Bài 30. Bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải và quy tắc bàn tay trái

PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN PHƯỚC SƠN
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
THAM DỰ HỘI GIẢNG GIÁO VIÊN DẠY GIỎI CẤP TRƯỜNG
Môn: Vật lí 9
Tiết 32 – BÀI TẬP VẬN DỤNG QUI TẮC NẮM TAY PHẢI VÀ QUI TẮC BÀN TAY TRÁI
GV T/hiện: Lê Xuân Thiệt-Trường THCS Trần Quốc Toản-Phước Sơn-Quảng Nam
Năm học: 2013-2014
KIỂM TRA BÀI CŨ
Phát biểu quy tắc nắm tay phải. Quy tắc bàn tay trái
Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây .
Đáp án:
Quy tắc nắm tay phải
Qui tắc bàn tay trái
Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón cái choải ra chỉ chiều của lực điện từ
Đóng mạch điện
a) Có hiện tượng gì xảy ra với thanh nam châm
b) Đổi chiều dòng điện chạy qua các vòng dây, hiện tượng sẻ xảy ra như thế nào?
c) Hãy làm thí nghiệm để kiểm tra.
Tiết 32
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
BÀI 1
Treo thanh nam châm gần ống dây (hình bên)
Tiết 32
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
Giải bài 1
Đóng mạch điện
- Dòng điện chạy trong cuộn dây dẫn
Các đường sức từ trong cuộn dây xuất hiện. Có chiều như hình vẽ
- Đầu B của ống dây là từ cực Bắc, đầu A của ống dây là từ cực Nam
- Do vậy từ cực Bắc (N) của ống dây hút từ cực Nam (S) của nam châm nên nam châm bị ống dây dẫn hút vào
A
B
N
S
nam châm bị ống dây dẫn hút vào
a) Thì
A
B
S
N
Tiết 32
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
Giải bài 1
b) Khi đổi chiều dòng điện thì
- Các đường sức từ trong lòng ống đổi chiều.
Từ cực Nam của ống dây dẫn đẩy từ cực Nam của nam châm ra xa và đồng thời hút từ cực Bắc của nam châm lại gần ống dây
Từ cực Nam của ống dây dẫn đẩy từ cực Nam của nam châm ra xa và đồng thời hút từ cực Bắc của nam châm lại gần ống dây
c) Bố trí thí nghiệm như hình vẽ để kiểm tra
- Nên các từ cực của ống dây thay đổi đầu A là cực Bắc đầu B là cực Nam
Do vậy:
Tiết 32
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
A
B
N
S
1c)
A
B
S
N
Hãy xác định chiều của lực điện từ, chiều của dòng điện, chiều đường sức từ và tên từ cực trong các trường hợp sau.
Ký hiệu:
Chỉ chiều dòng điện có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy và chiều đi từ phía trước ra phía sau
Chỉ chiều dòng điện có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy và chiều đi từ phía sau ra phía trước
S
N


S



N









a)
b)
c)
Tiết 32
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
BÀI 2
S
N
a)
Tiết 32
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
Giải bài 2
- Các đường sức từ đi từ cực bắc đến cực nam của nam châm
- Lực điện từ tác dụng lên dây dẫn có dòng điện chạy qua được xác định như hình vẽ
Hình a
Tương tự ta xác định được chiều của dòng điện chạy trong dây dẫn ở (hình b).
Chiều của đường sức từ (hình c)


S



N

b)
c)
.


N



N



N



S

Tiết 32
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
BÀI 3
Cho khung dây dẫn ABCD (có thể quay quanh trục oo’) có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường, chiều của dòng điện và tên các cực của nam châm như hình vẽ.
a) Hãy vẽ lực tác dụng lên đoạn dây dẫn AB và lực tác dụng lên đoạn dây CD
O
O’
b) Cặp lực , làm cho khung dây quay theo chiều nào?
c) Để khung dây ABCD quay theo chiều ngược lại thì phải làm thế nào?
Tiết 32
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
Giải bài 3: a)
D
A
B
C
b) Cặp lực , làm cho khung dây quay theo chiều ngược kim đồng hồ
c) Để cho khung dây ABCD quay theo chiều ngược lại thì:
- Đổi chiều của dòng điện chạy trong khung dây ABCD
- Đổi chiều của đường sức từ
hoặc
D
A
B
C
O
O’
- Dòng điện đi từ A đến B, C đến D
- Đường sức từ đi từ cực N đến cực S
- Lực tác dụng lên dây AB
- Lực tác dụng lên dây CD
(Như hình vẽ)
Tiết 32
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
* Các bước giải bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải
Bước 1: Xác định chiều dòng điện
Bước 2: Xác định chiều của dòng điện chạy qua dây dẫn
Bước 3: Đặt bàn tay phải theo đúng quy tắc
Bước 4: Rút ra kết luận của bài toán
* Các bước giải bài tập vận dụng quy tắc bàn tay trái
Bước 1: Vẽ và xác định được chiều đường sức từ của nam châm
Bước 2: Vẽ chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện
Bước 3: Đặt bàn tay trái theo đúng quy tắc
Bước 4: Rút ra kết luận của bài toán
Dặn dò
- Về nhà nắm lại các bước giải bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải, quy tắc bàn tay trái
- Làm các bài tập 30.1 30.5 trong sách bài tập
- Đọc và nghiên cứu trước bài: Hiện tượng cảm ứng điện từ
HƯỚNG DẪN GIẢI BÀI 30.5 SBT
s
N
Vận dụng quy tắc nắm tay phải, xác định tên các cực của nam châm điện
Sau đó vận dụng quy tắc bàn tay trái để xác định chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn có dòng điện.
Bài học kết thúc tại đây
C¶m ¬n quý thÇy c« vµ c¸c em!