Bài 38. Bài tiết và cấu tạo hệ bài tiết nước tiểu

TRƯỜNG THCS NGUYỄN VIẾT XUÂN
GV: LÊ VĨNH THÁI
DẠY MÔN SINH
PLAY
PAUSE
STOP
Cơ thể chúng ta hàng ngày thải ra bên ngoài môi trường một số chất không có lợi cho cơ thể, hoạt động đó gọi là bài tiết. Vậy bài tiết là gì? sản phẩm của bài tiết là gì? và các cơ quan nào đảm nhận chức năng này. Để trả lời những câu hỏi này Thầy và các em cùng tìm hiểu chương VII: Bài tiết, bài 38: Bài tiết và cấu tạo hệ bài tiết nước tiểu
GiỚI THIỆU BÀI
Chương VII: BÀI TIẾT
BÀI 38: Tiết 40: BÀI TIẾT VÀ CẤU TẠO
HỆ BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
I. BÀI TIẾT
II. CẤU TẠO CỦA HỆ BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU.
I.Bài tiết
Đọc thông tin SGK. 122 thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi sau:
1.Thế nào là bài tiết ?
2.Các sản phẩm thải chủ yếu của cơ thể là gì? Việc bài tiết chúng do các cơ quan nào đảm nhận ?
3.Các sản phẩm thải cần được bài tiết phát sinh từ đâu?
Đáp án
1.Bài tiết là một hoạt động của cơ thể nhằm thải loại các chất cặn bã và các chất độc hại khác..ra khỏi cơ thể.
2.Các sản phẩm thải chủ yếu và cơ quan thực hiện bài tiết
3.Các sản phẩm thải cần được bài tiết phát sinh từ :
- Hoạt động trao đổi chất của tế bào và cơ thể (CO2, nước tiểu, mồ hôi…)
- Hoạt động tiêu hoá đưa vào cơ thể một số chất quá liều lượng (các chất thuốc, các ion, colesteron…)
Tiếp tục trả lời câu hỏi:
1.Cơ quan bài tiết nào đóng vai trò quan trọng trong việc bài tiết khí CO2 ? bài tiết các chất thải khác ?
2.Khi sự bài tiết các sản phẩm thải bị trì trệ thì cơ thể có biểu hiện như thế nào?
Đáp án
1.Phổi đóng vai trò quan trọng trong việc bài tiết khí CO2, thận đóng vai trò quan trọng trong việc bài tiết các chất thải khác qua nước tiểu.

2 Khi sự bài tiết các sản phẩm bị trì trệ thì các chất thải (như CO2, urê , axit uric…) sẽ bị tích tụ nhiều trong máu, làm biến đổi các tính chất của môi trường trong cơ thể. Lúc đó cơ thể bị nhiễm độc, có các biểu hiện như mệt mỏi, nhức đầu, hôn mê và chết.
Bài tiết đóng vai trò như thế nào đối với cơ thể?
Bài tiết đóng vai trò quan trọng trong cơ thể sống:
- Giúp cơ thể thải các chất không cần thiết ra môi trường ngoài.
- Đảm bảo cho các tính chất của môi trường trong cơ thể (pH, nồng độ các ion, áp suất thẩm thấu…) luôn ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động trao đổi chất diễn ra bình thường.
NỘI DUNG GHI
I.Bài tiết:
- Khái niệm: Bài tiết là hoạt động thải các chất thải, các chất độc không cần thiết ra khỏi cơ thể.
- Vai trò Bài tiết:
+ Giúp cơ thể thải các chất độc hại, dư thừa ra môi trường ngoài.
+ Đảm bảo tính chất môi trường bên trong cơ thể luôn ổn định tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động trao đổi chất diễn ra bình thường.
II.Cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu
Quan sát hình bên cho biết hệ bài tiết nước tiểu gồm những thành phần cấu tạo nào?
Lát cắt dọc của thận
Đơn vị chức năng của thận
- Cầu thận: thực chất là một búi
Mao mạch máu dày đặc, khoảng
50 mao mạch xếp song song
thành một khối cầu nằm trong
Nang cầu thận
- Nang cầu thận thực chất là một túi
gồm hai lớp bao quanh cầu thận
Cầu thận

Một số hình ảnh về cấu tạo của thận

Thực hiện thảo luận nhóm trong 3 phút để hoàn thành bài tập sau:
Chọn câu trả lời đúng nhất

1.Hệ bài tiết nước tiểu gồm các cơ quan :
a.Thận, cầu thận, bóng đái
b.Thận, ống thận, bóng đái
c.Thận, bóng đái, ống đái
d.Thận, ống dẫn nước tiểu, bóng đái, ống đái
2.Cơ quan quan trọng nhất của hệ bài tiết nước tiểu là:
a. Thận
b. Ống dẫn nước tiểu
c. Bóng đái
d. Ống đái
3.Cấu tạo của thận gồm:
a.Phần vỏ, phần tuỷ, bể thận, ống dẫn nước tiểu
b.Phần vỏ, phần tuỷ, bể thận
c.Phần vỏ, phần tuỷ với các đơn vị chức năng, bể thận
d.Phần vỏ và phần tuỷ với các đơn vị chức năng của thận cùng các ống góp, bể thận
4.Mỗi đơn vị chức năng của thận gồm :
a.Cầu thận, nang cầu thận
b.Nang cầu thận, ống thận
c.Cầu thận, ống thận
d.Cầu thận, nang cầu thận, ống thận
NỘI DUNG GHI
II. Cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu:
+ Hệ bài tiết nước tiểu gồm: Thận, ống dẫn nước tiểu, bóng đái, ống dẫn bóng đái.
+ Thận gồm 2 quả, mỗi quả thận chứa khoảng 1 triệu đơn vị chức năng để lọc máu và hình thành nước tiểu.
+ Mỗi đơn vị chức năng gồm: cầu thận ( thực chất là 1 búi mao mạch máu), nang cầu thận ( thực chất là 1cái túi gồm 2 lớp bao quanh cầu thận ), ống thận
Chọn câu trả lời đúng nhất
Sự bài tiết nước tiểu có tác dụng gì?
a. Loại bỏ các chất độc và những chất đưa
vào cơ thể quá liều lượng
b. Điều hoà huyết áp
c. Duy trì thành phần hoá học và độ pH
của máu
d. a, b, c đều đúng
Chọn câu trả lời đúng
Những đặc điểm nào chứng tỏ cấu tạo của thận phù hợp với chức năng?
a. Mỗi quả thận có tới một triệu đơn vị chức
năng cùng với một hệ thống mao mạch dày đặc
b. Thận hoạt động một ngày đêm lọc được khoảng
1600 lít-1700 lít/ngày
c. Khối lượng thận chỉ bằng 1/200 khối lượng cơ thể
nhưng nhu cầu ôxi chiếm 1/11 lượng ôxi cơ thể nhận
được
d. a, b, c đều đúng
Về nhà
- Học bài, trả lời các câu hỏi 1,2,3 cuối bài
- Đọc mục “Em có biết”
- Chuẩn bị bài 39: “BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU”