Bài 31. Trao đổi chất

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO
Người thực hiện: Harryu
CHÀO CÁC EM HỌC SINH
PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO ĐẠI LỘC
TRƯỜNG THCS KIM ĐỒNG
Kiểm tra bài cũ:
- Ruột non có cấu tao như thế nào để phù hợp với chức năng hấp thụ chất dinh dưỡng?
- Đoạn đầu Ruột non có tá tràng cong hình chữ U có lỗ nhận dịch mật, dịch tuỵ
- Ruột non dài: 3m gồm 4 lớp như dạ dày nhưng lớp cơ mỏng hơn và chỉ có cơ dọc , cơ vòng.
- Lớp niêm mạc trong cùng có nhiều nếp nhăn tiết dịch nhày và dịch ruột.
Hãy chọn câu đúng
Điều nào sau đây là ăn uống không đúng cách?
a) Ăn xong đi học hoặc đi làm ngay.
b) Đúng giờ, đúng bữa, hợp khẩu vị.
c) Ăn chậm, nhai kĩ.
d) Tạo bầu không khí vui vẻ.
Em hiểu thế nào là trao đổi chất? Vật vô cơ có trao đổi chất không? Vậy sự trao đổi chất của cơ thể con người có gì khác với sự trao đổi chất ở vật vô cơ. Để hiểu rõ trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường diễn ra như thế nào? chúng ta cùng nghiên cứu trong bài hôm nay.
Tiết 32-Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT
- Quan sát hình 31.1cùng với những hiểu biết của bản thân hãy trả lời:
+ Sự trao đổi chất giữa cơ thể với môi trường ngoài biểu hiện như thế nào?
+ Hệ tiêu hoá đóng vai trò gì trong sự trao đổi chất?
+ Hệ hô hấp có vai trò gì?
+ Hệ tuần hoàn thực hiện vai trò nào trong sự trao đổi chất?
+ Hệ bài tiết có vai trò gì trong sự trao đổi chất?
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
CHƯƠNG VI: TRAO ĐỔI CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG
Tiết 32-Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Cơ thể

Hệ hô hấp

Hê tiêu hoá

Hệ bài tiết
Môi trường ngoài
Môi trường ngoài
Ô xi
Thức ăn, nước
Muối khoáng
CO2
Phân
Nước tiểu
- Cơ thể đã lấy những chất gì từ môi trường ngoài? Qua những hệ cơ quan nào?
- Nước, thức ăn, muối khoáng, O2. Qua hệ hô hấp và hệ tiêu hoá.
+ Các sản phẩm nào đã thải ra ngoài môi trường? Qua nhưỡng hệ cơ quan nào?
+ Khí CO2, các chất thải qua hệ hô hấp, tiêu hoá, bài tiết.
- Tiếp tục nghiên cứu thông tin sgk hoàn thành nội dung bảng dưới đây vào vở bài tập:
Bảng chuẩn kiến thức
Tiết 32-Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
- Biến đổi thức ăn cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể và thải các chất cặn bã ra ngoài.
HỆ TIÊU HÓA
Khoang mũi
Họng
Thanh quản
Khí quản
Phế quản
Lá phổi trái
Lá phổi phải
HỆ HÔ HẤP
- Lấy ôxi từ môi trường cung cấp cho cơ thể và thải CO2 từ cơ thể ra ngoài môi trường.
HỆ TUẦN HOÀN
- Vận chuyển ôxi, chất dinh dưỡng tới tế bào và CO2, các chất thải từ tế bào tới cơ quan bài tiết.
HỆ BÀI TIẾT
Bề mặt thận

Thận trái
Lát cắt ngang của thận
ống dẫn nuớc tiểu
- Lọc máu, thu gom chất thải để bài tiết ra ngoài dưới dạng nước tiểu và mồ hôi.
- Tiếp tục nghiên cứu thông tin sgk hoàn thành nội dung bảng dưới đây vào vở bài tập:
Bảng chuẩn kiến thức
Tiết 32-Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
- Biến đổi thức ăn cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể và thải các chất cặn bã ra ngoài.
- Lấy ôxi từ môi trường cung cấp cho cơ thể và thải CO2 từ cơ thể ra ngoài môi trường.
- Lọc máu, thu gom chất thải để bài tiết ra ngoài dưới dạng nước tiểu và mồ hôi.
- Vận chuyển ôxi, chất dinh dưỡng tới tế bào và CO2, các chất thải từ tế bào tới cơ quan bài tiết.
Tiết 32-Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Cơ thể
Hệ hô hấp
Hê tiêu hoá
Hệ bài tiết
Môi trường ngoài
Môi trường ngoài
Ô xi
Thức ăn,nước
Muối khoáng
CO2
Phân
Nước tiểu
Kết luận: Môi trường ngoài cung cấp cho cơ thể thức ăn nước muối khoáng. Qua quá trình tiêu hoá cơ thể tổng hợp nên những sản phẩm đặc trưng của mình, đồng thời thải các sản phẩm thừa ngoài qua hậu môn. Hệ hô hấp lấy O2 từ môi trường ngoài để cung cấp cho các phẩn ứng sinh hoá ở trong cơ thể và thải ra ngoài CO2. Đó là sự trao đổi chất của cơ thể. Sự trao đổi chất đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển. Ở vật vô cơ sự trao đổi chất chỉ dẫn tới biến tính và huỷ hoại.
Tiết 32-Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
Cơ thể
Hệ hô hấp
Hê tiêu hoá
Hệ bài tiết
Môi trường ngoài
Môi trường ngoài
Ô xi
Thức ăn,nước
Muối khoáng
CO2
Phân
Nước tiểu
Kết luận: Cơ thể lấy các chất cần thiết (thức ăn, nước, muối khoáng và O2) từ môi trường qua hệ tiêu hóa và hệ hô hấp đồng thời cơ thể thải ra môi trường khí CO2 và các chất cặn bã.
- Qua phần vừa tìm hiểu em có nhân xét chung gì về sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường?
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
- Môi trường trong cơ thể gồm những chất nào?
Ôxi và các chất dinh dưỡng
Cacbonic và các chất thải
- Môi trường trong cơ thể gồm máu, nước mô và bạch huyết.
- Môi trường trong cơ thể gồm những chất nào?
Mao mạch máu
(huyết tương, bạch
cầu và tiểu cầu)
Mao mạch bạch huyết
Tế bào
CO2 và các chất thải
O2 và các chất dinh dưỡng
D2
o2
Chất thải
Chất thải
co2
D2
o2
D2
o2
co2
Máu
Nước mô
Bạch huyết
Trình bày mối quan hệ giữa máu, nước, mô và bạch huyết
Ôxi và các chất dinh dưỡng
Cacbonic và các chất thải
Tế bào tiếp nhận từ môi trường trong: các chất dinh dưỡng và O2 được sử dụng cho các hoạt động sống.
Đồng thời tế bào thải vào môi trường trong: các sản phẩm phân huỷ, khí CO2 và được đưa đến các cơ quan bài tiết, tiêu hóa và hô hấp để thải ra.
Tiết 32-Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
- Tế bào tiếp nhận từ môi trường trong: các chất dinh dưỡng và O2 được sử dụng cho các hoạt động sống.
- Đồng thời tế bào thải vào môi trường trong: các sản phẩm phân huỷ, khí CO2 và được đưa đến các cơ quan bài tiết, tiêu hóa và phổi để thải ra ngoài.
Tiết 32-Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài:
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong:
III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào:
Quan sát sơ đồ hình 31-2 em hãy phân tích mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với môi trường ngoài và trao đổi chất của tế bào với môi trường trong.
Môi trường ngoài
Thải phân
Nước tiểu
Máu
Cơ thể
Tế bào
Mao mạch
Nước mô
CO2
O2
Môi trường ngoài
Môi trường trong
Thải phân
Nước tiểu
Máu
Cơ thể
Tế bào
Mao mạch
Nước mô
CO2
O2
Môi trường ngoài
Môi trường trong
- Cơ thể lấy những chất gì từ môi trường ngoài?
Cơ thể lấy từ môi trường: Thức ăn, nước, muối khoáng, vi ta min, O2 qua hai con đường tiêu hoá và hô hấp.
Thức ăn, nước, muối khoáng, vitamin
O2
Hệ tiêu hoá
Hệ hô hấp
Thải phân
Nước tiểu
Máu
Cơ thể
Tế bào
Mao mạch
Nước mô
CO2
O2
Môi trường ngoài
Môi trường trong
+ Hàng ngày cơ thể thải ra môi thường ngoài những chất gì qua con đường nào?
- Thải phân qua hậu môn, các sản phẩm phân huỷ chứa trong nước tiểu, mồ hôi, CO2 qua các con đường thận, da, phổi (hệ bài tiết nước tiểu, da và hệ hô hấp)
- Nêu mối quan hệ về sự trao đổi chất ở hai cấp độ này?
- Trao đổi chất ở cấp độ cơ thể là sự trao đổi vật chất giữa hệ tiêu hoá, hô hấp, hệ bài tiết với môi trường ngoài. Cơ thể lấy thức ăn, nước, muối khoáng, O2 từ môi trường, thải khí CO2 và chất thải,
- Trao đổi chất ở cấp độ tế bào là trao đổi vật chất giữa tế bào và môi trường trong. Máu cung cấp cho tế bào các chất dinh dưỡng và O2, tế bào thải vào máu khí CO2 và sản phẩm tiết.
- Phân tích sự trao đổi chất ở cấp độ cơ thể và trao đổi chất ở cấp độ tế bào.
Tiết 32-Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT
III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào:
- Nêu mối quan hệ về sự trao đổi chất ở hai cấp độ này?
Tiết 32-Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT
III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào:
+ Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể và cấp độ môi trường: Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp chất dinh dưỡng và ô xi cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, khí CO2 để thải ra môi trường. Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lượng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất… Như vậy hoạt động trao đổi chất ở hai cấp độ gắn bó mật thiết với nhau không thể tách rời.
- Nêu trao đổi chất ở một cấp độ ngừng lại thì dẫn đến hậu quả gì?
- Nếu trao đổi chất ở 1 cấp độ ngừng lại thi cấp độ kia sẽ bị ngừng lại và cơ thể sẽ không tồn tại và phát triển.
Tiết 32-Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT
III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào:
- Trao đổi chất ở 2 cấp độ có liên quan mật thiết, đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển.
Sự trao đổi chất diễn ra ở 2 cấp độ:
- Ở cấp độ cơ thể, môi trường ngoài cung cấp thức ăn, nước, muối khoáng và O2 qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, đồng thời tiếp nhận chất bã, sản phẩm phân huỷ và khí CO2 từ cơ thể thải ra.
- Ở cấp độ tế bào, các chất dinh dưỡng và O2 tiếp nhận từ máu và nước mô được tế bào sử dụng cho các hoạt động sống; đồng thời các sản phẩm phân huỷ được thải vào môi trường trong, đưa tới cơ quan bài tiết, còn khí CO2 được đưa tới phổi để thải ra ngoài.
Tiết 32-Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT
Thải phân
Nước tiểu
Máu
Cơ thể
Tế bào
Mao mạch
Nước mô
CO2
O2
Môi trường ngoài
Môi trường trong
- Hãy trình bày hoạt động của hệ tiêu hoá trong quá trình trao đổi chất của cơ thể?
Thức ăn, nước, muối khoáng, vitamin
Hệ tiêu hoá
Máu
Nước mô
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
Thải phân
Nước tiểu
Máu
Cơ thể
Tế bào
Mao mạch
Nước mô
CO2
O2
Môi trường ngoài
Môi trường trong
- Hãy trình bày hoạt động của hệ hô hấp trong quá trình trao đổi chất của cơ thể?
Thức ăn, nước, muối khoáng, vitamin
Hệ tiêu hoá
Máu
Nước mô
- Hãy trinh bày hoạt động của hệ bài tiết trong quá trình trao đổi chất
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
Khoanh tròn câu đúng nhất trong các câu sau:
- Máu và nước mô vận chuyển đến tế bào những chất gì?
a. Prôtêin.
b. Khí CO2 và muối khoáng.
c. Các chất dinh dưỡng và O2.
d. Cả a và b.
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
- Tại sao nói sự trao đổi chất giữa cấp độ cơ thể và trao đổi chất ở cấp độ tế bào có mối quan hệ mật thiết với nhau?
- Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp dinh dưỡng, oxi cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, cacbonic để thải ra môi trường ngoài.
- Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lượng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất.
DẶN DÒ
- Học bài 31: trao đổi chất.
Chuẩn bị thêm một số câu hỏi:
1. Chuyển hóa cơ bản là gì?
2. So sánh quá trình đồng hóa với quá trình dị hóa?
3. Sự điều hòa chuyển hóa vật chất và năng lượng phụ thuộc vào những hệ cơ quan nào?
- Làm bài tập sách giáo khoa tramg 101.
- Chuẩn bị bài 32: Chuyển hóa.
Chào tạm biệt
Chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻ
Chúc các em học sinh chăm ngoan học giỏi