Bài 39. Bài tiết nước tiểu

NĂM HỌC 2014- 2015
GV: THÂN THỊ DIỆP NGA
SINH HỌC 8

BÀI 39
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
NỘI DUNG:
TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
II- THẢI NƯỚC TIỂU

Nước tiểu được hình thành như thế nào?
HÃY CÙNG THEO DÕI ĐOẠN PHIM SAU
Chú ý đường đi và
thành phần của nước tiểu
1. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
QUÁ TRÌNH LỌC MÁU
QUÁ TRÌNH HẤP THỤ LẠI
QUÁ TRÌNH BÀI TIẾT TIẾP
1. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
Sơ đồ quá trình tạo thành nước tiểu ở một đơn vị chức năng của thận
HẤP THỤ LẠI
- Có sử dụng năng lượng ATP
Các chất được hấp thụ lại:
+Chất dinh dưỡng
+Nước
+Các ion Na+, Cl- ...
BÀI TIẾT TIẾP
-Có sử dụng năng lượng ATP
-Các chất được bài tiết tiếp:
+ axit uric, creatin…
+ Các chất thuốc
+ ion thừa: H+, K+…
1. TẠOTHÀNH NƯỚC TIỂU
LỌC MÁU
- Màng lọc là vách mao mạch với các lỗ nhỏ 30 - 40A
Sự chênh lệch áp suất tạo ra lực đẩy
Các tế bào máu và protein lớn hơn nên vẫn ở lại trong máu
0

Thảo luận nhóm
1. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
1. Sự tạo thành nước tiểu gồm những quá trình nào? Chúng diễn ra ở đâu?
2. Thành phần nước tiểu đầu khác với máu ở chỗ nào?
3. Nước tiểu chính thức khác với nước tiểu đầu ở chỗ nào?

Thảo luận nhóm
1 TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
1. Sự tạo thành nước tiểu gồm những quá trình nào? Chúng diễn ra ở đâu?
Sự tạo thành nước tiểu gồm 3 quá trình
+ Lọc máu ở nang cầu thận  Tạo nước tiểu đầu
+ Hấp thụ lại
+ Bài tiết tiếp

Ở ống thận
 Nước tiểu chính thức

Thảo luận nhóm
1. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
2. Thành phần nước tiểu đầu khác với máu ở chỗ nào?
NƯỚC TIỂU ĐẦU
MÁU
Không có các tế bào
máu và prôtêin
Có các tế bào máu
và prôtêin
1. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
3. Nước tiểu chính thức khác với nước tiểu đầu ở chỗ nào?
Loãng
Đậm đặc
Có ít
Có nhiều
Có nhiều
Gần như không
KẾT LUẬN
1. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
Sự tạo thành nước tiểu gồm 3 quá trình:
- Quá trình lọc máu (ở cầu thận)  tạo ra nước tiểu đầu.
Quá trình hấp thụ lại những chất cần thiết (ở ống thận)
Quá trình bài tiết tiếp chất thừa, chất thải (ở ống thận).
 Tạo thành nước tiểu chính thức.
THỰC CHẤT CỦA QUÁ TRÌNH TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU LÀ GÌ?
Thực chất của quá trình tạo thành nước tiểu
Là lọc máu và thải bỏ các chất cạn bã,chất
độc hại, chất thừa khỏi cơ thể để duy trì
ổn định môi trường trong.
1. TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU
EM CÓ BIẾT
Hiện tượng gì sẽ xảy ra nếu màng lọc bị tổn thương?



Vi khuẩn thường làm các quản cầu bị thương tổn và trở nên dễ thấm hơn làm cho prôtêin và các tế bào máu nguyên vẹn cũng vào nước tiểu, gây ra hiện tượng đái đường, đái ra máu…
Đường đi của nước tiểu chính thức
Thận phải
Thận trái
Ống đái
Ống dẫn
nước tiểu
Bóng đái
HÃY MÔ TẢ ĐƯỜNG ĐI CỦA NƯỚC TIỂU CHÍNH THỨC
2. THẢI NƯỚC TIỂU
Sự tạo thành nước tiểu diễn ra liên tục
Nhưng sự thải nước tiểu ra khỏi cơ thể chỉ xảy ra vào những lúc nhất định
Có sự khác nhau đó là do đâu ?
Nước tiểu chính thức đổ vào bể thận,  qua ống dẫn nước tiểu  xuống tích trữ ở bóng đái,  rồi được thải ra ngoài nhờ hoạt động của cơ vòng ống đái, cơ bóng đái và cơ bụng
2. THẢI NƯỚC TIỂU
CÓ SỰ KHÁC NHAU ĐÓ LÀ DO
+ Máu tuần hoàn liên tục qua thận để lọc tạo thành nước tiểu (không theo ý muốn)
+ Nước tiểu chính thức được tích trữ trong bóng đái khi lên tới 200ml, đủ áp lực để gây cảm giác muốn đi tiểu. Nếu cơ vòng mở ra (có sự phối hợp co của cơ bóng đái và cơ bụng)  nước tiểu mới thoát ra ngoài
Điền vào vào sơ đồ tóm tắt sự hình thành nước tiểu dưới đây cho chính xác
( Nước tiểu đầu, trừ tế bào máu và prôtêin, các chất không cần thiết và chất có hại)

Máu
Lọc máu qua
màng lọc
(………1…………)


Áp lực máu
(cơ chế khuếch tán)
(……2…)
Hấp thụ lại
(chất dinh dưỡng,
nước, muối khoáng…)
Bài tiết tiếp
(…………3…………)
Nước tiểu
chính thức
Lọc máu qua
màng lọc
Máu
(trừ tế bào máu
và prôtein)
Nước tiểu đầu
Nước tiểu
chính thức
(các chất không cần thiết và chất có hại)
Bài tiết tiếp
Hấp thụ lại
(chất dinh dưỡng, nước,
muối khoáng…)
Áp lực máu (cơ chế khuyếch tán)
THÀNH PHẦN NƯỚC TIỂU ĐẦU KHÁC VỚI MÁU Ở CHỖ NÀO?
Học bài, trả lời các câu hỏi SGK – trang 127
Đọc mục em có biết
Đọc trước bài mới
Tìm hiểu về vệ sinh hệ bài tiết nước tiểu và một số bệnh liên quan tới bài tiết nước tiểu
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT
Hai quả thận kỳ diệu. Mỗi quả thận bao gồm một triệu đơn vị lọc máu gọi là nephron.
Thận có thể thanh lọc được 120-150 lít máu mỗi ngày và tạo ra khoảng 2 lít nước tiểu.
EM CÓ BIẾT?
EM CÓ BIẾT
Cơ chế hoạt động của thận và của thận nhân tạo ?


Ở thận nhân tạo cơ chế
bị động do áp lực lọc
Máu hấp thụ lại
và bài tiết tiếp qua
ống thận là chủ động,
mang tính chọn lọc
(vì cần nhiều năng lượng)

GIẢI THÍCH TẠI SAO TRẺ EM THÌ HAY ĐÁI DẦM

CÒN NGƯỜI GIÀ KHÓ ĐIỀU KHIỂN PHẢN XẠ ĐI TIỂU
GIẢI THÍCH


PHẢN XẠ THẦN KINH CHƯA PHÁT TRIỂN



CƠ VÂN CO KHÔNG TỐT