Bài 32. Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng

1
Giáo viên: Võ Quang Nhuận
VẬT LÝ 9
PHÒNG GIÁO DỤC ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI
TRƯỜNG THCS ĐỨC NINH ĐÔNG
2
KI?M TRA B�I CU
Câu1: Trong tru?ng h?p sau khi cho nam chõm quay quanh tr?c thỡ cú hi?n tu?ng gỡ?
Đáp án : Trong cuộn dây dẫn xuất hiện dòng điện cảm ứng
3
* Có thể tạo ra dòng điện cảm ứng theo những cách :
Di chuyÓn nam ch©m l¹i gÇn hay di chuyÓn nam ch©m ra xa cuén d©y.
§Ó nam ch©m ®øng yªn cho cuén d©y l¹i gÇn hay ra xa nam ch©m.
§Æt mét nam ch©m ®iÖn n»m yªn tr­íc cuén d©y dÉn sau ®ã ®ãng vµ ng¾t m¹ch ®iÖn cña nam ch©m ®iÖn.
Cho nam ch©m quay quanh mét trôc tr­íc cuén d©y dÉn.
NHẮC LẠI KIẾN THỨC
* HiÖn t­îng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng gäi lµ hiÖn t­îng c¶m øng ®iÖn tõ.
Dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn trong c¸c tr­êng hîp trªn ®­îc gäi lµ g×?
Sự xuất hiện dòng điện cảm ứng trong những cách trên không phụ thuộc vào loại nam châm hoặc trạng thái chuyển động của nó .Vậy điều kiện chung nào là điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng?
4
TIẾT 34
ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN
DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
5
a) Đưa nam châm lại gần cuộn dây theo phương vuông góc với tiết diện S của cuộn dây
Khi đưa nam châm lại gần cuộn dây thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng lên .
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
Tiết 34: ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
C 1: H·y quan s¸t xem c¸c ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y biÕn thiªn nh­ thÕ nµo (t¨ng hoÆc gi¶m) trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y:
H 32.1
Miếng gỗ
Tờ giấy
Nam châm
Đường sức từ
Vòng dây
6
b) Đặt nam châm đứng yên trong cuộn dây
Khi đặt nam châm đứng yên trong cuộn dây thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây không thay đổi
C1
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
Tiết 34: ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
7
Khi đưa nam châm ra xa cuộn dây thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây giảm
c) Đưa nam châm ra xa cuộn dây theo phương vuông góc với tiết diện S của cuộn dây
C1
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
8
Khi để nam châm nằm yên, cho cuộn dây dẫn chuyển động lại gần nam châm thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng lên
d) Để nam châm nằm yên, cho cuộn dây chuyển động lại gần nam châm
C1
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
9

9
6
mA
0:6 mA
Khoa vật lí Trường Đhsp Tn
Vật lí kĩ thuật
= 1 ┴
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
10

9
6
mA
0:6 mA
Khoa vật lí Trường Đhsp Tn
Vật lí kĩ thuật
= 1 ┴
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
11

9
6
mA
0:6 mA
Khoa vật lí Trường Đhsp Tn
Vật lí kĩ thuật
= 1 ┴
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
12
NHẬN XÉT 1
 Khi đưa một cực của nam châm lại gần hay xa đầu một cuộn dây dẫn thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng hoặc giảm (biến thiên)
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
13
C2 :Chọn từ thích hợp cho các ô trống ở bảng sau:
Cóù
Có
Có
Có
Không
Không
II/ ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
C 3: Từ bảng trên, hãy cho biết trong ®iÒu kiÖn nào thì xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín ?
Hãy hoạt động nhóm tiến hành thí nghiệm 1,2 bài 31để trả lời câu hỏi C2 :
* Thí nghiệm 1
-Đưa nam châm lại gần hay ra xa cuộn dây dẫn .
Đặt nam châm đứng yên, đưa cuộn dây dẫn lại gần hay ra xa nam châm.
*Thí nghiệm 2
Đặt một nam châm điện nằm yên trước một cuộn dây dẫn, sau đó đóng và ngắt mạch điện của nam châm điện .
14
C3
Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiến( tăng, giảm) thì trong cuộn dây có dòng điện cảm ứng.
 Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín đặt trong từ trường của một nam châm khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên
Nhận xét 2
II/ ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
15
K
C4: Vận dụng nhận xét trên hãy giải thích vì sao trong thí nghiệm hình 31.3, khi đóng hay ngắt mạch điện của nam châm điện thì trong cuộn dây dẫn kín xuất hiện dòng điện cảm ứng ?
II/ ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
NHẬN XÉT 1
NHẬN XÉT 2:Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín đặt trong từ trường của một nam châm khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên.
H 31.3
16
K
C4
 Khi đóng hay ngắt mạch điện, từ trường của nam châm đột ngột xuất hiện hay biến mất, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn (tăng,giảm) do đó trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng
II/ ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
NHẬN XÉT 1
H 31.3
NHẬN XÉT 2:Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín đặt trong từ trường của một nam châm khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên.
17
KẾT LUẬN :Trong mọi trường hợp, khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn biến thiên thì trong cuộn dây dẫn xuất hiện dòng điện cảm ứng.
II/ ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
NHẬN XÉT 1: Khi đưa một cực của nam châm lại gần hay xa đầu một cuộn dây dần thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng hoặc giảm (biến thiên)
NHẬN XÉT 2: Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín đặt trong từ trường của một nam châm khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên
18
KẾT LUẬN :Trong mọi trường hợp, khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn biến thiên thì trong cuộn dây dẫn xuất hiện dòng điện cảm ứng.
II/ ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
NHẬN XÉT 1: Khi đưa một cực của nam châm lại gần hay xa đầu một cuộn dây dần thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng hoặc giảm (biến thiên).
NHẬN XÉT 2: Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín đặt trong từ trường của một nam châm khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên.
III/ VẬN DỤNG:
Sự xuất hiện dòng điện cảm ứng trong những cách dưới đây không phụ thuộc vào loại nam châm hoặc trạng thái chuyển động của nó .Vậy điều kiện chung nào là điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng?
Di chuyển nam châm lại gần hay di chuyển nam châm ra xa cuộn dây.
Để nam châm đứng yên cho cuộn dây lại gần hay ra xa nam châm.
Đặt một nam châm điện nằm yên trước cuộn dây dẫn sau đó đóng và ngắt mạch điện của nam châm điện.
Cho nam châm quay quanh một trục trước cuộn dây dẫn.
Điều kiện chung làm xuất hiện dòng điện cảm ứng trong các cách trên là khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên
19
Vì sao khi quay núm của đinamô thì đèn xe đạp lại sáng?
Đinamô xe đạp
N
S

C5
III/ VẬN DỤNG:
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
II/ ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
KẾT LUẬN :Trong mọi trường hợp, khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn biến thiên thì trong cuộn dây dẫn xuất hiện dòng điện cảm ứng.
20
Vì sao khi quay núm của đinamô thì đèn xe đạp lại sáng?
Đinamô xe đạp
N
S
III/ VẬN DỤNG:

C5
 TLC5: Quay nóm cña ®inam« nam ch©m quay theo. Khi mét cùc nam ch©m l¹i gÇn cuén d©y, sè ®­êng søc tõ qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y t¨ng, lóc ®ã xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. Khi cùc ®ã cña nam ch©m ra xa cuén d©y th× sè ®­êng søc tõ qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y gi¶m, lóc ®ã còng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng.
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
II/ ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
21
C 6 :Vì sao nam châm quay thì trong dây dẫn kín xuất hiện dòng điện cảm ứng?
 TLC6: Khi nam châm quay, số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây thay đổi( biến thiên ,tăng, giảm), nên trong cuộn dây dẫn xuất hiện dòng điện cảm ứng.
III/ VẬN DỤNG:
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
II/ ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
22
* Bài tập 1: Với điều kiện nào thì xuất hiện dòng điện cảm ứng trong một cuộn dây dẫn kín ?
Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện cuộn dây rất lớn.
Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện cuộn dây được giữ không tăng .
Khi không có đường sức từ nào xuyên qua tiết diện cuộn dây.
Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện cuộn dây biến thiên.
* Bài tập 2 :Tìm từ thích hợp cho các chỗ trống:
Dòng điện cảm ứng chỉ xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín trong thời gian có sự.......... ..qua tiết diện S của cuộn dây.
Khi số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín biến đổi thì trong cuộn dây dẫn xuất hiện .........
biÕn ®æi sè ®­êng søc tõ
dòng điện cảm ứng
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
23
III/ VẬN DỤNG:
Tiết 34 : ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
I) SỰ BIẾN ĐỔI sè ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY
II/ ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
Máy phát điện
xoay chiều
Nhà máy thuỷ điện
hoà bình
Máy phát điện gió
Máy biến áp
Đinamô
24
- Trong vật lí học người ta định nghĩa từ thông là đại lượng tỉ lệ với số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây theo một mật độ đã chọn trước . Có nhiều cách để làm biến đổi từ thông qua tiết diện S của cuộn dây kín,ví dụ như :
+ Làm cho từ trường ở chỗ đặt cuộn dây dẫn mạnh lên hay yếu đi.
+ Cho cuộn dây quay quanh trong từ trường của nam châm hoặc ngược lại.
+Làm thay đổi tiết diện S của cuộn dây.
Dùng khái niệm từ thông có thể phát biểu kết luận của bài học như sau : Dòng điện cảm ứng xuất hiện khi có sự biến thiên từ thông qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín.
Trong đó : là véc tơ cảm ứng từ , S là tiết diện cuộn dây, góc tạo bởi véc tơ cảm ứng từ
Có thể em chưa biết
Bài 32: DI?U KI?N XU?T HI?N DềNG DI?N C?M ?NG
25
Hướng dẫn về nhà
H?c ph?n ghi nh?.
Đ?c cú th? em chua bi?t.
L�m b�i t?p 32 trang 40SBT VL 9









Về nhà chuẩn bị đề cương ôn tập học kì I
Bài 32.1và 32.5 đã chữa ở phần vận dụng
Bài 32.2 dựa vào điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng
Bài 32.3 tương tự như câu C6
Bài 32.4 giống như cấu tạo của Đinamô xe đạp : Cần vẽ một thiết bị gồm một ống dây dẫn kín , một nam châm và một bộ phận làm cho cuộn dây dẫn hoặc nam châm quay liên tục.
26
Bài học kết thúc