Bài 38. Bài tiết và cấu tạo hệ bài tiết nước tiểu

Trường thcs thị trấn đông triều
gi¸o viªn: ®oµn quang bé
SƠ ĐỒ TRAO ĐỔI CHẤT GIỮA CƠ THỂ VỚI MÔI TRƯỜNG
Sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi
Trường ngoài biểu hiện như thế nào?
?
SƠ ĐỒ TRAO ĐỔI CHẤT GIỮA CƠ THỂ VỚI MÔI TRƯỜNG
Hằng ngày cơ thể chúng ta bài tiết ra môi
trường ngoài những sản phẩm thải nào?
?
Mồ hôi, CO2, nước tiểu.
VẤN ĐỀ ĐẶT RA
Hằng ngày, cơ thể chúng ta cần hấp thụ các chất cần thiết để nuôi dưỡng cơ thể, đồng thời thải ra môi trường ngoài những sản phẩm thừa, những chất độc hại cho cơ thể, thông qua quá trình trao đổi chất.
Quá trình thải các chất thừa, chất độc hại đó được thực hiện như thế nào? Những cơ quan nào tham gia thực hiện ?
Bài học hôm nay sẽ giúp các em trả lời câu hỏi đó .


BÀI TIẾT & CẤU TẠO
HỆ BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
Tiết 40 – Bài 38 :
Chương VII: BÀI TIẾT
CO2
Nước tiểu
Mồ hôi
Sản phẩm thải chủ yếu
Bảng 38: Các sản phẩm thải chủ yếu và các cơ quan thực hiện bài tiết
Các sản phẩm thải cần được bài tiết phát sinh từ đâu?
Phổi
Thận
Da
Cơ quan bài tiết chủ yếu
I. Bài tiết:
1. Khái niệm:
Từ hoạt động trao đổi chất của tế bào và hoạt động
của cơ thể.
Tạo ra C�C CH?T C?N THI?T CHO T? B�O
Quá trình TRAO D?I CH?T C?A T? B�O
Tạo ra các CH?T C?N B� và DU TH?A
CÁC CHẤT THẢI KHÁC
HÒA TAN TRONG MÁU
CO2
PHỔI
THẬN
DA
MÔI TRƯỜNG NGOÀI
HOẠT ĐỘNG BÀI TIẾT
HÔ HẤP
BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
THOÁT MỒ HÔI
Bài tiết là gì?
I. Bài tiết:
1. Khái niệm:
Bài tiết là quá trình lọc và thải các chất cặn bã, các chất độc hại ra môi trường ngoài.
Bảng 38. Các sản phẩm thải chủ yếu và cơ quan thực hiện bài tiết:
Việc bài tiết sản phẩm
thải do cơ quan nào
đảm nhận?
I. Bài tiết:
Bài tiết là quá trình lọc và thải các chất cặn bã, các chất độc hại ra môi trường ngoài.
2. Các cơ quan thực hiện bài tiết và sản phẩm thải chủ yếu:
1. Khái niệm:
Phổi bài tiết CO2.
Da bài tiết mồ hôi.
- Thận bài tiết nước tiểu.
Giả sử nếu các chất thải không được cơ thể thải ra ngoài thì
cơ thể sẽ như thế nào?
Cụ thể nếu ta nín thở không thải CO2 ra ngoài hoặc nín tiểu (một thời gian dài) thì cơ thể sẽ như thế nào?
Cơ thể sẽ bị đầu độc gây mệt mỏi,nhức đầu.vì các chất thải sẽ tích tụ nhiều trong máu làm biến đổi các tính chất của môi trường trong cơ thể gây ra bệnh lí
Vậy bài tiết có vai trò quan trọng như thế nào đối với cơ thể?
I. Bài tiết:
Bài tiết là quá trình lọc và thải các chất cặn bã, các chất độc hại ra môi trường ngoài.
2. Các cơ quan thực hiện bài tiết và sản phẩm thải chủ yếu:
1. Khái niệm:
Phổi bài tiết CO2.
Da bài tiết mồ hôi.
- Thận bài tiết nước tiểu.
3. Vai trò:
Bài tiết� duy trì tính ổn định của môi trường trong
Hoạt động bài tiết nào đóng vai trò quan trọng?
I. Bài tiết:
Bài tiết là quá trình lọc và thải các chất cặn bã, các chất độc hại ra môi trường ngoài.
2. Các cơ quan thực hiện bài tiết và sản phẩm thải chủ yếu:
1. Khái niệm:
Phổi bài tiết CO2.
Da bài tiết mồ hôi.
- Thận bài tiết nước tiểu.
3. Vai trò:
Bài tiết� duy trì tính ổn định của môi trường trong
-Phổi bài tiết CO2, thận bài tiết nước tiểu là quan trọng nhất.
-Vì hai cơ quan này bài tiết chủ yếu chất độc, chất cặn bãvà khí CO2 ra khỏi cơ thể.
Hoạt động bài tiết của da và� thận còn tuỳ thuộc vào nhiệt độ môi trường ngoài cơ thể .
+ Nếu nhiệt độ môi trường càng thấp thì hoạt động thải các chất cặn bã hoàn toàn là thận.
+ Nếu nhiệt độ môi trường cao cơ thể hoạt động nhiều , mạnh thì da tham gia bài tiết bằng việc thoát mồ hôi qua các lỗ chân lông
Cơ quan bài tiết nước tiểu có cấu tạo như thế nào mà có thể lọc và thải được
các chất cặn bã ra ngoài bằng nước tiểu .
C�c em s? tìm hi?u v?n d? dĩ qua ph?n ti?p theo
I. Bài tiết:
Bài tiết là quá trình lọc và thải các chất cặn bã, các chất độc hại ra môi trường ngoài.
2. Các cơ quan thực hiện bài tiết và sản phẩm thải chủ yếu:
1. Khái niệm:
Phổi bài tiết CO2.
Da bài tiết mồ hôi.
- Thận bài tiết nước tiểu.
3. Vai trò:
Bài tiết� duy trì tính ổn định của môi trường trong
II. Cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu :
1.Các cơ quan của hệ bài tiết nước tiểu:
PHIẾU HỌC TẬP: (2 phút)
118
116
114
112
110
108
106
104
102
100
98
96
94
92
90
88
86
84
82
80
78
76
74
72
70
68
66
64
62
60
58
56
54
52
50
48
46
44
42
40
38
36
34
32
30
28
26
24
22
20
18
16
14
12
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Hết giờ
Hãy quan sát hình 38.1 Sơ đồ cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu thảo luận nhóm hoàn thành bài tập lệnh ▼ SGK trang 123 và 124.
Chọn câu trả lời đúng nhất:
1. Hệ bài tiết nước tiểu gồm các cơ quan:
a.Thận ,cầu thận ,bóng đái
c. Thận ,bóng đái ,ống đái
b. Thận ,bóng đái ,ống đái
d. Thận , ống dẫn nước tiểu,bóng đái ,ống đái
3.Cấu tạo của thận gồm:
a. Phần vỏ,phần tuỷ,bể thận ,ống dẫn nước tiểu
b. Phần vỏ,phần tuỷ,bể thận
c. Phần vỏ,phần tuỷvới các đơn vị chức năng
d Phần vỏ,phần tuỷ với cácđơn vị chức năng cùng các ống góp bể thận
4. Mỗi đơn vị chức năng của thận gồm:
a. Cầu thận ,nang cầu thận
b. Nang cầu thận ,ống thận
c. cầu thận ,ống thận
d. Cầu thận ,nang cầu thận, ống thận
2. Cơ quan quan trọng nhất của hệ bài tiết nước tiểu là:
a. Thận c. Bóng đái
b. ống dẫn nước tiểu d.Ống đái
1. Hệ bài tiết nước tiểu gồm các cơ quan:
a. Thận, cầu thận, bóng đái.
b. Thận, ống thận, bóng đái.
c. Thận, bóng đái, ống đái.
d. Thận, ống dẫn nước tiểu, bóng đái, ống đái
2. Cơ quan quan trọng nhất của hệ bài tiết nước tiểu là:
a. Thận. b. Ống dẫn nước tiểu.
c. Bóng đái. d. Ống đái.
Đáp án : PHIẾU HỌC TẬP
3. Cấu tạo của thận gồm:
a. Phần vỏ, phần tuỷ, bể thận, ống dẫn nước tiểu.
b. Phần vỏ, phần tuỷ, phần bể thận.
c. Phần vỏ, phần tuỷ với các đơn vị chức năng, bể thận.
d. Phần vỏ và phần tuỷ với các đơn vị chức năng của thận cùng các ống góp, bể thận.
4. Mỗi đơn vị chức năng của thận gồm:
a. Cầu thận, nang cầu thận. b. Nang cầu thận, ống thận.
c. Cầu thận, ống thận. d. Cầu thận, nang cầu thận,ống thận.
Đáp án : PHIẾU HỌC TẬP
I. Bài tiết:
2. Các cơ quan thực hiện bài tiết và sản phẩm thải chủ yếu:
1. Khái niệm:
3. Vai trò:
II. Cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu :
Hệ bài tiết nước tiểu gồm những cơ quan nào?
Hệ bài tiết nước tiểu gồm :
thận, ống dẫn nước tiểu,
bóng đái, ống đái.
1.Các cơ quan của hệ bài tiết nước tiểu:
Cấu tạo hệ bài tiết
nước tiểu gồm:
+ 2 quả thận nằm 2 bên
cột sống vùng thắt lưng, thận phải thấp hơn thận trái.
+ Hai quả thận nối với 2 ống dẫn nước tiểu thông với bóng đái và ống đái.

Hệ bài tiết nước tiểu nằm ở vị trí nào trong cơ thể người?
I. Bài tiết:
2. Các cơ quan thực hiện bài tiết và sản phẩm thải chủ yếu:
1. Khái niệm:
3. Vai trò:
II. Cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu :
Hệ bài tiết nước tiểu gồm :
thận, ống dẫn nước tiểu,
bóng đái, ống đái
Hệ bài tiết nước tiểu
ở trong khoang bụng.


Thận là cơ quan quan
trọng nhất của hệ
bài tiết nước tiểu .
Vậy thận có cấu tạo
như thế nào? Chúng
ta sẽ tìm hiểu qua
phần tiếp theo.
1.Các cơ quan của hệ bài tiết nước tiểu:
3. Cấu tạo của thận gồm:
a. Phần vỏ, phần tuỷ, bể thận, ống dẫn nước tiểu.
b. Phần vỏ, phần tuỷ, phần bể thận.
c. Phần vỏ, phần tuỷ với các đơn vị chức năng, bể thận.
d. Phần vỏ và phần tuỷ với các đơn vị chức năng của thận cùng các ống góp, bể thận.
4. Mỗi đơn vị chức năng của thận gồm:
a. Cầu thận, nang cầu thận. b. Nang cầu thận, ống thận.
c. Cầu thận, ống thận. d. Cầu thận, nang cầu thận,ống thận.
Đáp án : PHIẾU HỌC TẬP
I. Bài tiết:
II. Cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu :
Th?n du?c c?u t?o b?i nh?ng ph?n nào?
1.Các cơ quan của hệ bài tiết nước tiểu:
2.Cấu tạo của thận:
- Thận gồm có phần vỏ và phần tuỷ với các đơn vị chức năng của thận cùng các ống góp, bể thận.
- Mỗi đơn vị chức năng gồm: Cầu thận, nang cầu thận, ống thận.
- Thận gồm 2 triệu đơn vị chức năng để lọc máu và hình thành nước tiểu .
Chức năng chính của thận
Là gì ?
Nhận xét hình dạng,
màu sắc của thận?
Hình hạt đậu, màu đỏ thẩm


Phần vỏ
Phần tuỷ
Bể thận
H38.1A
H38.1B
Cấu tạo Thận bổ dọc
Ống góp
Thận phải
Ống dẫn nước tiểu
Ống đái
Bóng đái
Quả thận quan sát kĩ ở phần
vỏ có những
hạt màu đỏ lấm tấm, đó
chính là những búi mao mạch hình cầu gọi là cầu thận.
Phần tuỷ
Bể thận
Phần vỏ
H38.1A
H38.1B
Nang cầu thận
ống thận
cầu thận
Thực chất nang cầu thận là một
cái túi gồm hai lớp, lớp trong
tiếp giáp với búi cầu thận.
Quan sát hình 38.1D SGK
Bao quanh cầu thận
có bộ phận nào?
Nang cầu thận
Phần
tuỷ
Nang cầu thận
và cầu thận
Phần
vỏ
ống thận
H38.1C
H38.1D
Thông với ống thận(nằm ở phần vỏ và phần tuỷ)
Nang cầu thận thông
với bộ phận nào?
Nang cầu thận thông
với bộ phận nào?
Thông với ống thận
(nằm ở phần vỏ và phần tuỷ)
SỎI THẬN
Trong thành phần nước tiểu có những muối vô cơ và hữu cơ như muối canxi, muối phôtphat, muối urat.. Dễ bị kết tinh khi nồng độ của chúng quá cao và gặp pH thích hợp hoặc gặp những điều kiện đặc biệt khác. Các tinh thể của chúng có thể làm ngưng trệ quá trình bài tiết nước tiểu và thậm chí gây đau đớn dữ dội, ảnh hưởng tới sức khỏe và mọi hoạt động khác.
Biện pháp phòng tránh sỏi thận ?

Khi đau tiểu nên đi ngay không nhịn tiểu lâu, uống nhiều nước ...

Thận trái
Thận phải
Ống dẫn nước tiểu
Ống đái
Bóng đái
1
2
3
4
5
A. Các cơ quan của hệ bài tiết nước tiểu
Hình 38 – 1. Sơ đồ cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu
4
3
1
2
Bể thận
Phần vỏ
Phần tủy
ống dẫn nước tiểu
Hình 38 – 1. Sơ đồ cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu
B. Lát cắt dọc thận
Nang cầu thận
và cầu thận
Ống thận
Phần vỏ
Phần tủy
C. Một đơn vị chức năng của thận
4
5
Ống góp
D. Nang cầu thận và cầu thận phóng to
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
CÂU HỎI
1
2
3
4
1
2
3
4
Từ khoá
Hoạt động nào thải chất cặn bã, chất độc hại ra khỏi cơ thể?
Sản phẩm thải chủ yếu của cơ thể do thận đảm nhiệm?
Sản phẩm thải chủ yếu của cơ thể do da đảm nhiệm?
Sự kết tinh của muối khoáng và một số chất khác ở đường dẫn nước tiểu có thể dẫn đến bệnh gì?
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học bài và làm bài tập 1,2,3 trang 124 SGK.
- Đọc mục “em có biết”.
- Chuẩn bị bài mới tiết 41.Bài tiết nước tiểu.
+ Quá trình tạo thành nước tiểu và thải nước tiểu được diễn ra như thế nào?
+ So sánh nước tiểu đầu với nước tiểu chính thức?
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo, cùng các em học sinh !