Bài 30. Chữa lỗi diễn đạt (lỗi lô-gíc)

Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Việc lựa chọn trật tự từ trong các câu nhằm mục đích gì?

Việc lựa chon trật tự từ trong câu thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói).
Câu 2: Việc lựa chọn trật tự từ trong các câu sau nhằm những mục đích gì?
1. Ông ta còn bị đám thợ phụ lột cả áo ngắn lẫn chiếc quần cộc mặc khi tập kiếm. (Mô-li-e)
2. Đám thợ phụ còn lột cả áo ngắn lẫn bộ trang phục ông ta mặc khi tập kiếm. (Mô-li-e)
Nhận xét
Câu 1: nhấn mạnh tình trạng bất lực của ông Giuốc-đanh.
Câu 2: nhấn mạnh hành động chủ động của đám thợ.
Tiết 122:
Chữa lỗi diễn đạt (lỗi lô-gíc)
tiết 122: chữa lỗi diễn đạt
1. bµi tËp:
Phát hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong các câu dưới đây, chỉ rõ lý do sai và các cách sửa
(lçi lo-gÝc)
a. Chúng em đã giúp các bạn học sinh những vùng bị bão lụt quần áo, giầy dép và nhiều đồ dùng học tập khác.
b. Trong thanh niên nói chung và trong bóng đá nói riêng, niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn tới thành công.
c. Lão Hạc, Bước đường cùng v� Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945.
d. Em muốn trở thành một trí thức hay một bác sĩ ?
e. Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về ngôn từ.
g. Trên sân ga chỉ còn lại hai người. Một người thì cao, còn một người thì mặc áo ca rô.
h. Chị Dậu rất cần cù, chịu khó nên chị rất mực yêu thương chồng con.
Nếu không phát huy những đức tính tốt đẹp của người xưa thì phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể có được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó.
k. Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khoẻ, vừa làm giảm tuổi thọ của con người.


CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
Tiết 122 :
1. Bài tập :
Phát hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong các câu dưới đây chỉ rõ lý do sai và các cách sửa
A
quần áo, giày dép

B
đồ dùng học tập

(đồ dùng sinh hoạt)
Chúng em đã giúp các bạn học sinh những vùng bị bão lụt quần áo,dày dép và nhiều đồ dùng học tập khác
(bút, sách, vở…)
=>A vµ B không cùng loại.
* Chữa:
Có thể có m?t số cách chữa như sau:
- Chúng em..dép và nhiều đồ dùng sinh hoạt khác.
- Chúng em...bão lụt giấy bút, sách vở và nhiều đồ dùng h?c tập khác.
- Khi viết câu có kiểu kết hợp A và B khác thì
A và B phải cùng loại trong đó B là từ ngữ
có nghĩa rộng, A là từ ngữ có nghĩa hẹp.
(lỗi lô-gíc)

nhóm 1:
b. Trong thanh niên nói chung và trong bóng đá nói riêng, niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn tới thành công.
c. Lão Hạc, Bước đường cùng v� Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945.
nhóm 2:
d. Em muốn trở thành một trí thức hay một bác sĩ ?
e. Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về ngôn từ.
nhóm 3:
g. Trên sân ga chỉ còn lại hai người. Một người thì cao, còn một người thì mặc áo ca rô.
h. Chị Dậu rất cần cù, chịu khó nên chị rất mực yêu thương chồng con.
nhóm 4:
i. Nếu không phát huy những đức tính tốt đẹp của người xưa thì phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể có được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó.
k. Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khoẻ, vừa làm giảm tuổi thọ của con người.
tiết 122: chữa lỗi diễn đạt
(lỗi lo-gíc)
1. Bài tập: Phỏt hi?n v� ch?a l?i m?t s? l?i di?n d?t trong cỏc cõu du?i dõy,ch? rừ lý do sai v� cỏc cỏch s?a
hoạt động nhóm
CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
Tiết 122 :
(Lỗi lô-gíc)
1. Bài tập
Phát hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong các câu dưới đây chỉ rõ lý do sai và các cách sửa
b. Trong thanh niên nói chung và trong bóng đá nói riêng, niềm say mê là nhân tố quan trọng dẫn đến thành công
* Chữa:
- Cách 1: trong thanh niên nói chung và trong sinh viên nói riêng...thành công.
- Cách 2: Trong thể thao nói chung và trong bóng đá nói riêng.. .. thành công.
-Khi viết câu có kiểu kết hợp A nói chung và
B nói riêng thì A phải là từ ngữ có nghĩa rộng hơn
từ ngữ B
nhóm 1
CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
Tiết 122 :
(Lỗi lô-gíc)
1. Bài tập
Phát hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong các câu dưới đây chỉ rõ lý do sai và các cách sửa
c. Lão Hạc, Bước đường cùng và Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng Tám 1945
A
“Lão Hạc”, “Bước đường cùng”
( Tên tác phẩm)
B
Ngô Tất Tố
(Tên tác giả)
Sai : Không cùng trường từ vựng
*Chữa:
-C1: Lão Hạc, Bước đường cùng và Tắt đèn... tháng Tám 1945.
-C2: Nam Cao, Nguyễn Công Hoan và Ngô Tất Tố đã giúp.tháng Tám 1945.
Khi viết câu có kiểu kết hợp A, B và C
( các yếu tố có quan hệ đẳng lập) thì A, B, C phải là
những từ ngữ thuộc cùng một trường từ vựng ,
biểu thị những khái niệm thuộc cùng một phạm trù.
nhóm 1
CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
Tiết 122 :
(Lỗi lô-gíc)
1. Bài tập
Phát hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong các câu dưới đây chỉ rõ lý do sai và các cách sửa
d. Em muốn trở thành một người trí thức hay một bác sĩ
A B
trí thức hay bác sĩ
(giai cấp) (nghề nghiệp)
quan hệ lựa chọn: hai vế phải bình đẳng về nghĩa.
*Chữa:
-C1: Em muốn trở thành một trí thức hay một nông dân?
-C2: Em muốn trở thành một giáo viên hay một bác sĩ?
Trong câu hỏi lựa chọn A hay B thì A và B
không bao giờ là những từ ngữ có quan hệ
nghĩa rộng- hẹp với nhau, nghiã là A không
bao hàm B, và B cũng không bao hàm A
nhóm 2
CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
Tiết 122 :
(Lỗi lô-gíc)
1. Bài tập
Phát hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong các câu dưới đây chỉ rõ lý do sai và các cách sửa
e. Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về ngôn từ
A
nghệ thuật
B
ngôn từ
A bao hàm B, vì trong giá trị nghệ thuật của một tp VH có giá trị ngôn từ.
*Chữa:
-C1: Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về nội dung.
-C2: Bài thơ không chỉ hay về bố cục mà còn sắc sảo về ngôn từ.
-C3: Bài thơ hay về nội dung nói chung, sắc sảo về ngôn từ nói riêng.
-Khi viết câu có kiểu kết hợp không chỉ A mà còn B
thì A và B không bao giờ là từ ngữ có quan hệ nghĩa
rộng- hẹp với nhau (giống câu d)
nhóm 2
CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
Tiết 122 :
(Lỗi lô-gíc)
1. Bài tập
Phát hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong các câu dưới đây chỉ rõ lý do sai và các cách sửa
g. Trên sân ga chỉ còn lại hai người. Một người thì cao gầy ,còn một người thì mặc áo ca rô
A
Cao gầy
(hình dáng)
B
Áo ca rô
(trang phục)
=>Avà B không cùng trường từ vựng
*Chữa:
-C1: Trên sân ga.một người thì lùn và mập.
-C2: Trên sân ga.một người thì mặc áo trắng, còn một người.ca rô.
Khi m/t? các dấu hiệu đặc trưng phải được biểu
thị bằng những từ ngữ thuộc cùng một trường từ
vựng, đối lập nhau trong phạm vi một phạm trù.
nhóm 3
CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
Tiết 122 :
(Lỗi lô-gíc)
1. Bài tập :
Phát hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong các câu dưới đây chỉ rõ lý do sai và các cách sửa
h. Chị Dậu rất cần cù và chịu khó nên chị rất mực
yêu thương chồng con.
A B
Cần cù Yêu thương
chịu khó chồng con
Sai vì A và B không phải là quan hệ nhân - quả
*Ch÷a: Chị Dậu cần cù, chịu khó và rất mực yêu thương chồng con.
"nên" là một quan hệ từ nối các vế có mối quan hệ nhân quả.
nhóm 3
CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
Tiết 122 :
(Lỗi lô-gíc)
1. Bài tập
Phát hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong các câu dưới đây chỉ rõ lý do sai và các cách sửa
Nếu không phát huy những đức tính tốt đẹp của người xưa thì người phụ nữ Việt Nam ngày nay không thể có được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó .
=>Hai vế không thể nối với nhau bằng nếu…thì
i/ Nhờ phát huy những đức tính tốt đẹp của người xưa nên người phụ nữ Việt Nam ngày nay đã hoàn thành được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đó.
*Chữa:
nhóm 4
CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
Tiết 122 :
(Lỗi lô-gíc)
1. Bài tập :
Phát hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong các câu dưới đây chỉ rõ lý do sai và các cách sửa
k. Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khỏe, vừa làm giảm tuổi thọ của con người
*Chữa:
-Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khoẻ, vừa tốn kém về tiền bạc.
Sai:Cặp phụ̣ từ vừa…vừa không kết hợp A và B cùng một phạm trù.
nhóm 4
Không cùng bình diện.
Bài tập nhanh
CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
Tiết 122 :
(Lỗi lô-gíc)
1. Khi viết câu có kiểu kết hợp A và B khác thì A và B phải cùng loại trong đó B là từ ngữ có nghĩa rộng, A là từ ngữ có nghĩa hẹp.

2. Khi viết câu có kiểu kết hợp A nói chung và B nói riêng thì A phải là từ ngữ có nghĩa rộng hơn từ ngữ B

3. Khi viết câu có kiểu kết hợp A, B và C (các yếu tố có quan hệ đẳng lập) thì A, B, C phải là những từ ngữ thuộc cùng một trường từ vựng, biểu thị những khái niệm thuộc cùng một phạm trù.

4. Trong câu hỏi lựa chọn A hay B thì A và B không bao giờ là những từ ngữ có quan hệ nghĩa rộng- hẹp với nhau, nghĩa là A không bao hàm B và B cũng không bao hàm A

5. Khi viết câu có kiểu kết hợp không chỉ A mà còn B thì A và B không bao giờ là từ ngữ có quan hệ nghĩa rộng- hẹp với nhau (giống d)

CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
Tiết 122 :
(Lỗi lô-gíc)
Bài tập 1/127: Ho?t d?ng nhúm
Bài tập 2/128
Tìm những lỗi diễn đạt trong bài TLV của mình hoặc của các bạn cùng lớp, trong lời nói hàng ngày hoặc trên các phương tiện thông tin đại chúng.
a/Tố Hữu là một nhà thơ lớn vì ông hoạt động cách mạng từ thời thơ ấu.
*Lỗi: Hai vế là quan hệ nhân quả nối với nhau bởi từ "vì". Phần nguyên nhân giải thích không phù hợp với kết quả.
*Chữa: Tố Hữu là một nhà thơ lớn vì ông là một tài năng lớn, lại được rèn luyện trong cuộc đấu tranh cách mạng.
b/Học sinh không được uống rượu và hút thuốc lá
*Lỗi: nghĩa của vế thứ 2 không rõ.
*Chữa: Học sinh không được uống rượu và không được hút thuốc lá.
CHỮA LỖI DIỄN ĐẠT
Tiết 122 :
(Lỗi lô-gíc)
Bài tập 1/127: Ho?t d?ng nhúm
Bài tập 2/128
Tìm những lỗi diễn đạt trong bài TLV của mình hoặc của các bạn cùng lớp, trong lời nói hàng ngày hoặc trên các phương tiện thông tin đại chúng.
c/ Gần trưa, đường phố tấp nập, xe cộ ngược xuôi càng ngày càng
thưa dần.
*Lỗi: Dùng từ "tấp nập" không phù hợp với nội dung của câu.
*Chữa:
d/Các bạn ấy rất yêu văn nghệ và cả đi dã ngoại nữa.
*Lỗi: văn nghệ và dã ngoại không thuộc cùng một trường từ vựng, không biểu thị những khái niệm thuộc cùng một phạm trù.
*Chữa:
d/ Các bạn ấy rất yêu văn nghệ và cả thể thao nữa.
c/ Gần trưa, đường phố vắng vẻ , xe cộ ngược xuôi càng ngày càng thưa dần.
Bài tập về nhà
-Hoàn thành BT SGK. Sửa những lỗi diễn đạt mắc phải trong bài vi?t TLV
-Chuẩn bị viết bài TLV số 7: lập dàn ý 3 đề bài
trong SGK /128