Bài 35. Các tác dụng của dòng điện xoay chiều - Đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều

Kính chào quý thầy giáo
Về dự giờ vật lí lớp 92
Trường THCS Đồng Lê
Năm học 2012 - 2013
Nêu các tác dụng của dòng điện một chiều?
Trả lời:
Dòng điện một chiều có các tác dụng sau:
Tác dụng nhiệt
Tác dụng từ
Tác dung phát sáng
Tác dụng hóa học
Tác dụng sinh lí
KIỂM TRA BÀI CŨ
Dòng điện xoay chiều được dùng phổ biến trong đời sống và sản xuất. Vậy dòng điện xoay chiều có gì giống và khác với dòng điện một chiều? Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của mạch điện xoay chiều như thế nào?
ĐẶT VẤN ĐỀ:
I) TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
Thí nghiệm như hình 35.1
C1: Hãy mô tả hiện tượng xảy ra trong mỗi thí nghiệm ở hình 35.1 và cho biết hiện tượng nào chứng tỏ dòng điện xoay chiều có tác dụng nhiệt, tác dụng quang, tác dụng từ?
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
TIẾT : 39 - Bài 35
Đinh sắt
K
I- TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
- Tác dụng nhiệt
- Tác dụng quang
- Tác dụng từ
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
TIẾT : 39 - Bài 35
Ngoài 3 tác dụng trên, dòng điện xoay chiều còn có những tác dụng gì?
? Dòng điện xoay chiều trong lưới điện sinh hoạt có HĐT 220V nên tác dụng sinh lí rất mạnh, gây nguy hiểm chết người, vì vậy khi sử dụng điện chúng ta phải đảm bảo an toàn.
?
- Tác dụng nhiệt
- Tác dụng quang
- Tác dụng từ
I- TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
TIẾT : 39 - Bài 35
Dòng điện xoay chiều cũng có tác dụng hóa học. Khi cho dòng điện xoay chiều chạy qua dung dịch điện phân thì dòng điện cũng có tác dụng điện phân dung dịch nhưng trong thời gian ngắn nên ta không quan sát được kim loại bám vào katốt của bình điện phân như đối với dòng điện một chiều.
+ Việc sử dùng dòng điện xoay chiều là không thể thiếu trong xã hội hiện đại. Sử dụng dòng điện xoay chiều để lấy nhiệt, thực hiện công và lấy ánh sáng có ưu điểm là không tạo ra những chất khí có hại, góp phần bảo vệ môi trường.
+ Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều là cơ sở chế tạo các động cơ điện xoay chiều. So với động cơ điện một chiều có ưu điểm là không có cổ góp điện, nên không xuất hiện các tia lửa điện gây nguy hiểm và các chất khí gây hại cho môi trường.
- Tác dụng nhiệt
- Tác dụng quang
- Tác dụng từ
I- TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
TIẾT : 39 - Bài 35
C2: Làm thí nghiệm như hình 35.2. Hiện tượng gì xảy ra khi ta đổi chiều dòng điện?
Làm lại thí nghiệm nhưng thay nguồn điện một chiều bằng nguồn điện xoay chiều 6V ( hình 35.3). Hiện tượng xảy ra với thanh nam châm có gì khác với trường hợp dùng nguồn điện một chiều? Giải thích tại sao?
II- TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
I- TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
II- TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
1. Thí nghiệm
K
Thay nguồn điện 1 chiều bằng nguồn điện xoay chiều 6V
Hiện tượng xảy ra với thanh nam châm có gì khác so với trường hợp dùng nguồn điện một chiều? Giải thích vì sao?
K
C2
Hãy quan sát TN và cho biết hiện tượng gì xảy ra khi ta đổi chiều dòng điện?
- Tác dụng nhiệt
- Tác dụng quang
- Tác dụng từ
Như vậy tác dụng từ của dòng điện xoay chiều có điểm gì khác so với dòng điện một chiều?
Khi đổi chiều dòng điện thì lực từ cũng đổi chiều
?
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
TIẾT : 39 - Bài 35
2. Kết luận
Khi dòng điện đổi chiều thì lực từ của dòng điện tác dụng lên nam châm cũng đổi chiều.
=> Dòng điện xoay chiều tạo ra từ trường biến đổi.
Ta đã biết cách dùng ampe kế và vôn kế một chiều (kí hiệu DC hay - ) để đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của mạch điện một chiều. Có thể dùng dụng cụ này để đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của mạch điện xoay chiều được không? Nếu dùng thì sẽ có hiện tượng gì xảy ra với kim của các dụng cụ đó?
III –ĐO CƯỜNG ĐỘ DÒNG ĐIỆN VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
I- TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
II- TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
1. Thí nghiệm
- Tác dụng nhiệt
- Tác dụng quang
- Tác dụng từ
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
TIẾT : 39 - Bài 35
I- TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
- Tác dụng nhiệt
- Tác dụng quang
- Tác dụng từ
- Khi dòng điện qua ống dây đổi chiều thì lực từ của ống dây có dòng điện tác dụng lên nam châm cũng đổi chiều.
1. Quan sát thí nghiệm(H. 35.4)
II- TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
III –ĐO CƯỜNG ĐỘ DÒNG ĐIỆN VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
TIẾT : 39 - Bài 35
Các tác dụng của dòng điện xoay chiều - đo CU?NG độ và hiệu điện thế xoay chiều
i- tác dụng của dòng điện xoay chiều
Ii- Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
Iii- Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của Mạch điện xoay chiều
-5
0
V
5
-1
A
0
1
K

Đóng khoá K. Quan sát kim của vôn kế và ampe kế.
1. Quan sát thí nghiệm.

Các tác dụng của dòng điện xoay chiều - đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều
i- tác dụng của dòng điện xoay chiều
Ii- Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
Iii- Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của Mạch điện xoay chiều
-5
0
V
5
-1
A
0
1
K

Nếu ta đổi chiều dòng điện thì chiều quay của kim trên dụng cụ đo thay đổi thế nào?
Chiều quay của kim trên dụng cụ quay ngược lại
1. Quan sát thí nghiệm.
Các tác dụng của dòng điện xoay chiều - đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều
i- tác dụng của dòng điện xoay chiều
Ii- Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
Iii- Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của Mạch điện xoay chiều
-5
0
V
5
-1
A
0
1
K

Thay nguồn điện 1 chiều bằng nguồn điện xoay chiều có hiệu điện thế 3V, kim ampe kế và vôn kế 1 chiều chỉ bao nhiêu?
Kim ampe kế và vôn kế 1 chiều chỉ số 0 (không thay đổi)
1. Quan sát thí nghiệm.
Các tác dụng của dòng điện xoay chiều - đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều
i- tác dụng của dòng điện xoay chiều
Ii- Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
Iii- Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của Mạch điện xoay chiều
0
5
V
10
0
A
1
2
K

V
A
1. Quan sát thí nghiệm.
Các tác dụng của dòng điện xoay chiều - đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều
i- tác dụng của dòng điện xoay chiều
Ii- Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
Iii- Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của Mạch điện xoay chiều
0
5
V
10
0
A
1
2
K

3V
V
A
Nếu đổi hai đầu phích cắm vào ổ lấy điện thì kim của ampe kế và vôn kế có quay không?
Kim của ampe kế và vôn kế có quay như khi chưa đổi đầu.
1. Quan sát thí nghiệm.
I- TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
- Tác dụng nhiệt
- Tác dụng quang
- Tác dụng từ
Khi dòng điện qua ống dây đổi chiều thì lực từ của ống dây có dòng điện tác dụng lên nam châm cũng đổi chiều.
=> Dòng điện xoay chiều tạo ra từ trường biến đổi
II- TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
TIẾT : 39 - Bài 35
III- ĐO CƯỜNG ĐỘ DÒNG ĐIỆN VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
1. Quan sát thí nghiệm
2. Kết luận:
Các số đo này chỉ giá trị hiệu dụng của hiệu điện thế và cường độ dòng điện xoay chiều.
Giá trị hiệu dụng không phải là giá trị trung bình mà là do hiệu quả tương đương với dòng điện một chiều có cùng giá trị
III- ĐO CƯỜNG ĐỘ DÒNG ĐIỆN VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
1. Quan sát thí nghiệm
Để đo hiệu điện thế và cường độ dòng điện của mạch điện xoay chiều ta dùng vôn kế và am pe kế có ký hiệu là AC hoặc ( ~ ).
Kết quả đo không đổi khi ta đổi chổ hai chốt cắm của phích cắm vào ổ lấy điện.
2. Kết luận:
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
Các tác dụng của dòng điện xoay chiều
Tác dụng nhiệt
Tác dụng quang
Tác dụng từ
Tác dụng sinh lí
Tác dụng hóa
Dòng điện xoay chiều tạo ra từ trường biến đổi
Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế xoay chiều
Dùng Vôn kế và Am pe kế có ký hiệu AC hoặc ~
Số chỉ đo được trên dụng cụ đo là giá trị hiệu dụng của I và U xoay chiều.
CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU - ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
TIẾT : 39 - Bài 35
IV- VẬN DỤNG
Sáng như nhau. Vì hiệu điện thế hiệu dụng của dòng điện xoay chiều tương đương với hiệu điện thế của dòng điện một chiều có cùng giá trị.
C3
Một bóng đèn có ghi 6V – 3W. Lần lượt được mắc vào mạch điện một chiều rồi vào mạch điện xoay chiều có cùng hiệu điện thế 6V. Trường hợp nào đèn sáng hơn? Tại sao?
I- TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
II- TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
III- ĐO CƯỜNG ĐỘ DÒNG ĐIỆN VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU
 Có. Vì dòng điện xoay chiều chạy vào cuộn dây của nam châm điện tạo ra một từ trường biến đổi. Các đường sức từ của từ trường xuyên qua tiết diện S của cuộn dây B biến đổi. Do đó trong cuộn dây B xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều.
C4: Đặt một nam châm điện A có dòng điện xoay chiều chạy qua trước một cuộn dây B như hình 35.6. Sau khi đóng công tắc K thì trong cuộn dây dẫn B có xuất hiện dòng điện cảm ứng không ? Tại sao?
CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT
Đặt một kim nam châm ở bên cạnh một dây dẫn có dòng điện xoay chiều 50Hz chạy qua, kim nam châm đứng yên, không quay, mặc dù nó vẫn chịu tác dụng lực từ của dòng điện. Đó là vì lực từ đôi chiều rất nhanh theo dòng điện, kim nam châm có quán tính, không kịp đổi chiều quay nên kết quả là kim vẫn đứng yên.
YÊU CẦU VỀ NHÀ
- Học thuộc nội dung phần ghi nhớ ở sgk
- Làm tất cả các bài tập trong sách bài tập.
- Xem trước nội dung bài truyền tải điện năng đi xa.