Bài 30. Chữa lỗi diễn đạt (lỗi lô-gíc)

Một số bạn đang đua đòi theo những lối ăn mặc không giống với học sinh. Truyền thống văn hoá mỗi quốc gia là khác nhau. Nên các bạn không theo quy định của nhà trường mặc áo phông loè loẹt, rộng lùng thùng và những dãy chữ nước ngoài.
- Lỗi diễn đạt là lỗi sử dụng ngôn ngữ, tư duy của người nói
- Lo-gic là trật tự chặt chẽ tất yếu giữa các hiện tượng lập luận, giữa các thành phần câu, các từ ngữ trong câu.
1. Phát hiện lỗi và chữa lỗi diễn đạt liên quan tới Lo-gic trong các câu sau ?
a. Chúng em đã giúp các bạn học sinh những vùng bị bão lụt quần áo, giày dép và nhiều đồ dùng học tập khác.
b. Trong thanh niên nói chung và trong bóng đá nói riêng, niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công.
c. Lão Hạc, Bước đường cùng và Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng Tám 1945.
d. Em muốn trở thành một người trí thức hay một bác sĩ ?
e. Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về ngôn từ
g. Trên sân ga chỉ còn lại hai người. Một người thì cao gầy ,còn một người thì mặc áo ca rô
h. Chị Dậu rất cần cù và chịu khó nên chị rất mực yêu thương chồng con.
i. Nếu không phát huy những đức tính tốt đẹp của người xưa thì người phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể có được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó .
k. Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khỏe, vừa làm giảm tuổi thọ của con người.
a/ Chúng em đã giúp các bạn học sinh những vùng bị bão lụt quần áo, giầy dép và nhiều đồ dùng học tập khác.
b/ Trong thanh niên nói chung và trong bóng đá nói riêng, niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công.
c/ Lão Hạc, Bước đường cùng và Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng 8/1945.
d/ Em muốn trở thành một người trí thức hay một bác sĩ.
e/ Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về ngôn từ.
1. Phát hiện lỗi diễn đạt trong các câu dưới đây, chỉ rõ lý do sai và các cách sửa.
a. Chúng em đã giúp các bạn học sinh những vùng bị bão lụt quần áo, giày dép và nhiều đồ dùng học tập khác
A
quÇn ¸o, giµy dÐp
(®å dïng sinh ho¹t)
B
®å dïng häc tËp
A, B không cùng loại; B không phải là từ có phạm vi nghĩa rộng hơn từ ngữ A

-> Chúng em đã giúp các bạn học sinh những vùng bị bão lụt quần áo, giày dép và nhiều đồ dùng sinh hoạt khác.

Khi viết câu có kiểu kết hợp "A và B khác" thì A và B phải cùng loại trong đó B là từ ngữ có nghĩa rộng, A là từ ngữ có nghĩa hẹp.
Thảo luận nhóm
Phát hiện lỗi và chữa lỗi diễn đạt liên quan tới Lo-gic trong các câu sau ?


Nhóm 1 câu b và c
Nhóm 2 câu d và e
Nhóm 3 câu g và h
Nhóm 4 câu i và k

Thời gian 3 phút
.
b. Trong thanh niên nói chung và trong bóng đá nói riêng, niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công
A
thanh niªn
nãi chung
B
bãng ®¸
nãi riªng
A, B không cùng loại; A không phải là từ có phạm vi nghĩa rộng hơn từ ngữ B

-> Trong thanh niờn núi chung v� trong sinh viên núi riờng, ni?m say mờ l� nhõn t? quan tr?ng d?n d?n th�nh cụng.

Khi viết câu có kiểu kết hợp A nói chung và B nói riêng thì A phải là từ ngữ có nghĩa rộng hơn từ ngữ B
c. Lão Hạc, Bước đường cùng và Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng Tám 1945.
A
Lão Hạc
(tªn t¸c phÈm)
C
Ngô Tất Tố
(tªn t¸c gi¶)
C không cùng trường từ vựng với A,B
-> Lóo H?c, Bu?c du?ng cựng v� Tắt đèn dó giỳp chỳng ta hi?u sõu s?c thõn ph?n c?a ngu?i nụng dõn Vi?t Nam tru?c cỏch m?ng thỏng Tỏm 1945
Khi viết câu có kiểu kết hợp A, B và C (các yếu tố có quan hệ đẳng lập) thì A, B, C phải là những từ ngữ thuộc cùng 1 trường từ vựng, biểu thị những khái niệm thuộc cùng một phạm trù.
B
Bước đường cùng
(tªn t¸c phÈm)
d. Em muốn trở thành một người trí thức hay một bác sĩ ?
A
trí thức
(giai cÊp)
A bao hàm B
(nghĩa rộng hơn)
-> . Em mu?n tr? th�nh m?t ngu?i trớ th?c hay m?t thủy thủ ?
Khi viết kiểu câu hỏi lựa chọn A hay B thì A không bao hàm B v� B cũng không bao hàm A
B
bác sĩ
(nghÒ nghiÖp)
hay
e. Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về ngôn từ.
A
nghệ thuật
A bao hàm B

-> B�i tho khụng ch? hay v? ngh? thu?t m� cũn s?c s?o v? nội dung.
Khi viết câu có kiểu kết hợp không chỉ A mà còn B thì A và B không có quan hệ nghĩa rộng- hẹp với nhau
B
ngôn từ
g. Trên sân ga chỉ còn lại hai người. Một người thì cao gầy, còn một người thì mặc áo ca rô.
.
A
cao gầy
(h×nh d¸ng)
A không đối lập đặc trưng với B

-> Trờn sõn ga ch? cũn l?i hai ngu?i. M?t ngu?i thỡ cao g?y, cũn m?t ngu?i thỡ lùn và mập.
Khi miêu t? các dấu hiệu đặc trưng phải được biểu thị bằng những từ ngữ thuộc cùng một trường từ vựng, đối lập nhau trong phạm vi một phạm trù.
B
áo ca rô
(trang phôc)
h. Chị Dậu rất cần cù và chịu khó nên chị rất mực yêu thương chồng con.
.
A
cần cù và chịu khó
A không có mối quan hệ nhân quả

-> Ch? D?u r?t c?n cự, ch?u khú v� r?t m?c yờu thuong ch?ng con.
B
yêu thương chồng con
A, B cùng một phạm trù

-> Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khoẻ, vừa tốn kém về tiền bạc.
A
hại cho sức khỏe
B
giảm tuổi thọ
Khi dùng cặp quan hệ từ vừa A - vừa B thì A, B phải được biểu thị bằng những từ ngữ không cùng một phạm trù, không bao hàm nhau.
k.Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khỏe,vừa làm giảm tuổi thọ của con người.

Chưa phù hợp, thiếu chính xác về mối quan hệ ý nghĩa giữa: + Li?t kờ khụng cựng lo?i
+ CN v� VN mõu thu?n nhau
+ S? d?ng quan h? t? khụng dỳng v?i n?i
dung cõu van
Một số bạn đang đua đòi theo những lối ăn mặc không giống với học sinh.(1) Truyền thống văn hoá mỗi quốc gia là khác nhau.(2) Nên các bạn không theo quy định của nhà trường mặc áo phông loè loẹt, rộng lùng thùng và những dãy chữ nước ngoài.(3)
(Trang)
Đoạn trích “Thuế máu”có nhiều hình ảnh giàu giá trị biểu cảm,có giọng điệu vừa đanh thép vừa mỉa mai,chua chát. Nó đã cho ta thấy Nguyễn Ái Quốc là người có phẩm chất viết văn nghị luận độc đáo .
( Hồng Ngọc)
Nối mỗi ý ở cột A với một ý ở cột B để được kết luận đúng:
Bài tập trắc nghiệm:
Tìm cách chữa đúng nhất mà ít làm thay đổi nghĩa gốc nhất của câu:
Tuy học giỏi nhưng Lan vẫn thi đỗ đại học.

- Gần trưa, đường phố tấp nập, xe cộ ngược xuôi càng ngày càng
thưa dần.
*Lỗi: Dùng từ "tấp nập" không phù hợp với n?i dung của câu.
*Chữa:
- Các bạn ấy rất yêu văn nghệ và cả đi dã ngoại nữa.
*Lỗi: văn nghệ và dã ngoại không thuộc cùng một trường từ vựng, không biểu thị những khái niệm thuộc cùng một phạm trù.
*Chữa:
Các bạn ấy rất yêu văn nghệ và cả thể thao nữa.
Gần trưa, đường phố vắng vẻ , xe cộ ngược xuôi càng ngày càng thưa dần.
Không cùng bình diện.
Bài tập nhanh