Bài 30. Bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải và quy tắc bàn tay trái

Môn : vật lý 9
TIẾT 32: BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC
NẮM TAY PHẢI VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
Giáo viên: Kiều Thị Qúy Thiện
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO GIAO THỦY
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ GIAO THỦY
Câu 1: Phát biểu quy tắc nắm tay phải?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây.
Quy tắc nắm tay phải
Câu 2: Phát biểu quy tắc bàn tay trái?

Quy tắc bàn tay trái.
Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón tay cái choãi ra 900 chỉ chiều của lực điện từ.
a) Có hiện tượng gì xảy ra với thanh nam châm ?
b) Đổi chiều dòng điện chạy qua các vòng dây, hiện tượng sẽ xảy ra như thế nào ?
c) Hãy làm thí nghiệm kiểm tra xem các câu trả lời trên của em có đúng không.
BÀI 1: (SGK/82)
Treo thanh nam châm gần một ống dây (hình 30.1). Đóng mạch điện.
Hình 30.1
a) Có hiện tượng gì xảy ra với thanh nam châm ?
BÀI 1: (SGK/82)
Treo thanh nam châm gần một ống dây (hình 30.1). Đóng mạch điện.
Hình 30.1
- Nên các từ cực của ống dây thay đổi đầu A là cực Bắc, đầu B là cực Nam.
_
b) Khi đổi chiều dòng điện chạy qua các vòng dây.
A
+
B
N
BÀI 1: SGK/Trang 82
- Các đường sức từ đổi chiều.
Lúc đầu nam châm bị đẩy ra xa, sau ®ã nó xoay đi và khi cực Bắc của nam châm hướng vÒ phía đầu B của ống dây th× nam châm bị hút vào ống dây.
Do vậy:
S
K
.
c) Hãy làm thí nghiệm kiểm tra xem các câu trả lời trên của em có đúng không.
BÀI 1: (SGK/Trang 82)
+
S
N
BÀI TẬP
Treo thanh nam châm gần một ống dây (hình bên), cho biết đầu B của ống dây hút cực Nam của thanh nam châm. Hãy xác định các cực của nguồn điện?
K
C
D
Xác định cực từ ở đầu B của ống dây.
Xác định chiều đường sức từ trong lòng ống dây.
Xác định chiều dòng điện qua các vòng dây.
Xác định tên các cực của nguồn điện
A
B
-
N
S
HƯỚNG DẪN
Hãy xác định chiều của lực điện từ, chiều của dòng điện, chiều đường sức từ và tên từ cực trong các trường hợp được biểu diễn trên hình 30.2 a,b,c.
Ký hiệu:
Chỉ dòng điện có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy và có chiều đi từ phía trước ra phía sau.
Chỉ dòng điện có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy và có chiều đi từ phía sau ra phía trước.
S
N


S



N









a)
b)
c)
BÀI 2: ( SGK/ Trang 83)
Hình 30.2
Quy tắc bàn tay trái
Chiều lực điện từ
Chiều đường sức từ
Chiều dòng điện
Cực nam châm
Hình 30.2a
N
S
Hãy xác định chiều của lực điện từ, chiều của dòng điện, chiều đường sức từ và tên từ cực trong các trường hợp được biểu diễn trên hình 30.2 a,b,c .
Ký hiệu:
Chỉ dòng điện có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy và có chiều đi từ phía trước ra phía sau.
Chỉ dòng điện có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy và có chiều đi từ phía sau ra phía trước.
S
N


S



N









a)
b)
c)
BÀI TẬP 2:( SGK/ Trang83)
.
.
Hình 30.2
Không có lực điện từ tác dụng lên đoạn dây dẫn trên.
Bài tập:
Xác định chiều của lực điện từ tác dụng lên đoạn dây dẫn có chiều dòng điện như hình vẽ bên?
BÀI 3:( SGK/Trang 84)
Hình 30.3 mô tả khung dây dẫn ABCD (có thể quay quanh trục oo’) có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường, chiều của dòng điện và tên các cực của nam châm đã chỉ rõ trên hình.
a) Hãy vẽ lực tác dụng lên đoạn dây dẫn AB và lực tác dụng lên đoạn dây dẫn CD.
b) Cặp lực , làm cho khung dây quay theo chiều nào?
c) Để cho khung dây ABCD quay theo chiều ngược lại thì phải làm thế nào?
Hình 30.3
N
S
O
O’
N
S
O
O’
A
D
B
C
c)Để khung dây ABCD quay theo chiều ngược lại thì lực có chiều ngược lại:
- Cách 1: Giữ nguyên chiều đường sức từ, đổi chiều dòng điện trong khung.
N
S
O
O’
N
S
O
O’
A
D
B
C
c)Để khung dây ABCD quay theo chiều ngược lại thì lực có chiều ngược lại:
- Cách 1: Giữ nguyên chiều đường sức từ, đổi chiều dòng điện trong khung.
- Cách 2: Giữ nguyên chiều dòng điện trong khung, đổi chiều đường sức từ.
N
S
O
O’
A
D
B
C
I
I
Bài 30.1 ( SBT - Tr37 )
Một đoạn dây dẫn thẳng AB đặt ở g?n đầu M của một cuộn dây có dòng điện chạy qua như H30.1. Khi cho dòng điện chạy qua dõy d?n AB theo chi?u t? A đến B thì lực điện từ tác dụng lên AB có:
C. Phương song song với trục của cuộn dây, chiều hướng ra xa đầu M của cuộn dây.
M
D. Phương song song với trục của cuộn dây, chiều hướng tới đầu M của cuộn dây.
Hình 30. 1
A
B
B. Phương thẳng đứng, chiều từ trên xuống dưới.
A. Phương thẳng đứng, chiều từ dưới lên trên.
Các bước giải bài tập vận dụng qui tắc nắm tay phải và qui tắc bàn tay trái:
Xác định các yếu tố đã biết và chưa biết.
Vận dụng các qui tắc một cách phù hợp để tìm những yếu tố chưa biết mà bài toán yêu cầu.
Nhận xét kết quả .
GHI NHỚ
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
2, Làm các bài tập 30.2 30.12 trong sách bài tập.
3, Đọc và nghiên cứu trước bài: Hiện tượng cảm ứng điện từ
1,Ghi nhớ các bước giải bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải, quy tắc bàn tay trái để giải các bài tập.
HƯỚNG DẪN GIẢI BÀI 30.5 SBT
s
N
- Vận dụng quy tắc nắm tay phải, xác định tên các cực của nam châm điện
- Vận dụng quy tắc bàn tay trái để xác định chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn có dòng điện.