Bài 35. Các tác dụng của dòng điện xoay chiều - Đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều

Tháng 01 năm 2010
Học, học nữa, học mãi
(Lê Nin)
Trường THCS MẠC ĐĨNH CHI
BÀI DẠY VẬT LÝ 9
Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô giáo về tham dự chuyên đề Vật Lý 9
KIỂM TRA BÀI CŨ
Trong cuộn dây dẫn kín xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều khi có số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây:
Luôn luôn tăng.
Luôn luôn giảm.
Luân phiên tăng, giảm.
Luôn luôn không đổi.
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
Bài 35:
Dòng điện xoay chiều được phổ biến trong đời sống và trong sản xuất.
Vậy dòng điện xoay chiều có gì giống và khác dòng điện một chiều?
Đo cường độ và hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều như thế nào?
Chúng ta cùng nghiên cứu sang bài hôm nay:
* Phần cần ghi vào vở :
Khi nào có biểu tượng xuất hiện các em ghi bài vào vở.
* Khi hoạt động nhóm, nhóm trưởng phân công việc cho từng thành viên, tất cả các thành viên phải hoạt động, thảo luận.
QUY ĐỊNH
?
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
Tiết 39:
I. Tác dụng của dòng điện xoay chiều


C1

a) Bóng đèn sáng : Tác dụng nhiệt và tác dụng quang
b) Bóng đèn bút thử điện sáng:Tác dụng nhiệt và tác dụng quang.
c) Đinh sắt bị hút :Tác dụng từ.
II. Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
? Ngoài các tác dụng trên dòng điện xoay chiều còn có tác dụng nào nữa?
Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều có giống như dòng điện một chiều hay không? Chúng ta cùng tìm hiểu ở mục II
? Hãy mô tả hiện tượng xảy ra trong mỗi thí nghiệm ở hình 35.1 và cho biết hiện tượng nào chứng tỏ dòng điện xoay chiều có các tác dụng nhiệt, quang và từ?
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
Tiết 39:
I. Tác dụng của dòng điện xoay chiều
C1
II. Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
C2
K
-
+
Đóng khoá K

a. Giả sử ban đầu thanh nam châm đang bị hút, nếu đổi chiều dòng điện thanh nam châm sẽ bị đẩy.
? Vậy việc đổi chiều dòng điện có ảnh hưởng gì đến việc đổi chiều của lực từ tác dụng lên nam châm?
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
Tiết 39:
I. Tác dụng của dòng điện xoay chiều
C1
II. Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
C2

a. Giả sử ban đầu thanh nam châm đang bị hút, nếu đổi chiều dòng điện thanh nam châm sẽ bị đẩy.
b. Thay nguồn điện một chiều bằng nguồn điện xoay chiều thì thanh nam châm sẽ luân phiên bị hút và bị đẩy vì dòng điện xoay chiều luân phiên đổi chiều.
?Ta vừa thấy khi dòng điện đổi chiều thì lực từ tác dụng lên nam châm cũng đổi chiều. Hãy dự đoán hiện tượng gì xảy ra với nam châm khi ta cho dòng điện xoay chiều chạy qua cuộn dây?
? Giải thích vì sao cho dòng điện xoay chiều chạy qua cuộn dây thì một cực của nam châm luân phiên bị hút, đẩy?
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
Tiết 39:
I. Tác dụng của dòng điện xoay chiều
C1
II. Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
C2
KẾT LUẬN:
Khi dòng điện đổi chiều thì lực từ của dòng điện tác dụng lên nam châm cũng đổi chiều.

? Vậy khi dòng điện đổi chiều thì lực từ tác dụng lên nam châm sẽ như thế nào?
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
Tiết 39:
I. Tác dụng của dòng điện xoay chiều
II. Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
III. Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của mạch điện xoay chiều
1.Tiến hành thí nghiệm
? Đo hiệu điện thế và cường độ của dòng điện xoay chiều bằng vôn kế và ampe kế loại gì? Kí hiệu như thế nào?
Chúng ta tìm hiểu qua mục III
Dụng cụ thí nghiệm gồm: Biến thế nguồn, bóng đèn 6V, Vôn kế, Ampe kế một chiều. Vôn kế, Ampe kế xoay chiều, khóa K và các đoạn dây dẫn.
Các nhóm kiểm tra lại dụng cụ thí nghiệm, chuẩn bị bảng báo cáo và làm theo các bước sau.
THÍ NGHIỆM: ĐO CĐDĐ VÀ HĐT CỦA MẠCH
ĐIỆN XOAY CHIỀU
Cách làm:
Bước 1: M?c m?ch di?n nhu so d? hỡnh v?(h 35.4). Trong dú s? d?ng Ampe k? m?t chi?u(A), Vụn k? m?t chi?u (V) v� ngu?n di?n 6V m?t chi?u ( DC)
Làm thí nghiệm theo nhóm.
K
Mắc mạch điện như sơ đồ trên
THÍ NGHIỆM : ĐO CĐDĐ VÀ HĐT CỦA MẠCH
ĐIỆN XOAY CHIỀU
BU?C 2 : Dúng khúa K ghi s? ch? c?a Ampek? v� vụn k? v�o b?ng bỏo cỏo.
BU?C 3 : D?i c?c c?a ngu?n di?n, dúng khúa K quan sỏt kim c?a Ampek? v� vụnk? ghi v�o b?ng bỏo cỏo
Làm thí nghiệm theo nhóm.
Đại diện nhóm báo cáo kết quả 3 bước thí nghiệm vừa làm xong và trả lời các câu hỏi ở phía dưới bảng báo cáo
K
K
Đóng khóa K, Ghi số chỉ của Ampekế và vôn kế
Đổi cực nguồn điện, đóng khóa k, quan sát kim của dụng cụ đo
THÍ NGHIỆM : ĐO CĐDĐ VÀ HĐT CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
Làm thí nghiệm theo nhóm.
BƯỚC 4 :
Thay nguồn điện 6V một chiều (DC) bằng nguồn điện 6V xoay chiều (AC) (rút chốt cắm ở nguồn DC cắm vào hai cực ở nguồn AC) vôn kế V và Ampekế A chỉ bao nhiêu?
K
Thay nguồn bằng nguồn xoay chiều, đóng khóa K, ghi kết quả vào bảng báo cáo
BƯỚC 5: Thay vônkế (V)và Ampekế(A) bằng Vônkế xoay chiều(V) và Ampekế xoay chiều (A). Đóng khóa K đọc số chỉ ghi vào bảng báo cáo

Thay nguồn bằng nguồn xoay chiều và vônkế và ampe kế xoay chiều(~)
K
~
~
BƯỚC 6: Đổi cực của nguồn điện xoay chiều(AC), quan sát số chỉ của Ampekế(A) và Vônkế(V). Ghi vào báo cáo
K
~
~
K
K
Có thể dùng Vônkế(V) và Ampekế(A). Đo hiệu điện thế và cường độ dòng điện xoay chiều không? Nếu dùng thì có hiện tượng gì xảy ra với kim của dụng cụ đo?
Đo hiệu điện thế và cường độ dòng điện xoay chiều bằng dụng cụ gì? Kí hiệu như thế nào?
Mắc Vônkế và Ampekế xoay chiều vào mạch điện có gì khác so với cách mắc vônkế và Ampekế một chiều?
THẢO LUẬN NHÓM
1) Không. Nếu dùng thì kim của Vônkế(V) và Ampekế(A) không hoạt động.

2) Vônkế và Ampekế xoay chiều. Kí hiệu V và A

TRẢ LỜI
3) Khi mắc Vôn kế và Ampe kế vào mạch điện thì không cần phân biệt các chốt (+) và (-)
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
Tiết 39:
I. Tác dụng của dòng điện xoay chiều
II. Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
III. Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của mạch điện xoay chiều
1. Quan sát giáo viên làm thí nghiệm
2. Kết luận
Đo hiệu điện thế và cường độ của dòng điện xoay chiều bằng vôn kế và ampe kế xoay chiều, có ký hiệu là AC (hay ~)
Các số đo này chỉ là giá trị hiệu dụng của hiệu thế xoay chiều và cường độ dòng điện xoay chiều.

? Cường độ dòng điện và hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều luôn biến đổi. Vậy số đo của các dụng cụ đó cho ta biết giá trị nào?
Tiết 39:
IV. Vận dụng
C3
K
A
K
A
U = 6V
U = 6V
( 6V- 3 W )
( 6V- 3 W )
Trong hai trường hợp đèn sáng như nhau vì hiệu điện thế hiệu dụng tương đương hiệu điện thế của dòng điện một chiều có cùng giá trị
AC
DC
˜

CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
Đèn nào sáng hơn? Tại sao?
Tiết 39:
IV. Vận dụng
C4
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
Sau khi đóng công tắc, trong cuộn dây B có xuất hiện dòng điện cảm ứng hay không? Vì sao?
K
Trong cuộn dây B có dòng điện cảm ứng, vì dòng điện xoay chiều qua cuộn dây A sinh ra từ trường biến thiên, do đó các đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây B biến thiên.
A
B
˜

Tiết 39:
IV. Vận dụng
C4
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
3
1
2
4
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Bắt đầu
Khi đặt dây dẫn có dòng điện chạy qua trong từ
trường của nam châm, dây dẫn sẽ chịu tác dụng
của lực này?
?
5
4
3
2
1
0
6
7
8
9
10
đây là một thiết bị mà khi hoạt động, nó biến điện nang
thành cơ nang?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
đây là dòng điện có chiều luân phiên thay đổi?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
đây là tên một dụng cụ đo cường độ dòng điện
xoay chiều?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
đây là một tác dụng của dòng điện xoay chiều gây
nguy hiểm tới con người?
?
Luật chơi:
- Các ô chữ gồm 5 cụm từ hàng ngang và 1 cụm từ hàng dọc.
- L?n lu?t t? d?i 1 d?n d?i 5 dua ra s? lu? ch?n c?a mỡnh d? gi?i cỏc ụ ch? h�ng ngang;
Sau 10 giây nếu trả lời đúng được 10 điểm, nếu trả lời sai hoặc không có câu trả lời thì quyền trả lời thuộc về đội còn lại. Đội nào phát hiện ra ô chữ hàng dọc, trước mỗi ô hàng ngang chưa mở. Được 10 điểm và trò chơi kết thúc.
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
5
Trò chơi ô chữ
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc nội dung ghi nhớ SGK trang 97
Xem lại các câu trả lời từ câu C1 đến câu C4
Làm lại bài tập 35.1 đến 35.5 trang 43 ,44 sách bài tập

KẾT THÚC TIẾT HỌC
CÁM ƠN CÁC EM – CHÚC CÁC EM HỌC TỐT
CHÚC CÁC THẦY, CÔ VÀ CÁC EM KHỎE!