Bài 3. Xây dựng đoạn văn trong văn bản

Môn Ngữ văn
Bài 3
tiết 10
Xây dựng đoạn văn trong văn bản
CÂU 1: Thế nào là bố cục của văn bản?
CÂU 2: Nội dung phần thân bài thường được sắp xếp theo trình tự nào?
Không gian và thời gian
Theo sự phát triển của sự việc
Theo mạch suy luận
Cả 3 hình thức trên
CÂU 3: Các ý trong văn bản “Tôi đi học” của Thanh Tịnh được sắp xếp theo trình tự nào?
a. Thời gian.
b. Không gian.
c. Sự phát triển của sự việc.
d. Cả a, b, c đều đúng.
PHÒNG GIÁO DỤC QUẬN THỦ ĐỨC
Trường THCS Linh Trung
Giáo viên: Nguyễn Thị Thuỷ
B�i: X�Y D?NG DO?N VAN TRONG VAN B?N
Tuần 3
Tiết 12
Khái niệm
II.Từ ngữ và câu trong đoạn văn
III. Luyện tập
I. Thế nào là đoạn văn?
1. Tìm hiểu ví dụ: “Ngô Tất Tố và tác phẩm Tắt đèn”
Văn bản trên gồm có mấy ý? Mỗi ý được viết thành mấy đoạn văn?
Dựa vào dấu hiện hình thức nào để em biết dó là đoạn văn?
Hãy khái quát các đặc điểm cơ bản của đoạn văn và cho biết thế nào là đoạn văn?
Câu hỏi thảo luận
I. Thế nào là đoạn văn?
1. Tìm hiểu ví dụ: “Ngô Tất Tố và tác phẩm Tắt đèn”
2. Kết luận 1 ( sgk tr. 36)
- Là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản
- Về hình thức: bắt đầu từ chỗ viết hoa lùi đầu dòng cho đến chỗ chấm xuống dòng
- Về nội dung: thường biểu đạt một ý tương đối trọn vẹn
* Đoạn văn thường do nhiều câu tạo thành
2. Kết luận 1 ( sgk tr. 36)
II. Từ ngữ và câu trong đoạn văn
1. Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề
a. Đoạn 1:
Từ ngữ chủ đề:
Ngô Tất Tố, ông, nhà văn…
 duy trì đối tượng trong đoạn văn
c. Đoạn 3 (đoạn văn sgk tr. 36)
Câu chủ đề:
“Như vậy, lá cây có màu xanh là do chất diệp lục chứa trong thành phần tế bào.”.
II. Từ ngữ và câu trong đoạn văn
1. Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề
b. Đoạn 2:
Câu chủ đề:
“Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố.”.
Vị trí: đứng ở đầu đoạn văn
Vị trí: đứng ở cuối đoạn văn
Kết luận 2 (sgk tr. 36)
Đoạn văn thường có câu chủ đề và từ ngữ chủ đề.
Từ ngữ chủ đề là các từ ngữ thường lặp đi lặp lại nhiều lần nhằm duy trì đối tượng được biểu đạt.
Câu chủ đề mang nội dung khái quát, đứng ở đầu hoặc cuối đoạn văn
2. Cách trình bày đoạn văn
Hãy phân tích 3 đoạn văn trên để chứng minh rằng có nhiều cách khác nhau để trình bày nội dung trong đoạn văn.
Câu hỏi thảo luận
2. Cách trình bày đoạn văn
Đoạn 1:
Không có câu chủ đề, chỉ có từ ngữ chủ đề, đoạn văn được trình bày theo cách song hành
Đoạn 2:
Câu chủ đề đứng ở đầu đoạn văn, đoạn văn được trình bày theo cách diễn dịch
Đoạn 3:
Câu chủ đề đứng ở cuối đoạn văn, đoạn văn được trình bày theo cách qui nạp
2. Cách trình bày đoạn văn
Kết luận 3 ( sgk tr. 36)
Các câu trong đoạn văn có nhiệm vụ triển khai và làm sáng tỏ chủ đề của đoạn bằng các phép: diễn dịch, qui nạp, song hành,…
III. LUYỆN TẬP
BÀI 1: Hãy phân tích cách trình bày nội dung trong những đoạn văn sau:
Đoạn 1:
Trần Đăng Khoa rất biết yêu thương. Em thương bác đẩy xe bò “mồ hôi ướt lưng, căng sợi dây thừng” chở vôi cát về xây trường học, và mời bác về nhà mình… Em thương thầy giáo một hôm trời mưa đường trơn bị ngã, cho nên dân làng bèn đắp lại đường.
Đoạn 2:
Mưa đã ngớt. Trời rạng dần. Mấy con chim chào mào từ hốc cây nào đó bay ra hót râm ran. Mưa tạnh, phía đông một mảng trời trong vắt. Mặt trời ló ra, chói lọi trên những vòm lá bưởi lấp lánh.
Đoạn 3:
Nguyên Hồng (1918- 1982) tên khai sinh là Nguyễn Nguyên Hồng, quê ở thành phố Nam Định. Trước Cách mạng, ông sống chủ yếu ở thành phố cảng Hải Phòng, trong một xóm lao động nghèo. Ngay từ những tác phẩm đầu tay, Nguyên Hồng đã hướng ngòi bút về những người cùng khổ gần gũi mà ông yêu thương thắm thiết. Sau Cách mạng, Nguyên Hồng tiếp tục bền bỉ sáng tác, ông viết cả tiểu thuyết, kí, thơ nổi bật hơn cả là các bộ tiểu thuyết sử thi nhiều tập. Nguyên Hồng được Nhà nước truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (năm 1996).
Bài 2: Hãy sưu tầm (hoặc tự viết) một đoạn văn và phân tích cách trình bày nội dung trong đoạn văn đó.
Học bài.
Hoàn thành các bài tập còn lại trong sách giáo khoa.
Chuẩn bị bài viết số 1- Văn tự sự.
Dặn dò
Tổ Ngữ văn trường THCS Linh Trung
Chân thành cảm ơn quí thầy cô đã đến tham dự lớp học
Kính chúc quí thầy cô dồi dào sức khoẻ