Bài 37. Máy biến thế

TRƯỜNG THCS LƯƠNG PHÚ
VẬT LÍ 9
KIỂM TRA BÀI CŨ

Câu 2: Cách tốt nhất để làm giảm hao phí do tỏa
nhiệt trên đường dây tải điện là:

Câu 1: Viết công thức tính công suất hao phí do tỏa nhiệt trên đường dây tải điện và cho biết tên, đơn vị các đại lượng trong công thức. (5đ)
Câu 1:
Php l� cơng su?t hao phí (W)
R l� di?n tr? du?ng d�y (?)
P l� cơng su?t truy?n t?i (W)
U l� hi?u di?n th? gi?a hai d?u du?ng d�y (V)
Từ nhà máy điện muốn truyền tải điện năng đi xa thì phải
Tại nơi sử dụng thì phải
Tăng hiệu điện thế lên rất cao
Giảm hiệu điện thế xuống cho phù hợp
Dụng cụ gì đáp ứng được cả hai yêu cầu trên?
Đó là máy biến thế
MÁY BIẾN THẾ
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
1. Cấu tạo:
Quan sát hình 37.1 và cho biết máy biến thế có cấu tạo gồm những bộ phận chính nào?
Cuộn dây
Cuộn dây
Lõi sắt pha silic
Cấu tạo gồm:
- Hai cuộn dây có số vòng dây khác nhau đặt cách điện với nhau và cách điện với lõi thép.
- Một lõi sắt (hay thép) có pha silic chung cho cả hai cuộn dây.
Lưu ý:
- Cuộn dây được mắc vào nguồn điện gọi là cuộn sơ cấp.
- Cuộn dây được mắc vào các dụng cụ điện gọi là cuộn thứ cấp.
MÁY BIẾN THẾ
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
1. Cấu tạo:
2. Nguyên tắc hoạt động:
C1 Nếu đặt vào hai đầu cuộn dây sơ cấp một hiệu điện thế xoay chiều thì bóng đèn mắc ở hai đầu cuộn thứ cấp có sáng lên không? Tại sao?
MÁY BIẾN THẾ
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
1. Cấu tạo:
2. Nguyên tắc hoạt động:
Hiệu điện thế xoay chiều
Dòng điện xoay chiều
Từ trường luân phiên tăng, giảm
Dòng điện xoay chiều
Số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn thứ cấp luân phiên tăng, giảm
MÁY BIẾN THẾ
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
1. Cấu tạo:
2. Nguyên tắc hoạt động:
Hãy làm thí nghiệm để kiểm tra dự đoán.
Biến thế nguồn chỉnh 3V.
Số vòng dây của cuộn sơ cấp là n1 = 200 vòng.
Số vòng dây của cuộn thứ cấp là n2 = 400 vòng.
Hướng dẫn thí nghiệm:
C2: Hiệu điện thế xuất hiện ở hai đầu cuộn thứ cấp cũng là hiệu điện thế xoay chiều. Tại sao?
MÁY BIẾN THẾ
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
1. Cấu tạo:
2. Nguyên tắc hoạt động:
Nếu đặt vào hai đầu cuộn dây sơ cấp một hiệu điện thế không đổi thì bóng đèn mắc ở hai đầu cuộn thứ cấp có sáng lên không? Tại sao?
Nêu nguyên tắc hoạt động của máy biến thế.
 Đặt một hiệu điện thế xoay chiều vào hai đầu cuộn sơ cấp của máy biến thế thì ở hai đầu của cuộn thứ cấp xuất hiện một hiệu điện thế xoay chiều.
MÁY BIẾN THẾ
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
II – TÁC DỤNG LÀM BIẾN ĐỔI HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MÁY BIẾN THẾ:
Thí nghiệm:
Dụng cụ thí nghiệm:
Biến thế nguồn.
Máy biến thế.
Vôn kế xoay chiều.
Dây nối.
Đo hiệu điện thế U1 ở hai đầu cuộn sơ cấp và hiệu điện thế U2 ở hai đầu cuộn thứ cấp của máy biến thế.
MÁY BIẾN THẾ
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
II – TÁC DỤNG LÀM BIẾN ĐỔI HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MÁY BIẾN THẾ:
Hướng dẫn thí nghiệm:
- Mắc mạch điện như hình vẽ.
- Lần TN 1: Chỉnh biến thế nguồn 3V, n1 = 200 vòng, n2 = 400 vòng, đo U1, đo U2 ghi vào bảng 1.
- Lần TN 2: Chỉnh biến thế nguồn 6V, n1 = 400 vòng, n2 = 200 vòng, đo U1, đo U2 ghi vào bảng 1.
- Lần TN 3: Chỉnh biến thế nguồn 9V, n1 = 400 vòng, n2 = 200 vòng, đo U1, đo U2 ghi vào bảng 1.
MÁY BIẾN THẾ
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
II – TÁC DỤNG LÀM BIẾN ĐỔI HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MÁY BIẾN THẾ:
Bảng 1
Xử lý kết quả TN:
MÁY BIẾN THẾ
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
II – TÁC DỤNG LÀM BIẾN ĐỔI HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MÁY BIẾN THẾ:
 Hiệu điện thế ở hai đầu mỗi cuộn dây của máy biến thế tỉ lệ với số vòng dây của mỗi cuộn:
- Nếu U1 > U2:
- Nếu U1 < U2:
ta có máy tăng thế.
ta có máy hạ thế.
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
II – TÁC DỤNG LÀM BIẾN ĐỔI HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MÁY BIẾN THẾ:
MÁY BIẾN THẾ
III – LẮP ĐẶT MÁY BIẾN THẾ Ở HAI ĐẦU ĐƯỜNG DÂY TẢI ĐIỆN:
Để làm giảm hao phí trên đường dây tải điện, cần có hiệu điện thế lên đến hàng trăm nghìn vôn, nhưng ở nơi dùng điện lại phải có hiệu điện thế thích hợp (thường là 220V).
Bởi vậy, ở hai đầu đường dây tải điện phải đặt hai loại biến thế có nhiệm vụ khác nhau.
Trên hình 37.2 vẽ tượng trưng sơ đồ bố trí các máy biến thế từ nhà máy điện đến nơi tiêu thụ. Hãy chỉ ra nơi nào đặt máy tăng thế, nơi nào đặt máy hạ thế.
Hình 37.2
Máy tăng thế
Máy hạ thế
Máy hạ thế
 Ở hai đầu đường dây về phía nhà máy điện đặt
ở nơi tiêu thụ điện đặt
Điền từ thích hợp vào chỗ trống:
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
II – TÁC DỤNG LÀM BIẾN ĐỔI HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MÁY BIẾN THẾ:
MÁY BIẾN THẾ
III – LẮP ĐẶT MÁY BIẾN THẾ Ở HAI ĐẦU ĐƯỜNG DÂY TẢI ĐIỆN:
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
II – TÁC DỤNG LÀM BIẾN ĐỔI HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MÁY BIẾN THẾ:
MÁY BIẾN THẾ
III – LẮP ĐẶT MÁY BIẾN THẾ Ở HAI ĐẦU ĐƯỜNG DÂY TẢI ĐIỆN:
Khi máy biến thế hoạt động, trong lõi thép luôn xuất hiện dòng điện Fucô. Dòng điện Fucô có hại vì làm nóng máy biến thế, giảm hiệu suất của máy.
Để làm mát máy biến thế, người ta nhúng toàn bộ lõi thép của máy trong một chất làm mát đó là dầu của máy biến thế. Khi xảy ra sự cố dầu của máy biến thế bị cháy có thể gây ra những sự cố môi trường trầm trọng và rất khó khắc phục.
Do đó, các trạm biến thế lớn cần có thiết bị tự động để phát hiện và khắc phục sự cố; mặt khác cần đảm bảo các nguyên tắc an toàn khi vận hành trạm biến thế lớn.
I – CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ:
II – TÁC DỤNG LÀM BIẾN ĐỔI HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MÁY BIẾN THẾ:
MÁY BIẾN THẾ
III – LẮP ĐẶT MÁY BIẾN THẾ Ở HAI ĐẦU ĐƯỜNG DÂY TẢI ĐIỆN:
IV – VẬN DỤNG:
C4: Một máy biến thế dùng trong nhà phải hạ hiệu điện thế từ 220V xuống còn 6V và 3V. Cuộn sơ cấp có 4000 vòng. Tính số vòng của các cuộn thứ cấp tương ứng.
Tóm tắt
U1 = 220V
n1 = 4000 vòng
Giải
- Trường hợp U2 = 6V:
- Trường hợp U2 = 3V:

Máy biến thế dùng để:

Hướng dẫn về nhà:
Học bài và làm bài tập trong SBT.
Xem trước bài 38 SGK và chuẩn bị trước mẫu báo cáo thực hành.