Bài 37. Đa dạng và đặc điểm chung của lớp Lưỡng cư

Nêu đặc điểm cấu tạo về hệ tuần hoàn và hệ hô hấp của ếch
thích nghi với đời sống vừa ở nước vừa ở cạn?
ĐÁP ÁN
* Hệ tuần hoàn: Xuất hiện vòng tuần hoàn phổi tạo thành 2 vòng tuần hoàn, tim 3 ngăn (2 tâm nhĩ, 1 tâm thất), máu đi nuôi cơ thể là máu pha.
* Hệ hô hấp:
+Xuất hiện phổi. Hô hấp nhờ sự nâng hạ của thềm miệng.
+ Da ẩm, hệ mao mạch dưới da dày đặc làm nhiệm vụ hô hấp.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Cá cóc Tam Đảo
Tiết 39 :
ĐA DẠNG VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA LỚP LƯỠNG CƯ
I. Đa dạng về thành phần loài:
Chẫu chàng
Cá cóc Tam Đảo
Ếch ương lớn
Cóc nhà
Ếch giun
Thảo luận
? Phân biệt 3 bộ lưỡng cư bằng những đặc điểm đặc trưng nhất?
- Có đuôi
- Không có đuôi
- Không chân
Chẫu chàng
Cá cóc Tam Đảo
Ếch ương lớn
Cóc nhà
Ếch giun
- Có đuôi
- Thân dài
- Dẹp bên
- Chi sau và chi trước dài tương đương nhau
- Không có đuôi
- Thân ngắn
- Không có
- Chi sau dài hơn 2 chi trước
- Không chân
- Thân dài giống giun
Đuôi rất ngắn
- Thiếu chi
Ếch trong suốt
Ếch ma Nam Phi
Ếch Bắc Mĩ
Bộ Lưỡng cư không đuôi
4.
Ếch Chile Darwin
Cóc tía
Cóc bà mụ
Ếch Malagasy
Bộ lưỡng cư không đuôi
Ếch Seychelles
Kì giông Mexico
Kì giông mù Olm
Kì giông khổng lồ
Bộ Lưỡng cư có đuôi
Cá cóc Tam Đảo
Sa giông cá sấu
Sa giông da nhám
Bộ Lưỡng cư có đuôi
Ếch giun Sagallacaecilian
Ếch giun Degginger
Bộ Lưỡng cư không chân
Ếch giun Ichthyophis chaloensis
Ếch giun
I. Đa dạng về thành phần loài
Lưỡng cư có 4000 loài và chia thành 3 bộ:
+ Bộ lưỡng cư có đuôi: Có đuôi dẹp bên, chi sau và chi trước dài tương đương nhau
+ Bộ lưỡng cư không đuôi: Không có đuôi, 2 chi sau dài hơn 2 chi trước.
+ Bộ lưỡng cư không chân: Thiếu chi
Sự đa dạng về thành phần loài của lớp lưỡng cư được thể hiện như thế nào ?
II. Đa dạng về môi trường sống và tập tính:
1. Cá cóc Tam Đảo sống ở những suối nước vùng núi Tam Đảo, gặp nguy hiểm trốn vào hang hốc. Hoạt động chủ yếu về ban ngày.
2. Ếch cây (chẫu chàng) Sống trên cây, bụi cây gần vực nước. Ngón chân có giác bám lớn, leo cây, gặp nguy hiểm nhảy xuống nước, ẩn vào cây. Hoạt động vào ban đêm.
Hình 37.1 Một số đại diện Lưỡng cư điển hình ở Việt Nam
Hình 37.1 Một số đại diện Lưỡng cư điển hình ở Việt Nam
Sống chủ yếu trong nước
Ban ngày
Trốn chạy, ẩn nấp
Ưa sống ở nước hơn
Ban đêm
Dọa nạt
Ưa sống trên cạn
Chiều và đêm
Tiết nhựa độc
Chủ yếu trên cây, bụi cây
Ban đêm
Trốn chạy, ẩn nấp
Sống chui luồn trong hang đất
Cả ngày và đêm
Trốn chạy, ẩn nấp
Hình 37.2. Một số Lưỡng cư có tập tính chăm sóc và bảo vệ trứng
III. Đặc điểm chung của lưỡng cư:
trần và ẩm ướt
Là động vật biến nhiệt
Là ĐVCXS thích nghi với đời sống vừa nước, vừa ở cạn
Hoạt động cá nhân
Tìm hiểu đặc điểm chung của Lưỡng cư theo phiếu học tập sau:
Da và phổi
Tim 3 ngăn, 2 vòng tuần hoàn, máu nuôi cơ thể là máu pha.
Thụ tinh ngoài , quá trình phát triển qua biến thái
bằng 4 chi
IV. Vai trò của lưỡng cư:
Đùi ếch xào sa tế
Bún khô xào ếch
Các món ăn chế biến từ thịt ếch đồng
Ếch om chuối đậu
Ếch rang muối
Các món ăn chế biến từ thịt ếch đồng
Ếch chiên bơ
Cháo ếch
Cà ri ếch
Tiêu diệt sinh vật phá hoại mùa màng
Bột cóc làm thuốc chữa suy dinh dưỡng ở trẻ em
Nhựa Cóc tập trung ở 2 túi chứa tại các bướu phía sau tai. Lấy nhựa bằng cách rửa sạch vùng da, lau khô, kích thích tuyến sau tai cho tiết nhựa ra, hứng vào vật chứa bằng sành, sứ hoặc thủy tinh

Theo y học cổ truyền, nhựa cóc có tác dụng tiêu thũng, giải độc, giảm đau, chống tích trệ, làm mạnh tim. Dân gian dùng nhựa cóc trị mụn nhọt, lợi răng sưng đau... Một bài thuốc Đông y kinh điển là Lục thần hoàn, có tác dụng trị kinh giật,; thành phần dược liệu bao gồm xạ hương, trân châu, băng phiến, nhựa cóc và ngưu hoàng.
Ếch sử dụng làm vật thí nghiệm trong sinh học
Lợi ích
Làm thức ăn cho người
Diệt sâu bọ phá hại mùa màng
Tiêu diệt sinh vật trung gian gây bệnh như ruồi, muỗi….
Bột cóc làm thuốc chữa suy dinh dưỡng ở trẻ em
Nhựa cóc chế lục thần hoàn chữa kinh giật.
Ếch đồng là vật thí nghiệm trong sinh lí học.
Tác hại
Triệu chứng nhiễm độc nhựa cóc:
- Nôn, buồn nôn liên tục, đau bụng, tiêu chảy mất nước.
- Tức ngực, hồi hộp, tim đập chậm, nhịp tim không đều, tay chân lạnh, hạ huyết áp, choáng.
- Đau đầu, tê môi, buồn ngủ, ra mồ hôi, giảm hoặc mất phản xạ gối, có thể co giật...
Tác hại
- Người ăn phải nhựa cóc , trứng và gan thường bị chết vì ngộ độc
Hãy giải thích vì sao hiện nay số lượng lưỡng cư giảm rất nhiều trong tự nhiên ?
? Muốn bảo vệ và duy trì nòi giống lớp lưỡng cư chúng ta phải làm gì?
MÔ HÌNH NUÔI ẾCH
Củng cố:
Chọn câu trả lời đúng nhất:
Câu 1: Lớp lưỡng cư gồm những động vật nào? Sống ở đâu?
a. Gồm các động vật như ếch, nhái, ngóe, cóc…….
c. Nơi sống ở cạn
d. Nơi sống vừa ở cạn vừa ở nước.
e. Cả a và d.
b. Gồm các động vật như: ếch, cóc, rắn, thằn lằn……..
√
Câu 2: Đại diện nào sau đây thuộc bộ lưỡng cư không đuôi?
a. Cóc, nhái, cá cóc Tam Đảo.
b. Cóc, ếch, ễnh ương , ếch giun.
c. Cóc, ngóe, cá cóc Tam Đảo, ếch giun.
d. Cóc, nhái, ễnh ương,ếch đồng.
√
Câu 3: Tại sao nói vai trò tiêu diệt sâu bọ có hại của lưỡng cư có giá trị bổ sung cho hoạt động của chim về ban ngày ?
a. Chim đi kiếm mồi về ban đêm.
b. Chim đi kiếm mồi về ban ngày.
c. Lưỡng cư đi kiếm mồi về ban đêm.
d. Câu b, và c đúng.
√
Câu 4: Nêu đặc điểm chung của lưỡng cư?
-Lưỡng cư là động vật có xương sống thích nghi với đời sống vừa ở cạn vừa ở nước
-Da trần và ẩm ướt
- Di chuyển bằng 4 chi
-Hô hấp bằng da và phổi
Tim có 3 ngăn, 2 vòng tuần hoàn, máu pha đi nuôi cơ thể
- Thụ tinh ngoài, nòng nọc phát triển qua biến thái
- Là động vật biến nhiệt
Lợi ích
Làm thức ăn cho người
Diệt sâu bọ phá hại mùa màng
Tiêu diệt sinh vật trung gian gây bệnh như ruồi, muỗi….
Bột cóc làm thuốc chữa suy dinh dưỡng ở trẻ em
Nhựa cóc chế lục thần hoàn chữa kinh giật.
Ếch đồng là vật thí nghiệm trong sinh lí học.
Câu 5: Nêu vai trò của lưỡng cư?
Hướng dẫn về nhà
BÀI VỪA HỌC:
Trình bày được :
- Sự đa dạng về môi trường sống và tập tính của Lưỡng cư
- Đặc điểm các bộ của Lưỡng cư.
-Đặc điểm chung và vai trò của Lưỡng cư.
BÀI SẮP HỌC: LỚP BÒ SÁT
Bài 38: THẰN LẰN BÓNG ĐUÔI DÀI
- Tìm hiểu đời sống của thằn lằn bóng đuôi dài có đặc điểm gì khác so với Lưỡng cư.
- Tìm hiểu đặc điểm cấu tạo ngoài và di chuyển của thằn lằn bóng đuôi dài.
- Kẻ bảng SGK/125 vào vở
CÁ SẤU XIÊM
RẮN RÁO
TẮC KÈ HOA
TRĂN
THẰN LẰN BÓNG
RÙA BIỂN