Bài 31. Trao đổi chất

HỘI THI GIÁO VIÊN DẠY GIỎI
PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO ĐỨC PHỔ
Năm học 2009-2010
Họ tên GV : NGUYỄN VĂN TƯƠI
Bộ môn : SINH HỌC
Đơn vị : TRƯỜNG THCS PHỔ CƯỜNG
Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô và các em học sinh tham gia tiết học hôm nay
(?) Một cơ thể sống muốn “lớn lên, sinh sản và phát triển được” là nhờ các hoạt động nào dưới đây?
Sự trao đổi chất B. Sự tiêu hoá
C. Sự hô hấp D. Sự bài tiết
Chương VI:
TRAO ĐỔI CHẤT và NĂNG LƯỢNG
Tiết 32- bài 31:
TRAO ĐỔI CHẤT
TRAO ĐỔI CHẤT GIỮA CƠ THỂ VÀ MÔI TRƯỜNG NGOÀI
TRAO ĐỔI CHẤT GIỮA TẾ BÀO VÀ MÔI TRƯỜNG TRONG.
MỐI QUAN HỆ GIỮA TRAO ĐỔI CHẤT Ở CẤP ĐỘ CƠ THỂ VỚI TRAO ĐỔI CHẤT Ở CẤP ĐỘ TẾ BÀO.
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Quan sát Sơ đồ trao đổi chất giữa cơ thể với môi trường và trả lời câu hỏi:
1. Cơ thể đã lấy những chất gì từ môi trường ngoài?


2. Cơ thể thải ra môi trường ngoài những chất gì?
- Thức ăn - Ôxi - Nước - Muối khoáng
Cacbonic, phân và nước tiểu
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Quan sát Sơ đồ trao đổi chất giữa cơ thể với môi trường, thảo luận và hoàn thành phiếu học tập số 1:
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
(?) Ở cấp độ cơ thể, sự trao đổi chất diễn ra như thế nào?
Ở cấp độ cơ thể, môi trường cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
* Chú ý:
- Sự trao đổi chất đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển - Trao đổi chất ở sinh vật là đặc tính cơ bản của sự sống
(?) Nếu ta sống trong môi trường bị ô nhiễm thì sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sự sống của cơ thể?
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Ở cấp độ cơ thể, môi trường cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
(?) Nếu ta sống trong môi trường bị ô nhiễm thì sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sự sống của cơ thể?
Nếu sống trong môi trường ô nhiễm sẽ gây tác hại rất lớn đến đời sống con người, làm cho cơ thể dễ mắc một số bệnh về đường hô hấp (viêm phổi, viêm phế quản, ..), về dường tiêu hoá (tả, lị, ...), về sức khoẻ sinh sản (vô sinh). Ngoài ra còn mắc nhiều căn bệnh hiểm nghèo như: cúm A (H1N1), HIV/AIDS, đột biến cấu trúc di truyền gây bệnh ung thư, quái thai,...
(?) Cần phải làm gì để bảo vệ môi trường sống?
- Hạn chế ô nhiễm không khí: trồng cây xanh, sử dụng nguồn năng lượng sạch (gió, mặt trời) - Xử lí nước thải trước khi đổ ra sông, biển - Không lạm dụng thuốc BVTV - Xử lí rác thải, đổ rác đúng nới quy định, thu gom rác thải, tái sử dụng, tái chế - Ăn uống hợp vệ sinh....
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Ở cấp độ cơ thể, môi trường cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
(?) Môi trường trong cơ thể gồm những thành phần nào?
Máu, nước mô và bạch huyết
(?) Quan sát sơ đồ, nêu mối quan hệ giữa máu, nước mô và bạch huyết?
MÁU NƯỚC MÔ

BẠCH HUYẾT
- Một số thành phần của máu thấm thấu qua thành mạch tạo ra nước mô - Nước mô thấm thấu qua thành mạch bạch huyết tạo ra bạch huyết - Bạch huyết lưư chuyển trong mạch rồi lại đổ về tĩnh mạch máu và hoà vào máu.
Nước mô
(huyết tương, bạch cầu, và tiểu cầu)
Tế bào
Mao mạch máu
Mao mạch bạch huyết
O2 và các chất dinh dưỡng
CO2 và các chất thải
Quan hệ giữa máu -nước mô-bạch huyết
Năng lượng cho hoạt động sống của cơ thể
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Ở cấp độ cơ thể, môi trường cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
Quan sát sơ đồ, thảo luận trả lời các câu hỏi sau: 1. Máu và nước mô cung cấp những gì cho tế bào? 2. Hoạt động sống của tế bào tạo ra những sản phẩm gì? Sản phẩm đó đổ vào nước mô rồi vào máu được đưa tới đâu? 3. Sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong biểu hiện như thế nào?
Nước mô
(huyết tương, bạch cầu, và tiểu cầu)
Tế bào
Mao mạch máu
Mao mạch bạch huyết
O2 và các chất dinh dưỡng
CO2 và các chất thải
Quan hệ giữa máu -nước mô-bạch huyết
Năng lượng cho hoạt động sống của cơ thể
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Ở cấp độ cơ thể, môi trường cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
1. Máu và nước mô cung cấp những gì cho tế bào?
Máu và nước mô cung cấp ôxi và chất dinh dưỡng cho tế bào
Nước mô
(huyết tương, bạch cầu, và tiểu cầu)
Tế bào
Mao mạch máu
Mao mạch bạch huyết
O2 và các chất dinh dưỡng
CO2 và các chất thải
Quan hệ giữa máu -nước mô-bạch huyết
Năng lượng cho hoạt động sống của cơ thể
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Ở cấp độ cơ thể, môi trường cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
2. Hoạt động sống của tế bào tạo ra những sản phẩm gì? Sản phẩm đó đổ vào nước mô rồi vào máu được đưa tới đâu?
- Tạo ra năng lượng cung cấp cho hoạt động sống của cơ thể - Chất thải và khí cacbonic được thải ra ngoài
Nước mô
(huyết tương, bạch cầu, và tiểu cầu)
Tế bào
Mao mạch máu
Mao mạch bạch huyết
O2 và các chất dinh dưỡng
CO2 và các chất thải
Quan hệ giữa máu -nước mô-bạch huyết
Năng lượng cho hoạt động sống của cơ thể
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Ở cấp độ cơ thể, môi trường cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
3. Sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong biểu hiện như thế nào?
Ở cấp độ tế bào, các chất dinh dưỡng và ôxi nhận từ máu và nước mô được tế bào sử dụng cho các hoạt động sống. Đồng thời, các sản phẩm phân huỷ được thải vào môi trường trong, đưa tới cơ quan bài tiết và phổi để thải ra ngoài.
Ở cấp độ tế bào, các chất dinh dưỡng và ôxi nhận từ máu và nước mô được tế bào sử dụng cho các hoạt động sống. Đồng thời, các sản phẩm phân huỷ được thải vào môi trường trong, đưa tới cơ quan bài tiết và phổi để thải ra ngoài.
(?) Sơ đồ trên cho ta nhận biết được điều gì?
Mối quan hệ giữa trao đổi chất của cơ thể với trao đổi chất ở tế bào.
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Ở cấp độ cơ thể, môi trường cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
Ở cấp độ tế bào, các chất dinh dưỡng và ôxi nhận từ máu và nước mô được tế bào sử dụng cho các hoạt động sống. Đồng thời, các sản phẩm phân huỷ được thải vào môi trường trong, đưa tới cơ quan bài tiết và phổi để thải ra ngoài.
III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào.
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Ở cấp độ cơ thể, môi trường cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
Ở cấp độ tế bào, các chất dinh dưỡng và ôxi nhận từ máu và nước mô được tế bào sử dụng cho các hoạt động sống. Đồng thời, các sản phẩm phân huỷ được thải vào môi trường trong, đưa tới cơ quan bài tiết và phổi để thải ra ngoài.
III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào.
(?) Quan sát sơ đồ, cho biết trao đổi chất ở cơ thể thực hiện như thế nào?
- Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp chất dinh dưỡng, O2 cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, CO2 để thải ra môi trường
(?) Trao đổi chất ở tế bào thực hiện như thế nào?
- Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lượng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất.
(?) Nếu trao đổi chất ở 1 trong 2 cấp độ dừng lại thì sẽ dẫn đến hậu quả gì?
Cơ thể sẽ chết
(?) Hoạt động trao đổi chất ở cấp độ cơ thể và ở cấp độ tế bào có mối quan hệ như thế nào?
- Hoạt động trao đổi chất ở hai cấp độ gắn bó mật thiết với nhau không thể tách rời, đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Ở cấp độ cơ thể, môi trường cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
Ở cấp độ tế bào, các chất dinh dưỡng và ôxi nhận từ máu và nước mô được tế bào sử dụng cho các hoạt động sống. Đồng thời, các sản phẩm phân huỷ được thải vào môi trường trong, đưa tới cơ quan bài tiết và phổi để thải ra ngoài.
III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào.
- Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp chất dinh dưỡng, O2 cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, CO2 để thải ra môi trường
- Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lượng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất.
- Hoạt động trao đổi chất ở hai cấp độ gắn bó mật thiết với nhau không thể tách rời, đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ:
1. Sự trao đổi chất ở cấp độ cơ thể được thực hiện: A. Cơ thể thu nhận nước, thức ăn, ôxi, muối khoáng qua hệ tiêu hoá, hô hấp
B. Cơ thể giữ lại toàn bộ các sản phẩm thừa, khí cácbônic
C. Cơ thể thải những chất cặn bã, khí cácbônic ra ngoài qua hệ tiêu hoá, hô hấp, bài tiết
D. Cả A và C đúng
2. Trao đổi chất ở cấp độ tế bào thể hiện ở:
A. TB trao đổi chất với môi trường trong
B. Môi trường trong cung cấp ỗi và dinh dưỡng cho tế bào.
C. Tế bào thải vào máu khí cácbônic và các sản phẩm bài tiết
D. Cả 3 ý đều đúng
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Ở cấp độ cơ thể, môi trường cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
Ở cấp độ tế bào, các chất dinh dưỡng và ôxi nhận từ máu và nước mô được tế bào sử dụng cho các hoạt động sống. Đồng thời, các sản phẩm phân huỷ được thải vào môi trường trong, đưa tới cơ quan bài tiết và phổi để thải ra ngoài.
III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào.
- Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp chất dinh dưỡng, O2 cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, CO2 để thải ra môi trường
- Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lượng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất.
- Hoạt động trao đổi chất ở hai cấp độ gắn bó mật thiết với nhau không thể tách rời, đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ:
3. Những chất được máu và nước mô vận chuyển đến tế bào là: A. Khí cácbônic, muối khoáng
B. Prôtein, gluxit, chất thải
C. Các chất dinh dưỡng
D. Cả A và B đúng
4. Tế bào thải vào môi trường trong các sản phẩm là:
A. Khí cácbônic và chất dinh dưỡng
B. Khí cácbônic và chất cặn bã.
C. Khí ôxi và khí cácbônic
D. Khí ôxi và chất cănh bã
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Ở cấp độ cơ thể, môi trường cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
Ở cấp độ tế bào, các chất dinh dưỡng và ôxi nhận từ máu và nước mô được tế bào sử dụng cho các hoạt động sống. Đồng thời, các sản phẩm phân huỷ được thải vào môi trường trong, đưa tới cơ quan bài tiết và phổi để thải ra ngoài.
III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào.
- Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp chất dinh dưỡng, O2 cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, CO2 để thải ra môi trường
- Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lượng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất.
- Hoạt động trao đổi chất ở hai cấp độ gắn bó mật thiết với nhau không thể tách rời, đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ:
4
5
5. Quan sát tranh, nêu tên các chất mà cơ thể lấy vào và thải ra môi trường
Ôxi
CO2
Nước tiểu
Phân
Dinh dưỡng và muối khoáng
3
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
Học thuộc phần ghi nhớ, trả các câu hỏi 1,2,3 trang 101 sách giáo khoa
Nghiên cứu trước bài chuyển hoá
Vẽ sơ đồ chuyển hoá vật chất và năng lượng ở tế bào.
Kinh chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻ và chúc các en học sinh học tập tốt