Bài 39. Bài tiết nước tiểu

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ

Kiểm tra miệng
1/Bài tiết là gì? Bài tiết có vai trò quan trọng như thế nào đối với cơ thể?(6đ)
2/Chú thích vào sơ đồ hệ bài tiết nước tiểu?(4đ)
1
2
5
4
3
Thận trái
Thận phải
ống dẫn nước tiểu
Bóng đái
Ống đái
-Vai trò:Giúp duy trì tính ổn định của môi trường trong. Giúp cơ thể không bị nhiễm độc.
1/-Là quá trình lọc và thải
ra môi trường ngoài các
chất cặn bã do hoạt động
trao đổi chất của tế bào tạo ra.
Ống lượng gần
Khoang chứa
Màng trong của tiểu cầu thận
Tế bào máu
Động mạch đi
Động mạch đến
?Mỗi đơn vị chức năng của thận gồm những thành phần nào?Có tác dụng gì?

Mỗi quả thận chứa khoảng 1 triệu đơn vị
chức năng (cầu thận, nang cầu thận, ống thận)
để lọc máu và hình thành nước tiểu.

ỐNG
THẬN
NANG CẦU THẬN
CẦU THẬN

Vậy quá trình lọc máu để hình thành nước tiểu ở
các đơn vị chức năng của thận đã diễn
ra như thế nào?

Các thành phần của máu được ổn định
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
Tiết 41 BÀI 39
I.Tạo thành nước tiểu:
Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở đâu ? Gồm những quá trình nào?
Diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận.Gồm 3 quá trình: lọc máu, hấp thụ lại, bài tiết tiếp.
Hình 39.1 sơ đồ quá trình tạo thành nước tiểu ở 1 đơn vị chức năng của thận
Quá trình lọc máu
Quá trình hấp thụ lại
Quá trình bài tiết tiếp
-Nước
- Các chất dinh dưỡng:prụtờin, lipit , vitamin, gluxit, .
- Các chất cần thiết khác :hoocmụn, kháng thể ..
-Các muối khoáng .
- Các chất thải của tế bào : urê , axit uric..



Các tế bào máu
Huyết tương
Máu


-Có sử dụng năng lượng
ATP.
-Các chất được hấp thụ lại:
+Chất dinh dưỡng.
+Nước
+Các ion còn cần thiết:
Na+, Cl-.....,
-Có sử dụng năng lượng ATP.
-Các chất được bài tiết tiếp:
+Các chất cặn bã:
axit uric, crêatin…
+Các chất thuốc.
+ Các ion thừa: H+,K+..
Các thành phần của máu được ổn định
1.Quá trình lọc máu

Hình 39.1 sơ đồ quá trình tạo thành nước tiểu ở 1 đơn vị chức năng của thận
Màng lọc là vách mao mạch với các lỗ 30-40 ăngxtơrông. Sự chênh lệch áp suất tạo ra lực đẩy các chất qua lỗ lọc. Các tế bào máu vàprôtêin có kích thước lớn hơn lỗ lọc nên ở lại trong máu.
QUÁ TRÌNH LỌC MÁU
QUÁ TRÌNH HẤP THỤ LẠI
QUÁ TRÌNH BÀI TIẾT TIẾP
Nước tiểu đầu
Nước tiểu chính thức
Cầu thận
ống thận
Nang cầu thận
Mao mạch quanh ống thận
-Nước
- Các chất dinh dưỡng: ,lipit , vitamin, gluxit, .
- Các chất cần thiết khác :hoocmụn , kháng thể ..
-Các muối khoáng .
- Các chất thải của tế bào : urê , axit uric..



Các tế bào máu
Huyết tương
Máu
Prôtêin
( Nước tiểu đầu)
THÀNH PHẦN NƯỚC TIỂU ĐẦU KHÁC VỚI MÁU Ở CHỖ NÀO?
-Nước tiểu đầu: không có các tế bào
máu và prôtêin.
-Máu: có các tế bào máu và prôtêin.


2.Quá trình hấp thụ lại.
-Có sử dụng năng lượng
ATP.
-Các chất được hấp thụ lại:
+Chất dinh dưỡng.
+Nước
+Các ion còn cần thiết:
Na+, Cl-.....,
QUÁ TRÌNH HẤP THỤ LẠI
QUÁ TRÌNH LỌC MÁU
Màng lọc là vách mao mạch với các lỗ 30-40 ăngxtơrông. Sự chênh lệch áp suất tạo ra lực đẩy các chất qua lỗ lọc. Các tế bào máu vàprôtêin có kích thước lớn hơn lỗ lọc nên ở lại trong máu.
QUÁ TRÌNH BÀI TIẾT TIẾP
Mao mạch quanh ống thận
Cầu thận
Nước tiểu đầu
ống thận
Nước tiểu chính thức
Nang cầu thận
Các thành phần máu được ổn định


Tế bào biểu bì
Tếbào biểu bì
3/Quá trình bài tiết tiếp
Hình 39.1 sơ đồ quá trình tạo thành nước tiểu ở 1 đơn vị chức năng của thận
QUÁ TRÌNH LỌC MÁU
Màng lọc là vách mao mạch với các lỗ 30-40 ăngxtơrông. Sự chênh lệch áp suất tạo ra lực đẩy các chất qua lỗ lọc. Các tế bào máu vàprôtêin có kích thước lớn hơn lỗ lọc nên ở lại trong máu.
QUÁ TRÌNH HẤP THỤ LẠI
-Có sử dụng năng lượng
ATP.
-Các chất được hấp thụ lại:
+Chất dinh dưỡng.
+Nước
+Các ion còn cần thiết:
Na+, Cl-.....,
QUÁ TRÌNH BÀI TIẾT TIẾP
-Có sử dụng năng lượng ATP.
-Các chất được bài tiết tiếp:
+Các chất cặn bã:
axit uric, crêatin…
+Các chất thuốc.
+ Các ion thừa: H+,K+..
Nước tiểu đầu
Cầu thận
Nước tiểu chính thức
ống thận
Mao mạch quanh ống thận
Nang cầu thận
Các thành phần máu được ổn định
Máu
Lọc máu qua
màng lọc


Áp lực máu
cơ chế (1)
Hấp thụ lại
(chất dinh dưỡng, nước,
muối khoáng…)
Bài tiết tiếp
(trừ tế bào máu và prôtêin)

(các chất không cần thiết
và chất có hại)
(2)
(3)
Nước tiểu đầu
Nước tiểu
chính thức
khuếch tán
Tiết 41
BÀI 38
I.Tạo thành nước tiểu:

+ Hấp thụ lại
+ Bài tiết tiếp

BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở đâu ? Gồm những quá trình nào?
-Diễn ra ở các đơn vị chức năng của thận, gồm 3 quá trình.

Ở ống thận
Nước tiểu chính thức khác nước tiểu đầu như thế nào?
Loãng
hơn
Đậm đặc hơn
Chứa ít
Chứa nhiều
Còn chứa nhiều
Gần như không còn
?Lọc máu ở cầu thận để tạo thành sản phẩm gì?
tạo thành nước tiểu đầu
+ Lọc máu ở cầu thận
.
tạo thành nước tiểu chính thức.
? Hấp thu lại và bài tiết tiếp để tạo thành sản phẩm gì?
Tiết 41
BÀI 38
I.Tạo thành nước tiểu:

BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
II. Thải nước tiểu:
Mỗi ngày thận lọc khoảng bao nhiêu lít máu? Tạo ra bao nhiêu lít nước tiểu đầu?
-Mỗi ngày thận lọc khoảng 1440 lít máu chảy qua cầu thận tạo ra 170 lít nước tiểu đầu, nhờ quá trình hấp thụ lại mà chỉ tạo ra 1,5 lít nước tiểu chính thức.
THẬN
Thận
ống dẫn nước tiểu
Bóng đái
ống đái
Em hãy mô tả đường đi của nước tiểu chính thức?
Nước tiểu chính thức
vào bể thận xuống ống
dẫn nước tiểu vào bóng
đái rồi thải ra ngoài
Tiết 41
BÀI 38
I.Tạo thành nước tiểu:

BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
II. Thải nước tiểu:
Thực chất quá trình tạo thành nước tiểu là gì?
Thực chất sự tạo thành nước tiểu là lọc máu và thải chất cặn bã, chất độc, chất thừa ra khỏi cơ thể.
-Máu tuần hoàn liên tục qua cầu thận nên nước tiểu được hình thành liên tục.
- Nước tiểu được tích trữ ở bóng đái khi lên tới 200ml,đủ áp lực gây cảm giác buồn đi tiểu dẫn đến bài tiết ra ngoài.

Vì sao sự tạo thành nước tiểu diễn ra liên tục mà sự bài tiết nước tiểu lại gián đoạn?
Tại sao ta có thể chủ động trong việc bài tiết nước tiểu ra ngoài?
Chỗ bóng đái thông với ống đái có 2 cơ vòng bịt chặt, cơ nằm ngoài cơ vân hoạt động theo ý muốn.
Có nên nhịn tiểu trong thời dài được không? Vì sao?
Không nên nhịn tiểu lâu, vì các chất độc nhất là muối khoáng sẽ động lại ở bóng đái tạo ra sỏi thận, các chứng viêm cầu thận, ống thận
Sự bài tiết nước tiểu diễn ra như thế nào?
-Nước tiểu chính thức vào bể thận theo ống dẫn nước tiểu xuống tích trữ ở bóng đái đến ống đái, thải ra ngoài.
Giải thích tại sao trẻ em hay có hiện tượng đái dầm?
Vì trẻ em phản xạ thần kinh chưa phát triển
Vì sao người già khó điều khiển phản xạ bài tiết nước tiểu ?
Vì người già phản xạ co cơ vân yếu.
-Nhờ hoạt động của cơ vòng ống đái, cơ bóng đái và cơ bụng.
Nước tiểu được thải ra ngoài nhờ hoạt động của cơ nào?
Tiết 41
BÀI 38
I.Tạo thành nước tiểu:

BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
II. Thải nước tiểu:
Củng cố và luyện tập:
Câu 1:Trong nước tiểu đầu không có chứa:
a/Huyết tương và các tế bào máu
b/Huyết tương và prôtêin
c/Chất dinh dưỡng, nước, các ion cần thiết
d/Tế bào máu và prôtêin.
Câu 2:Chất nào sau đây không có trong nước tiểu chính thức ?
a/ Urê b/ Axít Uríc
c/ Lipít d/ Các chất thuốc.
Câu 3:Trong một ngày, lượng máu được lọc qua cầu thận là khoảng bao nhiêu?
a/ 1800 lít b/ 1440 lít
c/ 1200 lít d/ 1000 lít
O
O
O
Câu 4/Trình bày quá trình tạo thành nước tiểu ở các đơn vị chức năng của thận?
Nước tiểu được tạo thành ở các đơn vị
chức năng của thận. Gồm 3 quá trình
+ Quá trình lọc máu ở cầu thận để tạo thành nước tiểu đầu.
+Quá trình hấp thụ lại các chất cần thiết
+Quá trình bày tiết tiếp các chất độc và chất không cần thiết tạo thành nước tiểu chính thức.
Bệnh sỏi thận
Bệnh viêm cầu
thận cấp
Thận bình thường: Máu hấp thụ lại
và bài tiết tiếp qua ống thận
là chủ động,
mang tính chọn lọc (vì cần nhiều năng lượng).
Ở thận
nhân
tạo cơ
chế bị
động do áp lực lọc
EM
CÓ
BIẾT
?So sánh thận nhân tạo với thận bình thường ở người?
Tiết 41
BÀI 38
I.Tạo thành nước tiểu:

BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
II. Thải nước tiểu:
Hướng dẫn về nhà
*Đối với bài học này
- Học thuộc và trả lời các câu hỏi trang 127/sgk
-Đọc mục “Em có biết’’
*Đối với bài học tiếp theo
-Đọc và nghiên cứu bài 40
+Làm bài tập bảng 40 và các câu hỏi bài 40.
+ Tìm 1 số tác nhân gây hại của hệ bài tiết, từ đó đề ra biện pháp bảo vệ hệ bài tiết.
CHÚC THẦY CÔ MẠNH KHỎE !
CHÂN THÀNH CÁM ƠN
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ