Bài 35. Các tác dụng của dòng điện xoay chiều - Đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều

1
CÁC TÁC DỤNG
CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
ĐO CƯỜNG ĐỘ
VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
0
5
V
9
V
0
A
1
A
2

I- CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
220V
Đinh sắt
Hãy mô tả và cho biết hiện tượng nào chứng tỏ dòng điện xoay chiều có tác dụng nhiệt, tác dụng quang, tác dụng từ?
C1
Thí nghiệm như hình 35.1
a) Đèn dây tóc nóng phát sáng: Tác dụng nhiệt và tác dụng quang
b) Đèn bút thử sáng:Tác dụng quang
Thí nghiệm như hình 35.1
K
c) Các đinh ghim sắt bị hút: Tác dụng từ
AC
Thí nghiệm như hình 35.1
Dòng điện xoay chiều làm dây tóc nóng tới nhiệt độ cao và phát sáng ta nói dòng điện xoay chiều có tác dụng nhiệt
Dòng điện xoay chiều làm sáng bóng đèn bút thử điện mà không cần nóng tới nhiệt độ cao ta nói dòng điện xoay chiều có tác dụng phát sáng (tác dụng quang)
Dòng điện xoay chiều chạy qua ống dây có lõi sắt hút được đinh sắt ta nói dòng điện xoay chiều có tác dụng từ
DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU CÓ CÁC TÁC DỤNG NHIỆT, TÁC DỤNG QUANG, TÁC DỤNG TỪ
Vậy dòng điện xoay chiều có tác dụng gì ?
Dòng điện xoay chiều có tác dụng sinh lí không ?
Dòng điện xoay chiều còn có tác dụng sinh lí. Dòng điện xoay chiều thường dùng có hiệu điện thế 220v nên tác dụng sinh lí rất mạnh, gây nguy hiểm chết người, đặc biệt là dòng điện trong mạng điện sinh hoạt
*Dụng cụ gồm :
Nam châm điện
Nguồn điện xoay chiều
Nam châm vĩnh cửu
Công tắc
Nguồn điện một chiều
Dây dẫn
Quan sát H35.2 và H35.3 sgk cho biết dụng cụ thí nghiệm gồm những gì ?

Hãy dự đoán hiện tượng gì xảy ra với nam châm khi ta cho dòng điện xoay chiều chạy vào cuộn dây như H 35.3 ?
II. Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
1. Thí nghiệm : (H35.2)
K
+ Đóng khoá K
NC bị hút
+ Đổi chiều dòng điện,
hiện tượng gì sẽ xảy ra?
NC sẽ bị đẩy ra
* Trong trường hợp sử dụng dòng điện không đổi, nếu lúc đầu cực N của nam châm bị hút thì khi đổi chiều dòng điện nó sẽ bị đẩy và ngược lại.
C2
C2 + Thay nguồn một chiều bằng nguồn điện xoay chiều (Hvẽ). Hiện tượng xảy ra với thanh NC có gì khác so với trường hợp dùng nguồn điện một chiều? Giải thích vì sao?
Khi dùng dòng điện xoay chiều chạy qua ống dây C?c b?c c?a nam chõm l?n lu?t b? hỳt r?i d?y liờn t?c vỡ dũng di?n xoay chi?u cú chi?u thay d?i liờn t?c
K
KẾT LUẬN: KHI DÒNG ĐIỆN ĐỔI CHIỀU THÌ LỰC TỪ TÁC DỤNG LÊN NAM CHÂM CŨNG ĐỔI CHIỀU
Vậy dòng điện xoay chiều có tác dụng gì ?
X
X
~
A
+
+
-
K
K
III. Do cu?ng d? dũng di?n v� hi?u di?n th? c?a m?ch di?n xoay chi?u
-5
0
V
5
-1
A
0
1
K

a. Mắc mạch điện như H 35.4. Dùng vôn kế và ampe kế một chiều có kí hiệu DC ( hay - ) để đo hiệu điện thế ở hai cực của nguồn điện một chiều và cường dộ dòng điện trong mạch điện. Nếu ta đổi chiều dòng điện thì chiều quay của kim trên dụng cụ đo thay đổi thế nào ?
1. * Quan sát TN với dòng điện một chiều
-5
0
V
5
-1
A
0
1
K
- Nếu ta đổi chiều dòng điện thì chiều quay của kim trên dụng cụ đo thay đổi thế nào?

Chiều quay của kim trên dụng cụ quay ngược lại
-3
0
V
3
-1
A
0
1
K
Kim ampe kế và vôn kế 1 chiều chỉ số 0 (không thay đổi)
* Quan sát TN với dòng điện xoay chiều
Thay nguồn điện 1 chiều bằng nguồn điện xoay chiều có hiệu điện thế 3V, kim ampe kế và vôn kế 1 chiều chỉ bao nhiêu?

0
5
V
9
0
A
1
K
6V
V
A
Kim của vôn kế và ampe kế chỉ tương đương như khi dùng nguồn điện một chiều.
2
- Thay vôn kế và ampe kế một chiều bằng vôn kế và ampe kế xoay chiều . Kim của vôn kế và ampe kế chỉ bao nhiêu?

0
5
V
9
0
A
1
2
K
6V
V
A
- Kim của ampe kế và vôn kế v?n quay như khi chưa đổi đầu.
- Nếu đổi hai đầu phích cắm vào ổ lấy điện thì kim của ampe kế và vôn kế có quay không?

- Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều ta dùng vôn kế và am pe kế có ký hiệu là AC (hay ~).
- Kết quả đo không đổi khi ta đổi chốt của phích cắm vào ổ lấy điện.
2. Kết luận
- Các số đo này chỉ giá trị hiệu dụng của hiệu điện thế và cường độ dòng điện xoay chiều. (Dòng điện xoay chiều có cường độ hiệu dụng 3A khi chạy qua một dây dẫn toả ra một nhiệt lượng bằng nhiệt lượng khi cho dòng điện một chiều có cường độ 3A chạy qua dây dẫn trong cùng một thời gian.)
- Cường độ và hiệu điện thế hiệu dụng của dòng điện xoay chiều được gọi tắt là cường độ và hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều.
* LƯU Ý :
Khi mắc ampe kế và vôn kế xoay chiều vào mạch điện xoay chiều không cần phân biệt chốt của chúng.
C3: Một bóng đèn có ghi 6V-3W. Lần lượt được mắc vào mạch điện xoay chiều rồi vào mạch điện một chiều có cùng một hiệu điện thế 6V. Trường hợp nào đèn sáng hơn tại sao?
K
A
K
A
U = 6V
U = 6V
( 6V- 3 W )
( 6V- 3 W )
Trong hai trường hợp đèn sáng như nhau vì hiệu điện thế hiệu dụng tương đương hiệu điện thế của dòng điện một chiều có cùng giá trị
AC
DC
˜
C4
Đặt một nam châm điện A có dòng điện xoay chiều chạy qua trước một cuộn dây dẫn kín B như hình 35.6 .Sau khi đóng công tắcK thì trong cuộn dây B có xuất hiện dòng điện cảm ứng hay không?Vì sao?
K
Trong cuộn dây B có dòng điện cảm ứng ,vì dòng điện xoay chiều qua cuộn dây A sinh ra từ trường biến thiên, do đó các đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây B biến thiên.
A
B
˜
GHI NHỚ
* Dòng điện xoay chiều có các tác dụng nhiệt, quang và từ.
* Lực từ đổi chiều khi dòng điện đổi chiều.
* Dùng ampe kế hoặc vôn kế xoay chiều có kí hiệu AC (hay ~) để đo các giá trị hiệu dụng của cường độ và hiệu điện thế xoay chiều. Khi mắc ampe kế và vôn kế xoay chiều vào mạch điện xoay chiều không cần phân biệt chốt của chúng.
23