Bài 33. Thân nhiệt

NĂM HỌC 2014- 2015
GV: THÂN THỊ DIỆP NGA
SINH HỌC 8
1- Em hãy cho biết: Đồng hóa là gì? Dị hóa là gì?
Kiểm tra bài cũ
Trả lời
-Đồng hóa là quá trình tổng hợp từ những chất đơn giản thành các chất phức tạp đặc trưng của cơ thể và tích lũy năng lượng.
-Dị hóa là quá trình phân giải các chất phức tạp thành các sản phẩm đơn giản và giải phóng năng lượng.
KIỂM TRA BÀI CŨ
2) Vì sao nói sự chuyển hóa vật chất và năng lượng là đặc trưng cơ bản của sự sống?
Mọi hoạt động sống của cơ thể đều cần năng lượng, năng lượng lại được giải phóng từ quá trình chuyển hóa.
Vậy nếu không có chuyển hóa thì không có hoạt động sống.

BÀI 33
THÂN NHIỆT
NỘI DUNG:
Thân nhiệt
II- Sự điều hòa thân nhiệt

II- Phương pháp phòng chống nóng lạnh

I- THÂN NHIỆT
Quan sát các hình sau và trả lời các câu hỏi
1. Người ta đo thân nhiệt như thế nào? và để làm gì?
2. Nhiệt độ cơ thể ở người khỏe mạnh khi trời nóng và lạnh là bao nhiêu và thay đổi như thế nào?
I. THÂN NHIỆT
Cáchđo nhiệt độ cơ thể
1. Thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể.
2. Ở người bình thường nhiệt độ cơ thể luôn ổn định ở mức 37 độ và không dao động quá 0,5 độ
I. THÂN NHIỆT
II. Sự điều hòa thân nhiệt
Nhiệt do hoạt động của cơ thể sinh ra đã đi đâu và để làm gì?
Được máu phân phối khắp cơ thể và tỏa ra môi trường để đảm bảo cho thân nhiệt ổn định
1. Vai trò của da trong điều hòa thân nhiệt
Sinh nhiệt
Tỏa nhiệt
Dị hóa
Da
Hô hấp
Bài tiết
Thân nhiệt ổn định
Sinh nhiệt
Tỏa nhiệt
Thân nhiệt tăng
Thân nhiệt giảm
90%
10%
II. Sự điều hòa thân nhiệt
1. Vai trò của da trong điều hòa thân nhiệt
Vì sao da người hồng hào về mùa hè và da thường tái hoặc sởn gai ốc về mùa đông (trời lạnh)?
Cấu tạo da
Mao mạch
Lông mao
Tuyến mồ hôi
Cơ co chân lông
II. Sự điều hòa thân nhiệt
1. Vai trò của da trong điều hòa thân nhiệt
Khi lao động nặng cơ thể có những phương thức tỏa nhiệt nào?
- Qua hơi nước ở hoạt động hô hấp
- Qua da
- Qua sự bốc hơi của mồ hôi
Người lao động nặng thì hô hấp mạnh và đổ mồ hôi
Mao mạch da dãn, lưu lượng máu qua da nhiều tạo điều kiện cho cơ thể tăng cường tỏa nhiệt
Mao mạch da co lại, lưu lượng máu qua da ít nên da tím tái. Đồng thời cơ chân lông co lại nên sởn gai ốc làm giảm thiểu sự tỏa nhiệt qua da
Khi trời lạnh
Khi trời nóng
II. Sự điều hòa thân nhiệt
1. Vai trò của da trong điều hòa thân nhiệt
Khi trời nóng, độ ẩm không khí cao, trời oi bức, cơ thể ta có những phản ứng gì và có cảm giác như thế nào?
Khi trời oi bức: mồ hôi tiết ra nhiều nhưng lại khó bay hơi nên mồ hôi chảy thành dòng, sự tỏa nhiệt khó khăn ta cảm thấy bức bối, khó chịu
II. Sự điều hòa thân nhiệt
1. Vai trò của da trong điều hòa thân nhiệt
Tại sao khi rét chúng ta lại run?
Vì khi đó các cơ co giãn liên tục, gây phản xạ run giúp tạo ra nhiệt, làm cho thân nhiệt tăng lên
II. Sự điều hòa thân nhiệt
1. Vai trò của da trong điều hòa thân nhiệt
Da là cơ quan đóng vai trò quan trọng nhất trong điều hòa thân nhiệt.
- Khi trời nóng và khi lao động nặng, mao mạch ở da dãn giúp tỏa nhiệt nhanh, đồng thời tăng cường tiết mồ hôi, mồ hôi bay hơi sẽ lấy đi một lượng nhiệt của cơ thể.
- Khi trời rét, mao mạch ở da co lại, cơ chân lông co để giảm sự tỏa nhiệt
Thảo luận:
- Vì mao mạch máu dãn, lưu lượng máu qua da nhiều
- Tỏa nhiệt ra môi trường nhiều
- Mao mạch máu co, lưu lượng máu qua da ít
- Tỏa nhiệt ra môi trường ít
- Mồ hôi bay hơi mang đi một lượng nhiệt lớn làm mát cơ thể
Mồ hôi thoát ra không bay hơi được nên chảy thành dòng, nhiệt không thoát ra ngoài nên người bức bối khó chịu
Da có vai trò quan trọng trong sự điều hòa thân nhiệt: cho nhiệt bức xạ qua da thoát mồ hôi mang theo nhiệt ra ngoài cơ thể.
1. Vai trò của da trong điều hòa thân nhiệt
Đọc thông tin sách giáo khoa, thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi:
Tại sao hệ thần kinh có vai trò chủ đạo trong điều hòa thân nhiệt
2.Vai trò của hệ thần kinh trong điều hòa thân nhiệt.
2. Vai trò của hệ thần kinh trong điều hòa thân nhiệt
Hệ thần kinh đóng vai trò chủ đạo trong hoạt động điều hòa thân nhiệt
Sự tăng, giảm quá trình dị hóa ở tế bào
Phản ứng co, dãn mạch máu dưới da
Tăng, giảm tiết mồ hôi
Co, duỗi cơ chân lông để
Để điều tiết sự tỏa nhiệt
Hệ thần kinh giữ vai trò chủ đạo trong điều hòa thân nhiệt vì Điều hòa dị hóa ở tế bào tức điều hòa sự sinh nhiệt, điều hòa co dãn mạch máu dưới da, điều khiẻn tăng giảm tiết mồ hôi, co duỗi chân lông, từ đó điều tiết sự tỏa nhiệt
2.Vai trò của hệ thần kinh trong điều hòa thân nhiệt.
THẢO LUẬN
1. Vì sao khi nhiệt độ môi trường cao mà không thoáng gió ta dễ bị cảm nóng?
2. Vì sao khi đi nắng hay vừa lao động xong ta không tắm ngay hoặc ngồi ở nơi gió lùa?
3. Vì sao khi trời rét ta phải giữ ấm cho cơ thể?
III. PHƯƠNG PHÁP PHÒNG CHỐNG NÓNG, LẠNH
III. PHƯƠNG PHÁP PHÒNG CHỐNG NÓNG, LẠNH
t0 môi trường cao nhưng không thông thoáng, sự tỏa nhiệt và thoát mồ hôi bị ngưng trệ làm nhiệt độ cơ thể tăng cao  dễ bị cảm nóng
Đi nắng hay vừa lao động nặng xong, thân nhiệt đang cao mà tắm ngay hay ngồi nghỉ nơi gió lùa  có thể bị cảm sốt
Mùa rét, cơ thể mất nhiều nhiệt mà không giữa cho cơ thể đủ ấm  cảm lạnh
III. PHƯƠNG PHÁP PHÒNG CHỐNG NÓNG, LẠNH
Để đề phòng cảm nóng, cảm lạnh, trong lao động và sinh hoạt hàng ngày ta cần phải chú ý những điểm gì?
1.Chế độ ăn uống của mỗi người ở mùa hè, mùa đông cần phải như thế nào ?
2.Vào mùa hè chúng ta cần làm gì để chống nóng?
3. Để chống rét chúng ta cần phải làm gì ?
4.Tại sao rèn ruyện thân thể cũng là biện pháp phòng chống nóng, lạnh?
5. Khi xây nhà ở, công sở …cần phải làm gì góp phần chống nóng, chống lạnh?
6.Trồng cây xanh có phải là một biện pháp chống nóng không ? Tại sao?
Thảo luận nhóm
III- Phương pháp phòng chống nóng-lạnh
Phương pháp phòng chống nóng- lạnh
Trả lời
1. Mùa đông cần ăn những thức ăn giàu năng lượng, nhiều lipit hơn để cung cấp đủ nhiệt cho cơ thể, mùa hè nên ăn những thức ăn nhiều vitamin nhiều rau, hoa quả
2. Về mùa hè cần phải bố trí nhà cửa thoáng mát, sử dụng các phương tiện để chống nóng
3. Để chống rét, chúng ta cần mặc quần áo đủ ấm cho cơthể, bố trí nhà cửa kín đáo để tránh gió .
4. rèn luyện thân thể tập thể dục ,thể thao hợp lý là biện pháp chống nóng, lạnh vì cơ thể tăng sức khỏe, tăng khả năng chịu đựng
5. Xây dựng nhà cửa công sở cần phải bố trí thoáng mátvà trồng nhiều cây xanh để góp phần chống nóng lạnh .
6. Trồng cây xanh là một biện pháp chống nóng tốt vì cây xanh hấp thụ năng lượng ánh sáng mặt trời đáng kể làm giảm nhiệt độ môi trường, đồng thời với quá trình đó cây xanh còn thoát hơi nước làm mát môi trường xung quanh
Phương pháp phòng chống nóng-lạnh
Cần ăn nhiều và ăn những thức ăn nóng, cung cấp nhiều năng lượng
Cần uống nhiều nước, ăn canh rau giàu nước để đủ mồ hôi phát tán nhiệt
Cần mặc ấm, giữ ấm chân, cổ, ngực
+ Cần đội mũ nón khi đi đường và lao động
+ Mặc quần áo rộng và thoáng.
Chăn, lò sưởi, điều hòa
Quạt, điều hòa
Khi đi nắng cần đội mũ, nón.
Không chơi thể thao ngoài trời nắng và nhiệt độ không khí cao.
Trời nóng, sau khi lao động nặng hoặc khi đi nắng về, mồ hôi ra nhiều không được tắm ngay, không ngồi nơi lộng gió, không bật quạt quá mạnh.
Trời rét cần giữ ấm cơ thể nhất là cổ, ngực, chân, không ngồi nơi hút gió
Rèn luyện thể dục thể thao hợp lý để tăng khả năng chịu đựng của cơ thể
Trồng cây xanh tạo bóng mát ở trường học và khu dân cư.
III- Phương pháp phòng chống nóng-lạnh
Giải thích câu:
“Trời nóng chóng khát, trời mát chóng đói”
Trời nóng chóng khát: trời nóng đổ mồ hôi nhiều để tỏa nhiệt  cơ thể mất nhiều nước  khát
Trời mát (rét) chóng đói: vì cơ thể tăng cường chuyển hóa để tăng sinh nhiệt
Củng cố
Học bài, trả lời các câu hỏi SGK – trang 106
Đọc mục em có biết
Đọc trước bài mới 34
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT