Bài 30. Vệ sinh tiêu hóa

KIỂM TRA BÀI CŨ
- Những đặc điểm cấu tạo nào của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng?.
- Gan giữ những vai trò gì trong quá trình tiêu hóa ở cơ thể người?.
TRẢ LỜI
Cấu tạo ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ:
+ Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp
+ Có nhiều lông ruột cực nhỏ.
+ Mạng lưới mao mạch máu dày đặc ( kể cả ở lông ruột)
+ Ruột dài: tổng diện tích bề mặt hấp thụ đạt đến 500m2
* Gan: Tham gia điều hòa nồng độ các chất dinh dưỡng trong máu được ổn định, đồng thời khử độc cho cơ thể.
Liệt kê thông tin cho phù hợp với các cột và hàng trong bảng 30-1
Các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hóa
Có rất nhiều tác nhân có thể gây hại cho hệ tiêu hóa ở những mức độ khác nhau:
- Răng có thể bị hư hại khi trong thức ăn đồ uống hay kem đánh răng thiếu chất Canxi và Fluor, hoặc do vi khuẩn lên men nơi vết thức ăn còn dính lại tạo môi trường axít làm hỏng lớp men răng và ngà răng.
Dạ dày và tá tràng có thể bị viêm loét bởi hoạt động của vi khuẩn Helicobacter pylori kí sinh ở dưới lớp niêm mạc của những cơ quan này.
Các đoạn ruột khác nhau cũng có thể bị viêm do nhiễm độc dẫn đến rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy. Các chất độc có thể do thức ăn ôi thiu, do vi khuẩn tả, thương hàn … hay kí sinh trùng amíp tiết ra.
LOÉT DẠ DÀY
HELICOBACTER - PYLORI
- Các tuyến tiêu hóa có thể bị viêm do các loại vi khuẩn, virút kí sinh gây ra. Gan có thể bị xơ ( tế bào gan bị thoái hóa và thay vào đó là mô xơ phát triển) do viêm gan tiến triển, hay do tế bào gan không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng, hoặc do tế bào gan bị đầu độc và hủy hoại bởi rượu, các chất độc khác.
XƠ GAN DO RƯỢU
UNG THƯ GAN
- Hoạt động tiêu hóa còn có thể bị ngăn trở và giảm hiệu quả do giun sán sống kí sinh trong ruột( chúng có thể gây tắc ống mật, tắc ruột và cướp mất một phần chất dinh dưỡng của cơ thể). Các trứng giun sán thường dính trên bề mặt rau, củ không được rửa sạch và có thể sẽ lọt vào ruột khi ta ăn uống.
GIUN ĐŨA
GIUN KIM
GIUN MÓC
Giun chui vào ống mật và làm tắc túi mật
- Hoạt động tiêu hóa và hấp thụ có thể kém hiệu quả do ăn uống không đúng cách như:
+ Ăn vội vàng không nhai kĩ; ăn không đúng giờ, đúng bữa; ăn thức ăn không hợp khẩu vị hay khẩu phần ăn không hợp lí.
+ Tinh thần lúc ăn không được vui vẻ, thoải mái, thậm chí căng thẳng.
+ Sau khi ăn không được nghỉ ngơi mà phải làm việc ngay.
Hoạt động thải phân cũng có thể gặp khó khăn ( chứng táo bón) do một số nguyên nhân chủ yếu sau:
+ Ăn khẩu phần ăn không hợp lí: quá nhiều tinh bột và Prôtêin nhưng lại quá ít chất xơ ( có nhiều trong rau xanh).
+ Ăn uống quá nhiều chất chát ( có trong ổi xanh, hồng xanh, nước trà..)
TRĨ DO TÁO BÓN LÂU NGÀY
Vi
khuẩn
Rang
Dạ dày
Ruột
Các tuyến tiêu hoá
Tạo nên môi trường axit làm hỏng men rang.
Bị viêm loét
Bị viêm loét
Bị viêm
Giun, sán
Ruột
Gây tắc ruột
Các tuyến tiêu hoá
Gây tắc ống dẫn mật
An uống không đúng cách
Các cơ quan tiêu hoá
Hoạt động tiêu hoá
Hoạt động hấp thụ
Khẩu phần an không hợp lí
Các cơ quan tiêu hoá
Hoạt động tiêu hoá
Hoạt động hấp thụ
Có thể bị viêm
Kém hiệu quả
Kém hiệu quả
Dạ dày và ruột bị mệt mỏi, gan có thể bị xơ
Bị rối loạn hoặc kém hiệu quả.
Bị rối loạn hoặc kém hiệu quả.
Các sinh vật
Chế độ
ăn uống
Bảng 30-1. Các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hóa
Qua bảng trên em hãy kể tên các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hóa?
Bản thân em đã bị ảnh hưởng bởi những tác nhân có hại nào, mức độ ảnh hưởng như thế nào?
Thực phẩm còn sống và tái có nguy cơ chứa nhiều nang sán
Sán xơ mít và đầu sán
SÁN LÁ GAN
THỨC ĂN Ở VỈA HÈ, LỀ ĐƯỜNG KHÔNG ĐẢM BẢO AN TOÀN THỰC PHẨM
Đầu sán
Người đàn ông này bị giun sán làm tắc ruột và trong não bộ có hàng nghìn con giun sán
Giun sán chui vào mắt
Đất cát bẩn và vật nuôi là nguồn lây truyền giun sán cho trẻ em
Bé bị đau bụng do giun
THẢO LUẬN
1/ Thế nào là vệ sinh răng miệng đúng cách?

2/ Thế nào là ăn uống hợp vệ sinh?.

3/ Tại sao ăn uống đúng cách lại giúp cho sự tiêu hóa đạt hiệu quả cao?.
TRẢ LỜI
1/ Thế nào là vệ sinh răng miệng đúng cách?
1. Vệ sinh răng miệng đúng cách sau khi ăn và trước khi đi ngủ bằng bàn chải mềm và kem đánh răng có chứa Ca và F để bảo vệ răng và các cơ quan khác trong khoang miệng.
CHẢI RĂNG ĐÚNG CÁCH VỚI BÀN CHẢI VÀ KEM ĐÁNH RĂNG

2/ Thế nào là ăn uống hợp vệ sinh?.

TRẢ LỜI
2. Ăn uống hợp vệ sinh để tránh các tác nhân gây hại cho các cơ quan tiêu hóa.
+ Ăn chín, uống sôi, không ăn thức ăn bị ôi thiu
+ Không để ruồi nhặng đậu vào thức ăn.
+ Rau sống, trái cây tươi phải rửa kỹ trước khi ăn
Rau củ phải rửa thật kỹ trước khi chế biến
RỬA TAY THẬT SẠCH
TRẢ LỜI
3/ Tại sao ăn uống đúng cách lại giúp cho sự tiêu hóa đạt hiệu quả cao?.
- Ăn chậm, nhai kỹ giúp thức ăn được nghiền nhỏ, thấm đều dịch tiêu hóa.
Ăn đúng giờ, đúng bữa, thức ăn hợp khẩu vị, bầu không khí vui vẻ : sự tiết dịch tiêu hóa tốt hơn và quá trình tiêu hoá đạt hiệu quả.
Nghỉ ngơi sau khi ăn để tạo điều kiện cho hệ tiêu hóa tập trung làm việc; sự tiêu hóa hiệu quả hơn
? Nêu các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá khỏi tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu hoá hiệu quả?
Khẩu phần ăn hợp lí
DỪA VÀ RAU SAM TRỊ GIUN SÁN RẤT TỐT
LÁ MƠ LÔNG TRỊ KIẾT LỊ
HẠT DƯA, HẠT BÍ ĐỎ RANG; LỰU VÀ QUẢ CAU TRỊ GIUN SÁN RẤT TỐT
TRẢ LỜI CÂU HỎI SAU
1/ Vì sao những tài xế lái xe đường dài hay bị đau dạ dày?.
2/ Vì sao không ăn bữa tối quá no, không ăn kẹo trước khi đi ngủ?.
3/ Trong thói quen ăn uống, em có những thói quen nào chưa tốt?
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học bài, trả lời các câu hỏi SGK – trang 99
Đọc trước bài 31