Bài 31. Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học

HỘI GiẢNG VÒNG HUYỆN
Môn: Hoá học 9
Giáo viên: Phạm Minh Kiến
Trường THCS Bình Thạnh
B�i: 31 - Ti?t: 39
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi: Công nghiệp silicat là gì? Kể tên một số ngành công nghiệp silicat và nguyên liệu chính. (10 điểm)
Đáp án: Công nghiệp silicat gồm sản xuất đồ gốm, thuỷ tinh, xi măng từ những hợp chất thiên nhiên của silic (như cát, đất sét…) và các hóa chất khác
1) Sản xuất đồ gốm, sứ:
Nguyên liệu: Đất sét, thạch anh, fenpat.
2) Sản xuất xi măng:
Nguyên liệu: Đất sét (có SiO2); Đá vôi (CaCO3); cát…
3) Sản xuất thủy tinh:
Nguyên liệu chính:
- Cát thạch anh (cát trắng).
- Đá vôi: CaCO3
- Sô đa: Na2CO3
Bài: 31 – Tiết: 39
SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN
CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
Đ. I. Men-đê-lê-ép (1834 - 1907) là nhà hóa học người Nga.
- Năm 1860 ông đề xuất ý tưởng xây dựng bảng tuần hoàn
Năm 1869 ông công bố “bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học” khoảng 60 nguyên tố trong bảng tuần hoàn theo chiều tăng dần của nguyên tử khối. Tuy nhiên, cách sắp xếp này có một số trường hợp ngoại lệ.
- Hệ thống này giữ một vai trò cực kì to lớn trong việc phát triển các môn Hóa học và Vật lý .
Nguyên tố ở ô thứ 101 là MENĐELÊVI để kỷ niệm nhà hóa học Men-đê-lê-ép, người tìm ra bảng tuần hoàn các nguyên tố.
- Cho đến nay, bảng tuần hoàn có hơn 100 nguyên tố và được sắp xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử
MEN-ĐÊ-LÊ-ÉP
Bút tích của
Đ. I. Men-đê-lê-ép


Kim loại
Phi kim
Khí hiếm
Số hiệu nguyên tử
2
3
Li
Liti
7
4
Be
Beri
9
3
11
Na
Natri
23
12
Mg
Magie
24
7
87
Fr
Franxi
223
88
Ra
Radi
226
89**
Ac
Actini
227
104
105
4
19
K
Kali
39
20
Ca
Canxi
40
22
Ti
Titan
48
23
V
Vanadi
51
24
Cr
crom
52
25
Mn
mangan
55
26
Fe
Sắt
56
27
Co
Coban
59
28
Ni
Niken
59
29
Cu
Đồng
64
30
Zn
Kẽm
65
21
Sc
Scandi
45
31
Ga
Gali
70
32
Ge
Gemani
73
33
Ás
Asen
75
34
Se
Selen
79
35
Br
Brom
80
36
Kr
Kripton
84
14
Si
Silic
28
1
1
H
Hidro
1
2
He
Heli
2
5
B
Bo
11
6
C
Cacbon
12
10
Ne
neon
20
7
N
nitơ
14
8
O
Oxi
16
9
F
Flo
19
5
37
Rb
Rubidi
85
38
Sr
Stronti
88
39
Y
Ytri
89
40
Zr
Zỉiconi
91
41
Nb
Niobi
93
42
Mo
Molipden
96
43
Tc
Tecnexi
99
44
Ru
Ruteni
101
45
Rh
Rodi
103
46
Pd
Paladi
106
47
Ag
Bạc
108
48
Cd
Cadimi
112
49
In
Indi
115
50
Sn
thiếc
119
51
Sb
Stibi
122
52
Te
Telu
128
53
I
Ioots
127
54
Xe
Xenon
131
6
55
Cs
Xesi
133
56
Ba
Bari
137
57
La
Lantan
139
72
Hf
Hafini
179
73
Ta
Tantan
181
74
Ư
Vonfam
184
75
Re
Reni
186
76
Os
Óimi
190
77
Ir
Iridi
192
78
Pt
Platin
195
79
Au
Vàng
197
80
Hg
Thuỷ ngân
201
81
Ti
Tali
204
82
Pd
Chì
207
83
Bi
Bitmut
209
84
Po
Poloni
209
85
At
Atatin
210
86
Rn
Radon
222
Họ
Lantan
58
Ce
Xeri
140
59
Pr
Prazeodim
141
60
Nd
Neodim
144
61
Pm
Prometi
147
62
Sm
Samari
150
63
Eu
Europi
152
64
Gd
Gadolini
157
65
Tb
Tebi
159
66
Dy
Diprozi
163
67
Ho
Honmi
165
68
Er
Eribi
167
69
Tm
Tuli
169

70
Yb
Ytecbi
173

71
Lu
Lutexi
175
** Họ
Actini
90
Th
Thorii
232
91
Pa
Protactini
231
92
U
Urani
238
93
Np
Neptuni
237
94
Pu
Plutoni
242
95
Am
Amerixi
243
96
Cm
Curi
247

97
Bk
Beckeli
247

98
Cf
Califoni
251
99
Es
Ensteni
245
100
Fm
Fecmi
253
101
Md
Mendelevi
256
102
No
Nobeli
255
103
Lorenxi
257


nhóm

Chu kì




nhóm

I




nhóm

II




nhóm

III




nhóm

IV




nhóm

V




nhóm

VI




nhóm

VII




nhóm

VIII


18
Ar
Agon
40
17
Cl
Clo
35.5
16
S
Lưu huỳnh
32
15
P
Phốt pho
31
13
Al
Nhôm
27
Kim loại chuyển tiếp
KHHH
NTK
Tên NT
Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học
Hiện nay bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học được sắp xếp dựa theo nguyên tắc nào ?
?
I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
Các nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn được sắp xếp theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần

Bài: 31 – Tiết: 39
SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN
CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
II. Cấu tạo bảng tuần hoàn
1. Ô nguyên tố
Bài: 31 – Tiết: 39
SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN
CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
12
Mg
Magie
24
Số hiệu nguyên tử
Kí hiệu hóa học
Tên nguyên tố
Nguyên tử khối
Ô nguyên tố cho biết:
+ Số hiệu nguyên tử
+ Ký hiệu hóa học
+ Tên nguyên tố
+ Nguyên tử khối
I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
II. Cấu tạo bảng tuần hoàn
1. Ô nguyên tố
Bài: 31 – Tiết: 39
SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN
CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC

11
Na
Natri
23
Số hiệu nguyên tử
Natri
11+
8
O
Oxi
16
Số hiệu nguyên tử
1
Oxi
Số hiệu nguyên tử = điện tích hạt nhân = số electron = số proton = số thứ tự
Ô nguyên tố cho biết:
+ Số hiệu nguyên tử
+ Ký hiệu hóa học
+ Tên nguyên tố
+ Nguyên tử khối
I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
II. Cấu tạo bảng tuần hoàn
1. Ô nguyên tố

Số hiệu nguyên tử = số thứ tự = số đơn vị điện tích hạt nhân = số electron trong nguyên tử
I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
II. Cấu tạo bảng tuần hoàn
1. Ô nguyên tố
2. Chu kì
Bài: 31 – Tiết: 39
SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN
CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
Hãy quan sát chu kì 1, 2, 3 trong bảng tuần hoàn và sơ đồ cấu tạo nguyên tử của các nguyên tố. Cho biết:
- Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học có bao nhiêu chu kỳ, mỗi chu kỳ có bao nhiêu hàng?
- Điện tích hạt nhân các nguyên tử trong một chu kỳ thay đổi như thế nào?
- Số lớp electron của nguyên tử các nguyên tố trong cùng một chu kỳ có đặc điểm gì?
?
?

1+
2+
Hiđro
Heli
Chu kì là dãy các nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số lớp electron và được xếp theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần
- Số thứ tự của chu kì bằng số lớp electron
- Bảng tuần hoàn gồm 7 chu kì, trong đó các chu kì 1, 2, 3 được gọi là chu kì nhỏ, các chu kì 4, 5, 6, 7 được gọi là chu kì lớn

I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
II. Cấu tạo bảng tuần hoàn
1. Ô nguyên tố
2. Chu kì
Bài: 31 – Tiết: 39
SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN
CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
1
2
3
1
2
3
………
………
I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
II. Cấu tạo bảng tuần hoàn
1. Ô nguyên tố
2. Chu kì
3. Nhóm
Bài: 31 – Tiết: 39
SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN
CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
Quan sát bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học, đồng thời quan sát sơ đồ cấu tạo nguyên tử của các nguyên tố thuộc nhóm I và VII… và thảo luận với các nội dung sau:
- Bảng tuần hoàn có bao nhiêu nhóm?
- Trong cùng một nhóm, điện tích hạt nhân nguyên tử của các nguyên tố thay đổi như thế nào?
- Số electron lớp ngoài cùng của nguyên tố trong cùng một nhóm có đặc điểm gì giống nhau?

3+
11+
19+
37+
Liti
Rubidi
Natri
Kali
- Điện tích hạt nhân nguyên tử của các nguyên tố thay đổi như thế nào?
- Số electron lớp ngoài cùng của nguyên tố trong cùng một nhóm có đặc điểm gì giống nhau?
9+
17+
35+
Flo
Clo
Brom
- Điện tích hạt nhân nguyên tử của các nguyên tố thay đổi như thế nào?
- Số electron lớp ngoài cùng của nguyên tố trong cùng một nhóm có đặc điểm gì giống nhau?
I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
II. Cấu tạo bảng tuần hoàn
1. Ô nguyên tố
2. Chu kì
3. Nhóm
Bài: 31 – Tiết: 39
SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN
CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
Nhóm gồm các nguyên tố mà nguyên tử của chúng có số electron lớp ngoài cùng bằng nhau và do đó có tính chất tương tự nhau được xếp thành cột theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử
Số thứ tự của nhóm = số electron lớp ngoài cùng của nguyên tử

Câu hỏi, bài tập củng cố
Bài 1: Hãy khoanh tròn vào một trong các chữ A, B, C, D trước câu đúng.
1.1. Dãy các đơn chất đều có tính chất hoá học tương tự Clo là:
A. N2, O2, F2 C. S, O2, F2
B. F2, Br2, I2 D. Br2, O2, S

1.2. Dãy các nguyên tố mà nguyên tử đều có 2 lớp e là:
A. F, Cl, O C. O, S, Cl
B. F, Br, I D. N, O, F
Bài tập 2: Hãy dựa vào các sơ đồ cấu tạo nguyên tử để hoàn thành bảng sau:










1
1
1
1
2
2
2
II
1
3
3
I
7
3
3
VII
4+
11+
17+
Bài tập 3: Cho sơ đồ cấu tạo nguyên tử của nguyên tố X. Hãy chỉ ra vị trí của X trong bảng tuần hoàn
Điện tích hạt nhân: 12+
3 lớp e
Số e lớp ngoài cùng: 2 e
Ô thứ 12
chu kì 3
Nhóm II
12+
Nguyên tử X
- Học thuộc nội dung bài
- Bài tập về nhà: 1, 2 trang 101 SGK.
Ôn lại dãy hoạt động hoá học của kim loại, mức độ hoạt động hoá học của các phi kim.
Đọc trước bài: Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học (phần III, IV)
+ Nêu nhận xét về sự biến thiên tính chất của các nguyên tố kim loại, phi kim trong chu kỳ, nhóm
+ Đọc và dự đoán tính chất của nguyên tố khi biết vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học