia lọc và chế tạo nước tiểu nên bài tiết vẫn đủ trong điều kiện bình thường.
c. Bài tiết bổ sung qua da và phổi.
d. Cả a, b, c đều đúng.
BÀI TẬP
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau đây:
2) Hậu quả của viêm và suy thoái cầu thận là:
Quá trình lọc máu bị trì trệ.
b. Các chất cặn bã và các chất độc hại tích tụ trong máu.
c. Suy thận toàn bộ và có thể gây chết người.
d. Cả a, b, c đều đúng.
BÀI TẬP
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau đây:
3) Nếu trong nước tiểu chính thức có xuất hiện đường glucozơ thì người đó sẽ bị bệnh gì ?
Dư insulin. b. Sỏi thận.
c. Đái tháo đường. d. Sỏi bọng đái.
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
- Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
- Gồm 3 quá trình: lọc máu, hấp thụ lại và bài tiết tiếp.
+Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận  tạo nước tiểu đầu.
+ Quá trình hấp thụ lại xảy ra ở ống thận. Hấp thụ lại các chất dinh dưỡng và các chất cần thiết khác.
+ Quá trình bài tiết tiếp xảy ra ở ống thận  tạo nước tiểu chính thức.
- Ý nghĩa: giúp cơ thể lọc máu và thải loại các chất cặn bã, các chất độc hại và các chất thừa ra khỏi cơ thể để duy trì tính ổn định của môi trường trong.
II/ Thải nước tiểu:
Hằng ngày thận phải lọc bao nhiêu lít máu và tạo ra bao nhiêu lít nước tiểu đầu và nước tiểu chính thức ?
Thận lọc khoảng 1440 lít máu, tạo ra khoảng 170 lít nước tiểu đầu và khoảng 1,5 lít nước tiểu chính thức được tạo ra.
- Mỗi ngày có khoảng 1,5 lít nước tiểu chính thức được tạo ra.
Nước tiểu chính thức được thải ra ngoài như thế nào ?
Sơ đồ đường đi của nước tiểu


Phần tuỷ
Phần vỏ
Bể thận
Ống dẫn nước tiểu
H 38-1B . Lát cắt dọc thận
Sơ đồ đường đi của nước tiểu chính thức
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
- Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
- Gồm 3 quá trình: lọc máu, hấp thụ lại và bài tiết tiếp.
+Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận  tạo nước tiểu đầu.
+ Quá trình hấp thụ lại xảy ra ở ống thận. Hấp thụ lại các chất dinh dưỡng và các chất cần thiết khác.
+ Quá trình bài tiết tiếp xảy ra ở ống thận  tạo nước tiểu chính thức.
- Ý nghĩa: giúp cơ thể lọc máu và thải loại các chất cặn bã, các chất độc hại và các chất thừa ra khỏi cơ thể để duy trì tính ổn định của môi trường trong.
II/ Thải nước tiểu:
- Mỗi ngày có khoảng 1,5lit nước tiểu chính thức được tạo ra.
- Nước tiểu chính thức  bể thận ống dẫn nước tiểu  bóng đái  ống đái  thải ra ngoài.
Nước tiểu được thải ra ngoài nhờ vào hoạt động của những loại cơ nào ?
Cơ vòng ống đái
- Cơ bóng đái
Cơ bụng
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
- Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.
- Gồm 3 quá trình: lọc máu, hấp thụ lại và bài tiết tiếp.
+Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận  tạo nước tiểu đầu.
+ Quá trình hấp thụ lại xảy ra ở ống thận. Hấp thụ lại các chất dinh dưỡng và các chất cần thiết khác.
+ Quá trình bài tiết tiếp xảy ra ở ống thận  tạo nước tiểu chính thức.
- Ý nghĩa: giúp cơ thể lọc máu và thải loại các chất cặn bã, các chất độc hại và các chất thừa ra khỏi cơ thể để duy trì tính ổn định của môi trường trong.
II/ Thải nước tiểu:
- Mỗi ngày có khoảng 1,5lit nước tiểu chính thức được tạo ra.
- Sự thải nước tiểu nhờ vào hoạt động của cơ vòng ống đái, cơ bóng đái và cơ bụng.
- Nước tiểu chính thức  bể thận ống dẫn nước tiểu  bóng đái  ống đái  thải ra ngoài.
I/ Tạo thành nước tiểu:
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
TUẦN 22 TIẾT 43 BÀI 39
II/ Thải nước tiểu:
- Mỗi ngày có khoảng 1,5lit nước tiểu chính thức được tạo ra.
- Sự thải nước tiểu nhờ vào hoạt động của cơ vòng ống đái, cơ bóng đái và cơ bụng.
Giải thích tại sao ?
- Sự tạo thành nước tiểu ở các đơn vị chức năng của thận diễn ra liên tục ?
- Nhưng sự thải nước tiểu ra khỏi cơ thể chỉ xảy ra vào những lúc nhất định ?
Giải thích :
-Máu luôn tuần hoàn qua cầu thận nên nước tiểu luôn được hình thành liên tục .
- Nhưng nước tiểu chỉ được bài tiết ra ngoài khi lượng nước tiểu tích trữ ở bóng đái lên tới 200 ml
- Nước tiểu chính thức  bể thận ống dẫn nước tiểu  bóng đái  ống đái  thải ra ngoài.
Tr? l?i : Do khi dú huy?t ỏp tang , lu?ng mỏu chuy?n d?n th?n nhi?u d?n d?n lu?ng nu?c ti?u l?n gõy c?m giỏc bu?n di ti?u nhi?u.
Tại sao khi hồi hộp , khi căng thẳng , hay trước khi đi tàu , xe lại hay buồn tiểu ?
Qua các kiến thức trên em rút ra được kinh nghiệm gì cho bản thân trong việc bảo vệ hệ bài tiết cũng như bảo vệ sức khỏe cho mình và người thân ?
LỜI KHUYÊN
Uống nhiều nước mỗi ngày (khoảng 2 lít nước.)
Không nên ăn quá mặn hoặc quá chua, quá nhiều prôtêin
Không nên ngồi quá lâu trong ngày.
Khi mắc tiểu thì nên tiểu ngay không nên nhịn tiểu lâu .
TRÒ CHƠI
C Ầ U T H Ậ N
Ố N G T H Ậ N
P R Ô T Ê I N
B Ó N G Đ Á I
T Ế B À O M Á U
T H Ả I N Ư Ớ C T I Ể U
5
6
4
3
2
1
H Ệ B À I T I Ế T
CÂU 1: Bộ phận nào của hệ bài tiết đảm nhận chức năng lọc máu ? 7ô
CÂU 2: Quá trình hấp thụ lại và bài tiết tiếp được thực hiện nhờ bộ phận nào ? 7ô
CÂU 3: Chất nào trong máu không lọt qua màng lọc của cầu thận trong quá trình lọc máu ? 7ô
CÂU 4: Nước tiểu chính thức được dự trữ ở đâu ? 7ô
CÂU 5: Chất nào có trong máu mà không có trong nước tiểu đầu ? 8ô
CÂU 6: Nước tiểu chính thức sau khi được tạo ra sẽ xảy ra quá trình nào tiếp theo ? 12ô
Phần thưởng là : Một tràng pháo tay
- Học thuộc bài
- Trả lời câu hỏi 1 , 2 , 3 Trang 127 SGK
- Đọc mục em có biết
- Chuẩn bị bài 40 : Vệ sinh hệ bài tiết nước tiểu , hoàn thnàh bảng 40 – trang 130 SGK vào tập bài tập
Hướng dẫn về nhà