Bài 39. Bài tiết nước tiểu

Đặng Hữu Hoàng
Chào Mừng các thầy cô
về dự bài giảng
sinh học 8
Thận phải
ống dẫn nước tiểu
Bóng đái
ống đái
Thận trái
38
KIỂM TRA BÀI CŨ
QUAN SÁT HÌNH BÊN
Hãy kể tên các bộ phận của cơ quan bài tiết nước tiểu?
Hệ bài tiết nước tiểu có cấu tạo như thế nào?
- Hệ bài tiết nước tiểu gồm: Thận, ống dẫn nước tiểu, bóng đái và ống đái
- Thận gồm 2 quả với 2 triệu đơn vị chức năng để lọc máu và hình thành nước tiểu
- Mỗi đơn vị chức năng gồm: cầu thận, nang cầu thận, ống thận
KIỂM TRA BÀI CŨ
Mình chưa biết nước tiểu được hình thành từ đâu và thải ra ngoài như thế nào?
GIÚP MÌNH VỚI!
BẠN LÀM SAO VẬY?
Tiết 41 - Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
QUÁ TRÌNH LỌC MÁU
QUÁ TRÌNH HẤP THỤ LẠI
QUÁ TRÌNH BÀI TIẾT TIẾP
I. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
Sơ đồ quá trình tạo thành nước tiểu ở một đơn vị chức năng của thận
Bài 39 BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
HẤP THỤ LẠI
- Có sử dụng năng lượng ATP
Các chất được hấp thụ lại:
+Chất dinh dưỡng
+Nước
+Các ion Na+, Cl- ...
BÀI TIẾT TIẾP
-Có sử dụng năng lượng ATP
-Các chất được bài tiết tiếp:
+ axit uric, creatin…
+ Các chất thuốc
+ ion thừa: H+, K+…
I. TẠOTHÀNH NƯỚC TIỂU
LỌC MÁU
- Màng lọc là vách mao mạch với các lỗ nhỏ 30 - 40A
Sự chênh lệch áp suất tạo ra lực đẩy
Các tế bào máu và protein lớn hơn nên vẫn ở lại trong máu
0
Bài 39 BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU

Thảo luận nhóm
I. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
1. Sự tạo thành nước tiểu gồm những quá trình nào? Chúng diễn ra ở đâu?
2. Thành phần nước tiểu đầu khác với máu ở chỗ nào?
3. Nước tiểu chính thức khác với nước tiểu đầu ở chỗ nào?
3 vấn đề
Tiết 41 - Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
Bài 39 BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU

Thảo luận nhóm
I. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
1. Sự tạo thành nước tiểu gồm những quá trình nào? Chúng diễn ra ở đâu?
Sự tạo thành nước tiểu gồm 3 quá trình
+ Lọc máu ở nang cầu thận  Tạo nước tiểu đầu
+ Hấp thụ lại
+ Bài tiết tiếp

Ở ống thận
 Nước tiểu chính thức
Tiết 41 - Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
Bài 39 BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU

Thảo luận nhóm
I. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
2. Thành phần nước tiểu đầu khác với máu ở chỗ nào?
NƯỚC TIỂU ĐẦU
MÁU
Không có các tế bào
máu và prôtêin
Có các tế bào máu
và prôtêin
Tiết 41 - Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
Bài 39 BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU

Thảo luận nhóm
I. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
3. Nước tiểu chính thức khác với nước tiểu đầu ở chỗ nào?
Loãng
Đậm đặc
Có ít
Có nhiều
Có nhiều
Gần như không
Tiết 41 - Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
KẾT LUẬN
Bài 39 BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
I. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
Sự tạo thành nước tiểu gồm 3 quá trình:
- Quá trình lọc máu (ở cầu thận)  tạo ra nước tiểu đầu.
Quá trình hấp thụ lại những chất cần thiết (ở ống thận)
Quá trình bài tiết tiếp chất thừa, chất thải (ở ống thận).
 Tạo thành nước tiểu chính thức.
Tiết 41 - Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
EM CÓ BIẾT
Hiện tượng gì sẽ xảy ra nếu màng lọc bị tổn thương?



Vi khuẩn thường làm các quản cầu bị thương tổn và trở nên dễ thấm hơn làm cho prôtêin và các tế bào máu nguyên vẹn cũng vào nước tiểu, gây ra hiện tượng đái đường, đái ra máu…
Bài 39 BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
Tiết 41 - Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
EM CÓ BIẾT
Cơ chế hoạt động của thận và của thận nhân tạo ?


Ở thận nhân tạo cơ chế
bị động do áp lực lọc
Máu hấp thụ lại
và bài tiết tiếp qua
ống thận là chủ động,
mang tính chọn lọc
(vì cần nhiều năng lượng)
Bài 39 BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
Nước tiểu được thải ra ngoài như thế nào?
HÃY CÙNG THEO DÕI ĐOẠN PHIM SAU
Chú ý đường đi của nước tiểu
Tiết 41 - Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
Bài 39 BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
II. THẢI NƯỚC TIỂU


HÃY MÔ TẢ ĐƯỜNG ĐI CỦA NƯỚC TIỂU CHÍNH THỨC
LÀM BÀI TẬP SAU

ống thận  bể thận  ống góp
 ống dẫn nước tiểu  bóng đái

b) ống góp  ống thận  bể thận
 ống dẫn nước tiểu  bóng đái

c) ống thận  bể thận  ống góp
 ống dẫn nước tiểu  bóng đái

d) ống thận  ống góp  bể thận
 ống dẫn nước tiểu  bóng đái
SAI

Ống thận  bể thận  ống góp
 ống dẫn nước tiểu  bóng đái
SAI
SAI
ĐÚNG

b) Ống góp  ống thận  bể thận
 ống dẫn nước tiểu  bóng đái

c) Ống thận  bể thận  ống góp
 ống dẫn nước tiểu  bóng đái

d) Ống thận  ống góp  bể thận
 ống dẫn nước tiểu  bóng đái
Chọn câu trả lời đúng trong các
đáp án cho dưới đây
Nước tiểu chính thức đổ vào bể thận,  qua ống dẫn nước tiểu  xuống tích trữ ở bóng đái,  rồi được thải ra ngoài nhờ hoạt động của cơ vòng ống đái, cơ bóng đái và cơ bụng
KẾT LUẬN
Bài 39 BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
II. THẢI NƯỚC TIỂU
Tiết 41 - Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
Sự tạo thành nước tiểu diễn ra liên tục
Nhưng sự thải nước tiểu ra khỏi cơ thể chỉ xảy ra vào những lúc nhất định
Có sự khác nhau đó là do đâu ?
CÓ SỰ KHÁC NHAU ĐÓ LÀ DO
+ Máu tuần hoàn liên tục qua thận để lọc tạo thành nước tiểu (không theo ý muốn)
+ Nước tiểu chính thức được tích trữ trong bóng đái khi lên tới 200ml, đủ áp lực để gây cảm giác muốn đi tiểu. Nếu cơ vòng mở ra (có sự phối hợp co của cơ bóng đái và cơ bụng)  nước tiểu mới thoát ra ngoài

GIẢI THÍCH TẠI SAO TRẺ EM THÌ HAY ĐÁI DẦM

CÒN NGƯỜI GIÀ KHÓ ĐIỀU KHIỂN PHẢN XẠ ĐI TIỂU
GIẢI THÍCH


PHẢN XẠ THẦN KINH CHƯA PHÁT TRIỂN



CƠ VÂN CO KHÔNG TỐT
GHI NHỚ



2- Nước tiểu chính thức đổ vào bể thận,  qua ống dẫn nước tiểu  xuống tích trữ ở bóng đái,  rồi được thải ra ngoài nhờ hoạt động của cơ vòng ống đái, cơ bóng đái và cơ bụng.
1- Sự tạo thành nước tiểu gồm 3 quá trình:
- Quá trình lọc máu (ở cầu thận)  tạo ra nước tiểu đầu.
Quá trình hấp thụ lại những chất cần thiết (ở ống thận)
Quá trình bài tiết tiếp chất thừa, chất thải (ở ống thận).
 Tạo thành nước tiểu chính thức.
Tiết 41 - Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
Điền vào vào sơ đồ tóm tắt sự hình thành nước tiểu dưới đây cho chính xác
( Nước tiểu đầu, trừ tế bào máu và prôtêin, các chất không cần thiết và chất có hại)

Máu
Lọc máu qua
màng lọc
(………1…………)


Áp lực máu
(cơ chế khuyếch tán)
(……2…)
Hấp thụ lại
(chất dinh dưỡng,
nước, muối khoáng…)
Bài tiết tiếp
(…………3…………)
Nước tiểu
chính thức
Lọc máu qua
màng lọc
Máu
(trừ tế bào máu
và prôtein)
Nước tiểu đầu
Nước tiểu
chính thức
(các chất không cần thiết và chất có hại)
Bài tiết tiếp
Hấp thụ lại
(chất dinh dưỡng, nước,
muối khoáng…)
Áp lực máu (cơ chế khuyếch tán)
THÀNH PHẦN NƯỚC TIỂU ĐẦU KHÁC VỚI MÁU Ở CHỖ NÀO?
Nước tiểu được tạo thành ở
………(1)………..
Bao gồm quá trình: Lọc máu ở cầu thận
…..........(2)........................., quá trình hấp thụ lại các chất cần thiết, quá trình bài tiết tiếp các chất độc và chất không cần thiết ở ống thận để tạo nên
……………(3)……………
- Nước tiểu chính thức đổ vào ……(4)….
Qua ống……(5)……, xuống tích trữ ở……(6)……
rồi được thải ra ngoài nhờ hoạt động của cơ vòng …(7)…, cơ bóng đái và cơ bụng
các đơn vị chức năng của thận
bể thận
dẫn nước tiểu
bóng đái
để tạo thành nước tiểu đầu
nước tiểu chính thức
ống đái
ĐIỀN THÔNG TIN THÍCH HỢP VÀO CHỖ TRỐNG
TRẢ LỜI
dặn dò
Ôn lại kiến thức đã học
Làm bài tập
Đọc trước bài "V? sinh h? b�i ti?t nu?c ti?u"
HẸN GẶP LẠI!