Bài 31. Hiện tượng cảm ứng điện từ

Hội thi giáo viên giỏi
năm học: 2010 - 2011
Môn vật lý 9
Giáo viên dạy: Bùi Thanh Hà
Câu hỏi:
Nêu cấu tạo của nam châm điện? Nếu cố định số vòng dây của nam châm điện mà muốn thay đổi từ trường của nam châm ta làm thế nào?
Đáp án:
Nam châm điện có cấu tạo gồm một ống dây dẫn trong có lõi sắt non. Nếu cố định số vòng dây của nam châm điện mà muốn thay đổi từ trường của nam châm điện thì ta thay đổi cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây.
Xe đạp của mình không có pin hay acquy mà chỉ có một bình điện, gọi là đinamô. Không hiểu trong đinamô có cái gì mà khi quay cái núm ở trên thì đèn xe đạp lại sáng ?
Thanh
Tốt nhất là tháo vỏ đinamô ra xem trong đó có cái gì ?
Hải
+ Cấu tạo :
Gồm 2 bộ phận chính: Nam châm và cuộn dây
Nam châm
Cuộn dây
Tiết 33: Bài 31 - Hiện Tượng cảm ứng điện từ
Hình 31.1

+ Cấu tạo :
Gồm 2 bộ phận chính: Nam châm và cuộn dây
Tiết 33: Bài 31 - Hiện Tượng cảm ứng điện từ
+ Hoạt động:
Khi quay núm của đinamô xe đạp thì nam châm quay theo và đèn sáng.
Liệu có phải nhờ nam châm mà tạo ra được dòng điện không?
Tiết 33: Bài 31 - Hiện Tượng cảm ứng điện từ
C2:
Đèn LED
Cuộn dây dẫn
Thí nghiệm 1:
Hình 31.2
Thảo luận nhóm
Bố trí thí nghiệm như hình 31.2 để tìm hiểu xem dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín ở trường hợp nào?
+ Di chuyển nam châm lại gần cuộn dây.
+ Đặt nam châm đứng yên trước cuộn dây.
+ Đặt nam châm nằm yên trong cuộn dây.
+ Di chuyển nam châm ra xa cuộn dây.
Tiết 33: Bài 31 - Hiện Tượng cảm ứng điện từ
C2:
Đèn LED
Cuộn dây dẫn
Thí nghiệm 1:
Hình 31.2
Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín trong các trường hợp:
+ Di chuyển nam châm lại gần cuộn dây.
+ Di chuyển nam châm ra xa cuộn dây
Nếu để nam châm đứng yên cho cuộn dây chuyển động lại gần hoặc ra xa nam châm thì trong cuộn dây xuất hiện dòng điện
Nhận xét 1:
Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín khi ta đưa một cực nam châm lại gần hay ra xa một đầu cuộn dây đó và ngược lại.
C2:
Đèn LED
Cuộn dây dẫn
Hình 31.2
Nam châm điện có thể tạo ra dòng điện hay không?
Thí nghiệm 2:
Hình 31.3
Nam châm điện
Lõi sắt
Hoạt động nhóm
Bố trí thí nghiệm như hình 31.3 để xác định trong những trường hợp nào xuất hiện dòng điện ở cuộn dây dẫn có mắc đèn LED?
+ Trong khi đóng mạch điện của nam châm điện.
+ Khi dòng điện đã ổn định.
+ Trong khi ngắt mạch điện của nam châm điện.
+ Sau khi ngắt mạch điện.
Thí nghiệm 2:
Hình 31.3
Nam châm điện
Lõi sắt
Nhận xét 2:
Hình 31.3
Nam châm điện
Lõi sắt
Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín trong thời gian đóng và ngắt mạch của nam châm điện, nghĩa là trong thời gian dòng điện của nam châm điện biến thiên.
Dòng điện được tạo ra trong hai thí nghiệm vừa rồi gọi là gì?
* Dòng điện được tạo ra nhờ nam châm gọi là dòng điện cảm ứng. Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ.
Qua thí nghiệm 1 và 2, hãy cho biết khi nào xuất hiện dòng điện cảm ứng?
Khi đưa từ cực của nam châm lại gần hay ra xa một đầu của ống dây hay trong thời gia dòng điện của nam châm điện biến thiên.
Hình 31.4
C4: Nếu ta làm lại thí nghiệm ở hình 31.2 nhưng lần này cho nam châm quay quanh một trục thẳng đứng (hình 31.4) thì có hiện tượng gì xảy ra trong cuộn dây?
Liệu có phải nhờ nam châm mà tạo ra được dòng điện không?
Ghi nhớ:

♠ Có nhiều cách dùng nam châm để tạo ra dòng điện trong một cuộn dây dẫn kín. Dòng điện được tạo ra theo cách đó gọi là dòng điện cảm ứng.
♠ Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ.
THỂ LỆ TRÒ CHƠI
Hãy chọn cho mình một miếng ghép tương ứng với câu hỏi của miếng ghép đó . Nếu trả lời đúng câu hỏi bạn sẽ mở được tấm ghép mà bạn chọn . Qua 3 lần mở tấm ghép bạn mới có quyền trả lời hình ảnh sau các miếng ghép. Mỗi câu trả lời đúng cho 10 điểm, trả lời được hình ảnh sau miếng ghép cho 10 điểm và một tràng pháo tay.
Hiện tượng cảm ứng điện từ do nhà bác học người Anh M.Pha-ra-đây (1791 - 1867) phát minh ra năm 1831. Đó được xem như là một phát minh vĩ đại về vật lí của thế kỉ XIX, mở đường cho việc chế tạo máy phát điện và nhiều máy quan trọng khác có ứng dụng rộng rãi trong đời sống và sản xuất.
Nội dung chuẩn bị cho tiết học sau :
Häc thuéc bµi
Lµm bµi31.1 ®Õn bµi31.4(SBT)
Xem trước bài 32 “Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng”

Bài học kết thúc tại đây!
Cám ơn các thầy cô giáo và các em!
Trả lời:
Máy phát điện, máy biến thế ………..
Câu hỏi 2:
Hãy kể những thiết bị ứng dụng hiện tượng cảm ứng điện từ mà em biết?
Trả lời:
Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ.
Câu hỏi 4:
Hiện tượng cảm ứng điện từ là gì?
Cách nào dưới đây có thể tạo ra dòng điện cảm ứng trong một cuộn dây dẫn kín?
Câu hỏi 3:
Mắc xen vào cuộn dây dẫn một chiếc pin.
Dùng một nam châm mạnh đặt gần đầu cuộn dây.
Cho một cực của nam châm chạm vào cuộn dây dẫn.
Đưa một cực của nam châm từ ngoài vào trong cuôn dây.
Câu hỏi 5:
Nêu cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của đinamô ở xe đạp?
Trả lời:
+ Cấu tạo : Gồm 2 bộ phận chính: Nam châm và cuộn dây
+ Hoạt động: Khi quay núm của đinamô xe đạp thì nam châm quay theo và đèn sáng
Cách làm nào dưới đây có thể tạo ra dòng điện cảm ứng?
A. Nối hai cực của Pin vào hai đầu cuộn dây dẫn
B. Nối hai cực của nam châm với hai đầu cuộn dây dẫn
C. Đưa một cực của pin từ ngoài vào trong một cuộn dây dẫn kín.
D. Đưa một cực của nam châm từ ngoài vào trong cuộn dây dẫn kín
Câu hỏi 1:
Nội dung chuẩn bị cho tiết học sau :
Häc thuéc bµi
Lµm bµi31.1 ®Õn bµi31.4(SBT)
Xem trước bài 32 “Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng”

Thí nghiệm 1:
C1
Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín trong các trường hợp :
+ Di chuyển nam châm lại gần cuộn dây.
+ Di chuyển nam châm ra xa cuộn dây
C2:
Kết quả thí nghiệm cho thấy, nếu để nam châm đứng yên cho cuộn dây chuyển động lại gần hoặc ra xa nam châm thì trong cuộn dây xuất hiện dòng điện
* Nhận xét 1 :
Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín khi ta đưa một cực của nam châm lại gần hoặc ra xa cuộn dây đó hoặc ngược lại
Thí nghiệm 2
C3
Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây mắc đèn LED khi đóng (hoặc ngắt) mạch điện của nam châm điện
Dòng điện xuất hiện ở cuộn dây dẫn kín trong thời gian dòng điện của nam châm điện biến thiên
K
Nhận xét 2:
* Dòng điện được tạo ra nhờ nam châm gọi là dòng điện cảm ứng. Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ
C4
Trong cuộn dây dẫn kín sẽ xuất hiện dòng điện cảm ứng.
C5
Đúng là nhờ nam châm ta có thể tạo ra dòng điện.
Ghi nhớ:
♠ Có nhiều cách dùng nam châm để tạo ra dòng điện trong một cuộn dây dẫn kín. Dòng điện được tạo ra theo cách đó gọi là dòng điện cảm ứng.
♠ Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ.
C2:
Đinamô xe đạp

Tiết 32: Bài 31 - Hiện Tượng cảm ứng điện từ
I - CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐINAMÔ Ở XE ĐẠP
II - DÙNG NAM CHÂM ĐỂ TẠO RA DÒNG ĐIỆN
C2:
Đèn LED
Cuộn dây dẫn
Thí nghiệm 1: