Bài 30. Bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải và quy tắc bàn tay trái

GV : Nguyễn Du~ng Minh
Năm học : 2010- 2011
Bài Giảng vật lý 9
Tiết 31- Bài 30:
Bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải
và quy tắc bàn tay trái
Trường THCS Quảng Châu
KIỂM TRA BÀI CŨ
Phát biểu quy tắc nắm tay phải. Quy tắc bàn tay trái?
Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây .
Đáp án:
Quy tắc nắm tay phải
Qui tắc bàn tay trái
Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón cái choãi ra 900 chỉ chiều của lực điện từ.
Đóng mạch điện
a) Có hiện tượng gì xảy ra với thanh nam châm
b) Đổi chiều dòng điện chạy qua các vòng dây, hiện tượng sÏ xảy ra như thế nào?
c) Hãy làm thí nghiệm để kiểm tra.
Tiết 31-Bài 30:
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
BÀI 1
Treo thanh nam châm gần ống dây (hình bên)
Tiết 31-Bài 30:
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
HOẠT ĐỘNG NHÓM
Vẽ chiều dòng điện, Chiều đường sức từ, Các cực từ của ống dây khi đóng mạch điện
Tiết 31-Bài 30:
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
HƯỚNG DẪN BÀI 1
Đóng mạch điện
a,
-Dòng điện chạy trong ống dây
Các đường sức từ trong ống dây xuất hiện. Có chiều như hình vẽ
- Vận dụng quy tắc nắm tay phải đầu B của ống dây là từ cực Bắc, đầu A của ống dây là từ cực Nam
- Do vậy từ cực Bắc (N) của ống dây hút từ cực Nam (S) của nam châm nên nam châm bị ống dây dẫn hút vào
A
B
N
S
nam châm bị ống dây dẫn hút vào
A
B
S
N
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
HƯỚNG DẪN BÀI 1
b) Khi đổi chiều dòng điện thì
- Các đường sức từ trong lòng ống đổi chiều.
Từ cực Nam của ống dây dẫn đẩy từ cực Nam của nam châm ra xa và đồng thời hút từ cực Bắc của nam châm lại gần ống dây
Từ cực Nam của ống dây dẫn đẩy từ cực Nam của nam châm ra xa và đồng thời hút từ cực Bắc của nam châm lại gần ống dây
c) Thí nghiệm
- Nên các từ cực của ống dây thay đổi đầu A là cực Bắc đầu B là cực Nam
Do vậy:
- Dòng điện đổi chiều
Tiết 31-Bài 30:
Hãy xác định chiều của lực điện từ, chiều của dòng điện, chiều đường sức từ và tên từ cực trong các trường hợp sau.
Ký hiệu:
Chỉ chiều dòng điện có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy và chiều đi từ phía trước ra phía sau
Chỉ chiều dòng điện có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy và chiều đi từ phía sau ra phía trước
S
N


S



N









a)
b)
c)
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
BÀI 2
Tiết 31-Bài 30:
S
N


S



N









a)
b)
c)
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
Tiết 31-Bài 30:
HOẠT ĐỘNG NHÓM
Xác định chiều của lực điện từ, chiều của dòng điện, chiều đường sức từ và tên từ cực trong các trường hợp
S
N
a)
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
HƯỚNG DẪN BÀI 2
- Các đường sức từ đi từ cực bắc đến cực nam của nam châm
- Vận dụng quy tắc bàn tay trái lực điện từ tác dụng lên dây dẫn có chiều như hình vẽ
Hình a
Tương tự: Vận dụng quy tắc bàn tay trái chiều của dòng điện chạy trong dây dẫn ở (hình b).
Chiều của đường sức từ (hình c)


S



N

b)
c)


N



N



N



S

Tiết 31-Bài 30:
.
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
BÀI 3
Cho khung dây dẫn ABCD (có thể quay quanh trục oo’) có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường, chiều của dòng điện và tên các cực của nam châm như hình vẽ.
a) Hãy vẽ lực tác dụng lên đoạn dây dẫn AB và lực tác dụng lên đoạn dây CD
O
O’
b) Cặp lực , làm cho khung dây quay theo chiều nào?
c) Để khung dây ABCD quay theo chiều ngược lại thì phải làm thế nào?
Tiết 31-Bài 30:
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
HƯỚNG DẪN BÀI 3: a)
D
A
B
C
b) Cặp lực , làm cho khung dây quay theo chiều ngược kim đồng hồ
c) Để cho khung dây ABCD quay theo chiều ngược lại thì:
- Đổi chiều của dòng điện chạy trong khung dây ABCD
- Đổi chiểu của đường sức từ
hoặc
D
A
B
C
O
O’
- Dòng điện đi từ A đến B, C đến D
- Đường sức từ đi từ cực N đến cực S
- Lực tác dụng lên dây AB
- Lực tác dụng lên dây CD
(Như hình vẽ)
Tiết 31-Bài 30:
BÀI 30.5 SBT-Trang 67
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
Tiết 31-Bài 30:
Hãy biểu diễn lực điện từ tác dụng lên dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua, được đặt trong từ trường của một nam châm điện (hình vẽ). Dòng điện chạy qua dây dẫn có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy, chiều đi từ phía sau ra phía trước trang giấy.
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
Tiết 31-Bài 30:
BÀI 30.5 SBT
s
N
Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn thẳng như hình vẽ
Dặn dò
- Về nhà nắm lại các bước giải bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải, quy tắc bàn tay trái
- Làm các bài tập 30.1 30.5 trong sách bài tập
- Đọc và nghiên cứu trước bài: Hiện tượng cảm ứng điện từ